ڕەجا خەیرات

 

مەغریب-بەگوێرەی ڕاپۆرتێک کە بە پشتبەستن بە ئەنجامی دوایین سەرژمێری دانیشتوان و نیشتەجێبوون لە مەغریب بڵاوکراوەتەوە، ڕێژەی ئەو ماڵانەی کە ژنان پێشەنگایەتیان دەکەن لە ١٦.٢% لە ساڵی ٢٠١٤ بۆ ١٩.٢% لە ساڵی ٢٠٢٤ زیادیکردووە.

 

ئەمە ڕەنگدانەوەی پێشکەوتنی بەرچاوە لە ڕۆڵی کۆمەڵایەتی و ئابوری ژنان، کە زۆرتر لە ناوچە شارییەکاندا دەردەکەوێت، ڕێژەی ئەو ماڵانەی ژنان پێشەنگایەتی دەکەن دەگاتە لە ٢١.٦%، بە بەراورد بە ناوچە گوندنشینەکان کە ژنانی بژێوی ژیانن، لە ١٤.٥%.

 

سەرەڕای هەوڵەکانی مەغریب لە بواری بەهێزکردنی ئابووری ژنان، لەڕێگەی دەستپێکردنی زنجیرەیەک بەرنامەی حکومی بۆ پاڵپشتیکردنی ژنان و بەرزکردنەوەی تواناکانیان، وەک پرۆگرامی "ئاوراش" کە سوودی لە ٤٢%ی بۆ ژنان هەبوو؛ بەرنامەی "ئیدماج" کە سوودی لە لە ٦١%ی بۆ ژنان هەبوو؛ بەرنامەی "تەحفیز" کە لە ٣٢% ژن سوودی لێ وەرگرتووە؛ بەرنامەی "تەحیل" کە لە ٤٠% ژن سوودی لێ بینیوە، هێشتا مەغریب لە ڕیزبەندی ١٣٦هەمین لە کۆی ١٤٦ وڵات لەڕووی ڕێژەی ژنانی چالاکەوە.

 

زەهیرە موحسن، چالاکوانی مافی مرۆڤ و ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەران ئاماژەی بەوەشکردووە، “وروژاندنی پرسی ژنان و بەهێزکردنی ئابووری، بەتایبەتی لەو بەشەی پەیوەستە بە بەرنامەکانی حکومەت 'وۆرک شۆپ'، 'یەکگرتن'، 'نۆژەنکردنەوە'، ئەو بەرنامانەی تر کە بۆ پشتیوانیکردنی ژنان و بەهێزکردنیان لەڕووی ئابوورییەوە دەستیپێکردووە، ئاماژەمان پێدەکات بۆ گفتوگۆکردن لەسەر ڕادەی کاریگەریی ئەم وۆرک شۆپانە،بەشداریکردنیان لە کەمکردنەوەی بێکاری بەگشتی، دواتر تاوتوێکردنی ڕادەی گونجاوییان لە چارەسەرکردنی دۆسیەی ئابووری ژنان بەهێزکردن، دروستکردنی کاریگەری ئەرێنی لەسەر ژنان، لە ئەنجامدا لەسەر ئابووری نیشتمانی بە گشتی، بەو پێیەی ژمارە و لێکۆڵینەوەکان دەریانخستووە کە ئەم بەرنامانە بە گشتی نەیانتوانیوە بەو ئامانجە بگەن کە بۆی دامەزراون.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەم بەرنامانە ناپایەدارن و کاتین و دیدێکی ڕوونیان نییە، چاودێریکردنیان نییە، لەلایەن ئەو سەرچاوە داراییانەی کە بۆیان تەرخانکراوە پاڵپشتی ناکرێن، ناتوانن هەلی کارێکی ڕاستەقینە دروستبکەن؛ بەڵکو کات و شوێن سنووردارن، هەربۆیە کاریگەرییە ئابوورییەکانیان زۆر سنووردارن.

 

پێیوایە کە ئەم بەرنامانە ناتوانن بەهێزکردنی ئابووری کاریگەر بۆ ژنان بەدەستبهێنن، ئەمە دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی گشتیی ڕێژەی بێکاری، ئەم بەرنامانە بەرنامەی چاکبوونەوەی نیشتمانین، بەڵام بە شێوەیەکی جیاواز، هەربۆیە تەنها خزمەتیان بە قووڵکردنەوەی لاوازی لەنێو گەنجان و ژناندا کردووە.

 

سەبارەت بە ڕێژەی بەرچاوی بەشداری ژنان لەم بەرنامانەدا بەمەبەستی سوودمەندبوون لێیان، ڕوونیکردەوە کە ژنان زیاتر بەرەوڕووی لاوازی دەبنەوە، سەرەڕای ڕێژەی تۆمارکراوی سوودمەندبوون، بەڵام بێ بایەخن چونکە خودی بەرنامەکان ناسکن، لە ئەنجامدا بەشداری ناکەن لە بەهێزکردنی ئابووری ڕاستەقینەی ژنان، لە ئەنجامدا مەغریب لە ڕیزبەندی ١٣٦ لە کۆی ١٤٦.

 

هەروەها جەختی لەوە کردەوە کە بەهێزکردنی ئابووری پەیوەستە بە سیاسەتە گشتیەکانەوە کە ڕێبازێکی ڕەگەزی لەبەرچاو دەگرێت بە ئامانجی ڕەخساندنی هەلی ڕاستەقینە بۆ بەهێزکردنی ژنان لە چەند ئاستێکدا.

 

جەختی لە گرنگی ڕاهێنانی بەردەوام کردەوە لەسەر هەموو ئەو کارامەییانەی کە بازاڕی کار پێویستیانە، زۆربەی ئەو ژنانەی سوودمەندن لەم پڕۆژانەی دارایی بچووک، کارامەیی و ڕاهێنانی پێویستیان نییە بۆ ئەوەی بتوانن  کار دامەزرێنن و بەڕێوەی بەرن.

 

سەبارەت بە دارایی و سەختی دەستڕاگەیشتن پێی، زەهیرە موحسن داوای کرد کە ئاسانکاری بۆ دەستڕاگەیشتن بە قەرز و دارایی بچووک و دارایی هاوبەش بۆ ژنان بکرێت، پاڵپشتیکردنی دەستپێشخەرییە بانکییەکان کرد کە کاروباری ژنان دەکەنە ئامانج، دامەزراندنی سندوقی وەبەرهێنان تایبەت بە کارگێڕی ژنان.

 

بۆ بەرزکردنەوەی ڕۆڵی ژنان لە بەشداریکردن لە گەشەپێدان و بوژاندنەوەی ئابووری نیشتمانی، گرنگی پاڵپشتیکردنی ژنان لە بوارەکانی کارگێڕی و داهێنان، و پاڵپشتیکردنی بازرگانی و بەردەوامبوونی ژنان کردەوە. ناوبراو داوای کرد پاڵپشتی تەکنیکی و دارایی بۆ بەردەوامبوونی ژنان و کارگە بچووک و مامناوەندەکان بکرێت، لە ڕێگەی کردنەوەی هەلەکان بۆ بەبازاڕکردنی بەرهەمەکان لە ڕێگەی ماڵپەڕە دیجیتاڵییەکان و هاندانی بەشداریکردن لە پێشانگە نیشتمانی و نێودەوڵەتییەکان.

 

بۆ تێپەڕاندنی ناهاوسەنگی و نایەکسانی کۆمەڵایەتی، دوودڵی زۆرێک لە ژنان بۆ چوونە ناو جیهانی کارگێڕی بەهۆی ڕێکارە کارگێڕییە ئاڵۆزەکانەوە، پێویستی ئاسانکردنی ڕێکارە کارگێڕییەکان بۆ ژنان و بەهێزکردنیان، بۆ دامەزراندنی پڕۆژەی ژنان و هاندانی ئابووری کۆمەڵایەتی و هاوپشتی، بەهێزکردنی ڕۆڵی ژنان لە ئابووریدا لە ڕێگەی پاڵپشتیکردنی پڕۆژە کۆمەڵایەتییەکان کردەوە.

 

ناوبراو تیشکی خستەسەر گرنگی کەرتی هاوکاری لە مەغریب، ژنان پشکێکی بەرچاویان هەیە، بەتایبەتی لە پیشەسازییە تەقلیدییەکان و هەندێک چالاکیی کشتوکاڵی داهاتدا، سەرەڕای ئەو ئاڵەنگاریانەی کە ڕووبەڕووی ژنان دەبنەوە لەم بوارەدا، دیارترینیان پرسەکانی بازاڕکردن.

 

لە کۆتایی قسەکانیدا، زەهیرە موحسن،چالاکوان داوای کرد کە بەردەوامبوونی ژنان ببەسترێتەوە بە تۆڕەکانی دابەشکردن و بەبازاڕکردن و دروستکردنی ژینگەیەکی یاسایی و دامەزراوەیی پاڵپشت، داوای پێداچوونەوەی بەو یاسایانە کرد کە ڕێگرن لە بەشداریکردنی ژنان لە کایەی ئابووریدا.