رەفیف ئیسلیم

 

غەززە-جینۆسایدی بەردەوامی کەرتی غەززە زیاتر لە ٣٩ هەزار منداڵی بێ باوکی بەجێهێشتووە، لەنێویاندا زیاتر لە ١٧ هەزار منداڵ کە هەم باوک و هەم دایکیان لەدەستداوە، ئەم منداڵانە لە بارودۆخێکی دەروونی زۆر سەختدا دەژین. هەندێکیان توانیویانە خۆیان لەگەڵ ژیانی نوێیان و لەگەڵ خێزانە نوێیەکانیان بگونجێنن، ئەمەش بەهۆی بوونی ژنێکەوە کە بڕیاریداوە ژیانی خۆی بەخت بکات، وەک ئەوەی منداڵی خۆی بێت مامەڵەیان لەگەڵدا بکات، سەرەڕای ئاڵەنگاریەکانی ترس و ئاوارەیی و سەختی ئابووری و برسێتی.

 

لە چیرۆکی محەممەد سالمی تەمەن ٨ ساڵدا، ئامۆزای تەمەن ١٩ ساڵ، بیسان سالم، ئەو کەسە بوو کە ئەم ئەرکەی لە ئەستۆ گرت، ئەو ژنەگەنجە بە ئاژانسەکەمانی ڕاگەیاندووە، محەمەد تاکە ڕزگاربووی خێزانێکی ٣٥ کەسییە، هێزەکانی ئیسرائیل بەبێ ئاگادارکردنەوە خانووەکەیان لەسەر هەموو ئەوانەی لە ژوورەوە بوون ڕووخاندووە، جگە لە ئەو کەسیش لە داروپەردووەکان دەرنەچووە، کات و هەوڵێکی زۆری پێچووە بۆ ئەوەی لە دۆخی تەندروستی ئێستای چاکببێتەوە.

 

بە وتەی بیسان سالم، ئەو شەوە کابوسێک بوو لە ژیانی محەمەددا،بەڵام لەگەڵ تێپەڕبوونی کات و ئەو پشتگیرییە دەروونییە گەورەیەی کە پێشکەشی کرد، توانی بەسەر ڕووداوەکەدا زاڵ بێت و دوعای ڕەحمەتی دایک و باوکی بکات کاتێک باسی چیرۆکەکانیان دەکرا، ئەمەش بەو واتایەیە کە منداڵە کوڕەکە دڵنیا بوو لە ڕاستی ئەو شتەی کە ڕوویداوە، تاکە منداڵی دایک و باوکیەتی و پێش کۆچی دواییان خۆشەویستی و چاودێرییەکی زۆری وەرگرتووە.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، ماڵەکەی محەمەد دەکەوێتە شاری جەبەلییە، کە یەکێکە لەو شارانەی لە کەرتی غەززەدا هەیە، بەهۆی ئەو کۆمەڵکوژییە زۆرانەی کە لەلایەن هێزەکانی ئیسرائیل لەناو کەرتی غەززەدا ئەنجامدراون، بووەتە مانشێتی ڕۆژنامەکان، ئەو بینایەی کە خاوەنەکەی باپیرە و مامەکانی بوو، بەشێکی زۆر لە هاوڵاتیانی ئاوارەبووی تێدابوو، بەڵام وا دیارە هێزەکانی ئیسرائیل بەو ژمارە زۆرەی هاوڵاتیان ڕازی نەبوون، لە ڕاستیدا بەرگەی دانیشتوانی شارە لێدراوەکە نەدەگرت کە هەست بە سەلامەتی بکەن، بۆیە ماڵەکەیانی لەسەر سەریان داڕماند و ڕۆحیان بەرەو بەهەشت بەرز بووەوە.

 

بیسان سالم وتی: محەمەد تووشی خەمۆکییەکی زۆر و هێرشی ترس و دڵەڕاوکێ بووە کە بەهۆی دەنگی تۆپبارانەوە دروستبووە، ئەمە جگە لەوەی چەندین جار حەسرەتی بۆ دایک و باوکی هەبووە، ئەمەش ناچاری کردووە چەندین کاتژمێر بە گریان بەسەر ببات، بەتایبەتی بە لەبەرچاوگرتنی ئەو ئازارە جەستەییەی لە پێیدا هەبووە کە تەنانەت دوای ئەوەی چەند نەشتەرگەرییەکیشی بۆ کراوە کەم نەبووەتەوە، لەنێوان ئەو خاڵە پشکنینانەی کە هێزەکانی ئیسرائیل لە نێوان باکور و باشوور سەپێنراون، ئاماژە بەوە دەکات کە هێشتا پێویستی بە ڕەوانەکردنی پزیشکی هەیە بۆ دەرەوەی وڵات، بۆ ئەوەی بتوانێت وەک منداڵانی ئاسایی لە تەمەنی خۆیدا بڕوات.

 

هەلومەرجی سەختی ئابووری و برسێتی گەورەترین ئاڵەنگاری بەردەم بیسان سالمە، بەڵام بەنیازی ئەوە نییە دەستبەرداری ئەو منداڵە بێت، بەو پێیەی خۆی و باوکی تاکە کەسن کە لە کۆمەڵکوژییەکی هاوشێوە ڕزگاریان بووە، بۆیە دوو مامی محەممەد کە ماونەتەوە ڕێککەوتن لەسەر ئەوەی هەموو خەرجییەکانی دابین بکەن، لەکاتێکدا ئەو بە هەموو شێوەیەک ئاگاداری دەبێتەوە، هەوڵدەدات لە خوێندنگەیەکی نزیک شوێنی ئاوارەبوونیان درێژە بە خوێندن بدات.

 

بیسان سالم چیرۆکی پێش خەوتن بۆ محەمەد دەگێڕێتەوە، کاتێک لێدان و دەنگەکان چڕتر دەبنەوە، هەوڵدەدات گاڵتە لەگەڵ محەممەد بکات و وتی: تۆ ترساویت، بچووک؟ لە وەڵامدا وتی: من گەورە بووم و چیتر ناترسم. شوێنی خەوتنەکەی لە نزیک شوێنی خۆی دادەنێت و شەوانە بەتانییەکانی دەپشکنێت. هەمیشە هەوڵدەدات لەگەڵ منداڵەکاندا تێکەڵی بکات، ڕێگەی پێبدات یاری بکات، بەڵام بە چاوێکی کراوە، کە سەختترین کاتەکان کە لەگەڵیدا بەسەری دەبات ئەو کاتەیە کە نەخۆشە و ئەویش ترسی لێ دەخوات.

 

ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکانی خانەی بێ باوکان پێشنیاریان کردووە کە منداڵەکە بەخێو بکەن، هەموو کاغەزەکانی بۆ پرۆسێس بکەن بۆ ئەوەی گەشت بکات بۆ دەرەوەی وڵات، بەڵام بیسان بە توندی ڕەتیدەکاتەوە، چونکە خۆشیدەوێت و وابەستەی بووە، هەروەها ترسی ئەوەی هەیە کە هەمان ئاستی چاودێری وەرنەگرێت کە لە باوەشی خێزانەکەیدا کە ماوەتەوە، ئاماژە بەوە دەکات کە ئەو منداڵێکە خاوەنی عەقڵی پیاوێکی گەورەیە، دۆخەکە بەرز دەنرخێنێت و داوای هیچ شتێکی لێ ناکات کە نەتوانێت جێبەجێی بکات.

نەجلا غەلاینی، ئەندامی دەستەی کارگێڕی پەیمانگای هیوا بۆ منداڵانی بێ باوک، ڕایگەیاند، ئەو ڕاستیەی کە لە سەرەتای شەڕەوە لە ساڵی ٢٠٢٣ەوە ڕووبەڕووی منداڵانی بێ باوک بووەتەوە، سەخت و ئازاربەخش بووە لە پێناسەکردندا، ئەوان تووشی برسێتی و هەژاری و گەمارۆدان و دووبارە ئاوارەبوون دەبنەوە، کەمیی سەرەتاییترین پێداویستییەکانی ژیان و ئەو خزمەتگوزارییانەی کە ڕۆژێک وەریانگرتبوو، لەوانە پەروەردە، خۆراک، خزمەتگوزارییە دەروونی و تەندروستییەکان، ئەمەش بەهۆی سەختی دابینکردنی ئەو خزمەتگوزارییانە.

 

ڕوونیشی کردەوە کە لە کەرتی غەززە دامودەزگا زۆرن کە چاودێری منداڵانی بێ باوک دەکەن، بەڵام ئەوەی کە پەیمانگای هیوا بۆ منداڵانی بێ باوک جیادەکاتەوە کە لە ساڵی ١٩٤٨ دامەزرا، ڕاستەوخۆ دوای نەکبەی فەڵەستین، دابینکردنی خانووی شەوانە بۆ منداڵانی بێ باوک، ئەمەش بەهۆی چڕبوونەوەی هێرش و تۆپباران لە هەموو شوێنێک ڕاگیرا، دوای ئەوەی پەیوەندی لەگەڵ خێزانی منداڵەکان کرا و منداڵەکان ڕادەستی ئەوان کران بۆ سەلامەتی خۆیان.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، ئاوارەبوونی خێزانەکان لە باکووری کەرتی غەززەوە بەرەو باشوور، شوێنی ناوەندەکە لە باکوور، هۆکارێکی دیکەی بەس بوو بۆ ئەوەی ئەم منداڵانە ڕادەستی خێزان و کەسوکارەکانیان بکەن، لەم نێوەندەدا پەیمانگاکە بەردەوام بوو لە پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری فریاگوزاری بۆ زۆرێک لە خێزانە ئاوارەبووەکان کە بە درێژایی شەڕ پەنایان برد بۆ ئەوێ، هەرگیز دەرگاکانی بەڕووی کەسدا دانەخست، لەنێویاندا ٢٠٠ خێزانی منداڵی بێ باوک.

 

پەیمانگاکە پشت بە پشتیوانی دەرەکی دەبەستێت بۆ منداڵانی بێ باوک، لەوانە خزمەتگوزاری فریاگوزاری، تەندروستی، دەروونی و پەروەردەیی، بەم دواییە خوێندنگەی ئەمال بۆ منداڵانی بێ باوک دامەزراند، کە ٢٠٠ خوێندکار لەخۆدەگرێت، ٢٠ خوێندکاریان هەم دایک و هەم باوکیان لەدەستداوە، هەروەها پشتگیری دەروونی و کات بەسەربردن پێشکەش دەکات، ژمارەی ئەو منداڵانەی بە فەرمی لە پەیمانگاکە تۆمارکراون و خزمەتگوزاری وەردەگرن تەنها ١٨ هەزار منداڵە لە کۆی گشتی ٣٩ هەزار منداڵی بێ باوک لە غەززە.

 

هێشتا هەزار و ٢٠٠ منداڵ لە لیستی چاوەڕوانیدان و داوای خزمەتگوزاری پەروەردەیی دەکەن، ئەمەش بەهۆی کۆمەڵێک هۆکارەوەیە، لەوانە کەمی سەرچاوە، سەختی بەدەستهێنانی پارەی کاش، گەڕانەوەی شەڕ و نەبوونی شوێنی سەلامەت کە ناوەندەکە بتوانێت خوێندنگەکە فراوانتر بکات بۆ ئەوەی منداڵی زیاتر لەخۆبگرێت، خوێندنگەکە لە کاتی دوایین ئاگربەستدا دروستکراوە و بەڕێوەبەرایەتی پەیمانگاکە نەیتوانیوە پەرە بە ژوورە دارە سادەکان بدات.

 

نەجلە غەلاینی ڕوونیکردەوە کە ئازاری منداڵانی بێ باوک لە منداڵێکەوە بۆ منداڵێکی تر جیاوازە، منداڵێکی بێباوک کە دایک و باوکی لەلایەن هێزەکانی ئیسرائیلەوە لەبەرچاویاندا کوژراون، جیاوازە لە هەموو منداڵێکی تر، هەروەها کەسێک کە لە داروپەردووەکە دەرچووە وەک تاکە ڕزگاربوو، بۆیە پێویستە کەلتووری مامەڵەکردن لەگەڵ منداڵانی بێ باوک لە کۆمەڵگەدا بچێنرێت، لەگەڵ پێویستی ڕەوانەکردنی ئەم بابەتە بۆ پسپۆڕانی دەروونناسی، بۆ ئەوەی بتوانرێت چارەسەری ئەم شوێنەوارە دەروونییە نەبینراوانە بکرێت و دواتر منداڵەکە لەگەڵ باقی کۆمەڵگەدا تێکەڵ بکرێت.

 

سەبارەت بە سپۆنسەریش ڕوونی کردەوە کە خواستێکی زۆر لەسەر سپۆنسەری منداڵی بێ باوک هەیە، بەڵام نەبوونی کاشی دارایی ڕێگری لەم هەوڵانە دەکات، بۆیە ئێستا بە مامەڵەی دارایی ئەلیکترۆنی جێیان دەگرنەوە، جەختی لەسەر پێویستی سپۆنسەرەکان کردەوە کە پابەندبن بە مەرجەکانەوە، دەتوانن پەیوەندی لەگەڵ منداڵەکەدا بکەن و سەردانیان بکەن، بەڵام ناتوانن شوێنی شەوانە بۆ منداڵەکان دابین بکەن، بەو پێیەی ئەم بڕگەیە لەلایەن پەیمانگا پشتگیری ناکرێت، جا چ لە کاتی شەڕدا بێت یان پێش جەنگ.

 

نەجلە غەلاینی هیچ نهێنییەک ناشارێتەوە کە زۆرێک لە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان پێشنیاری چۆڵکردنی منداڵانیان کردووە و هاوکاری پێشکەش بکەن، وەک ناردنی پزیشکی پسپۆڕ لە دەرەوەی کەرتی غەززەوە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ منداڵان، بەڵام داخستنی دەروازەکە ئەم هەوڵانەی تێکداوە، لە ئێستادا پەیمانگاکە لەڕێگەی پەیجی تۆڕی کۆمەڵایەتی خۆیەوە دەرگاکانی بەڕووی هەموو ئەو کەسانەدا دەکاتەوە کە ئارەزووی هاوکاریکردنی منداڵانی بێ باوک دەکەن، چ لە ناوەوە و چ لە دەرەوەی کەرتی غەززە، بۆ ئەوەی هەموو منداڵانی بێ باوک بتوانن خزمەتگوزاری جۆراوجۆر بە شێوەیەکی دادپەروەرانە وەربگرن.