ئایە ئیبراهیم

 

سودان- ژنانی ڕۆژنامەنووسی شاری فاشر لە پارێزگای دارفۆری باکوور لە ڕۆژئاوای سودان، ڕووبەڕووی دۆخێکی خراپ بوونەتەوە دوای ئەوەی هێزەکانی پشتیوانی خێرا لە ٢٧ی تشرینی یەکەمدا، دەستیان بەسەر شارەکەدا گرت، هەروەها پێشێلکارییەکان بریتین لە کوشتن و دەستدرێژی و بێسەروشوێنکردن.

 

چەندین ژنی ڕۆژنامەنووس شەرمەزاری ئەو پێشێلکارییە قورسانەیان کرد کە لەلایەن هێزی ئاسمانی بەریتانیاوە بەرامبەر بە ژنانی ڕۆژنامەنووس ئەنجامدراون لە دوای دەستبەسەرداگرتنی کۆمپانیای فاشر، و ە خوازیاری کۆتاییهێنانی دەستبەجێی ئەم پێشێلکارییانە بوون، سەندیکای ڕۆژنامەنووسانی سودان ڕایگەیاندووە، کە نزیکەی ٢٠ ڕۆژنامەنووس پێش پێکدادانەکانی ئەم دواییە لە شاری فاشر بوون، ١٢ ڕۆژنامەنووسیان گەیشتوونەتە تەویلە، لە کاتێکدا پێنج کەسی دیکە لە ژێر دەستگیرکردندان یان بە زۆر لەلایەن هێزەکانی پشتیوانی خێراوە بێسەروشوێنکراون.

 

سەندیکاکە لە ڕاگەیاندراوێکی پێشوودا ئاماژەی بەوەدا، چەندین رۆژنامەنووس هەیە کە پەیوەندییان لەگەڵیاندا بەتەواوی لەدەستچووە، لەنێویاندا دوو ڕۆژنامەنووسیان ژنە و تا ئەمڕۆش دۆخەکەیان نادیارە، هەروەها لە ڕاپۆرتێکدا ئاشکرای کردووە، کە لانیکەم سێ ڕۆژنامەنووسی ژن لەلایەن هێزەکانی پشتیوانی خێراوە دەستدرێژییان کراوەتە سەر، ئەمە جگە لە دیارنەمانی ١٣ ڕۆژنامەنووسی ژن لە شاری فاشر لە پارێزگای دارفۆری باکوور.

 

ژنانی ڕۆژنامەنووس بەبێ پاراستن کاردەکەن، ئایەت فەزل، ڕۆژنامەنووسی تاوانەکان، پێی وایە ئەو پێشێلکاریانەی کە لەلایەن هێزەکانی پشتیوانی خێرا لە دژی هاوکارە ژنەکانی لە شاری فاشر ئەنجامدراون، لەوانەش، بێسەروشوێنکردن و دەستدرێژیکردنە سەر ژنان و بە ئامانجگرتنی سیستماتیکی ژنان، مەبەست لێی سەرکوتکردن و شکاندنی ئیرادەیانە.

 

ڕایگەیاند، ژنانی ڕۆژنامەنووسی ئەوێ لە دۆخێکی سەختدا کاردەکەن بەبێ هیچ پارێزگارییەک بۆ ئەوەی لە مەترسی بیانپارێزن، داوای دامەزراندنی هێڵی گەرمی بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ ژنانی ڕۆژنامەنووسی لە فاشر و ناوچە جێناکۆکەکانی دیکە دەکەن، هاوکات لەگەڵ پەرەپێدانی پلانێکی بەپەلە بۆ چۆڵکردنیان و دابینکردنی پشتیوانی یاسایی بۆ بەڵگەنامەکردنی ئەو پێشێلکاریانەی کە بەرامبەریان ئەنجامدراوە، بە تاوانێک دادەنرێت کە یاسای بەسەرچوونیان نییە.

 

لەو کاتەوەی کە هێزی ئاسمانی ئێران کۆنترۆڵی شاری فاشری کردووە، ڕێکخراوی نێودەوڵەتی و نەتەوە یەکگرتووەکان تۆمەتباریان کردووە بە ئەنجامدانی کۆمەڵکوژی و پێشێلکاری دژی هاوڵاتیانی مەدەنی، لەوانە دەستگیرکردن و ئاوارەکردنی زۆرەملێ و لەسێدارەدانی پوختە، لە کاتی هێرشکردنیان بۆ سەر شارەکە کە زیاتر لە ساڵێک بوو گەمارۆیان دابوو، هەروەها وڵاتانی عەرەبی ئەو پێشێلکارییانەیان شەرمەزاری کردووە کە لە کاتی هێرشەکانی هێزی ئاسمانی ئەمریکا بۆ سەر فاشر ڕوویانداوە، ئەمەش لە کاتێکدایە کە داوای ئاگربەستی دەستبەجێی مرۆیی دەکرێت.

 

''دووبارە هێرش و سەرپێچی ڕاستەقینە''

حەجازییە محەمەد سەعید، ڕۆژنامەنووس، وتی: ئێمە بە نیگەرانییەکی زۆرەوە بەدواداچوون بۆ ئەو پێشێلکارییە ڕاستەقینانە و ئەو هێرشە دووبارەبووانە دەکەین کە ژنان و ژنانی ڕۆژنامەنووسانی ڕووبەڕووی دەبنەوە، کە تاوانێکی ئەخلاقی و مرۆڤایەتی و یاسایی پێکدەهێنن، ئەوەی بەسەر ژناندا دێت، بەتایبەتی ئەو ژنە ڕۆژنامەنووسانەی کە ڕاستییەکان دەگەیەنن، بێدەنگکردنی دەنگی ئازاد و شکاندنی ئیرادەی ئەو ژنە سودانییە خۆڕاگرانەیە کە هاوبەشێکی بنچینەین لە بەرگریکردن لە نیشتمان.

 

هەروەها ئەو پێشێلکاریانەی شەرمەزار کرد کە دژی ژنانی ڕۆژنامەنووس لە شاری فاشر ئەنجامدراون، ڕایگەیاندووە، تاوانگەلێکن کە پێچەوانەی بەها ئاینییەکان و داب و نەریتی سودان و یاسا نێودەوڵەتییەکانن، هەروەها داوای لە لایەنە پەیوەندیدارەکان و ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ کرد کە لێکۆڵینەوەیەکی بەپەلە و ڕوون لەبارەی پێشێلکارییەکان دەستپێبکەن و تاوانباران لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بکەن و پارێزگاری لە ژنانی ڕۆژنامەنووسی ناوچە جێناکۆکەکان بکەن، بۆئەوەی بتوانن ئەرکی خۆیان جێبەجێ بکەن، هەروەها داوای دەنگێکی یەکگرتوو بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم پراکتیزانە کرد.

 

حەجازیە محەمەد سەعید دووپاتی کردەوە، کە ژنانی سودان وەک هێمای خۆڕاگری دەمێننەوە و بە هەوڵی ستەم و تۆقاندن ناشکێن، هەروەها دەنگیان وەک شایەتحاڵی ڕاستی و ویژدانێکی زیندوو بۆ میللەتی بریندار دەمێنێتەوە.

 

جیدا ساحیب، ڕۆژنامەنووس، پێشێلکارییەکانی دژی ژنانی ڕۆژنامەنووس لە ناوچەکانی ژێر کۆنترۆڵی هێزەکانی پشتیوانی خێرا شەرمەزار کرد، داواشی لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد ڕاگەیاندراو دەربکات و شەرمەزاری پێشێلکارییەکانی دژی ژنانی ڕۆژنامەنووسان بکات بۆ ئەوەی بتوانن کارە ڕۆژنامەوانییەکانیان پراکتیزە بکەن و ڕاپۆرت لەسەر ڕاستیە ترسناکەکانی ناوچە جێناکۆکەکان ڕابگەیەنن، وتی: ژنانی رۆژنامەنووس تووشی قێزەونترین جۆرەکانی ئازاردان دەبن، هیوای خۆیان بۆ گەڕانەوەی پارێزراوی ئەو کەسانەی کە دیارنەماون بۆ ناو خێزانەکانیان دەربڕی.