چی دەربارەی نەهوە دەزانیت؟ هەزاران ژنی لە عیراق كردووەتە قوربانی

هانا شوان - ڕۆژنامەنووس

نەهوە، یەكێكە لە نەریتە باوەكان لە ناوچە جیاجیاكانی عیراقدا، لەم نەریتەدا ئامۆزا نەهی دەخاتە سەر هەر كچێكی خێزانەكەی و ناهێڵێت شوو بكات، ئەگەر ئامۆزاكە منداڵ بوو ئەوا مام بۆی هەیە نەهی لە كچی براكەی بكات كە شوو نەكات، تا ئامۆزاكەی ئازادی نەكات، هەندێكجار وا رێكدەكەوێت ئامۆزاكە منداڵە یان كەم هۆشە و ناتوانێت ئازادی بكات، هەربۆیە دەبێت كچەكە بە هیچ جۆرێك هاوسەرگیری نەكات گەر نا دەكوژرێت.

روویەكی توندوتیژی هەیە
نەهوە روویەكی توندوتیژ بە خۆوە دەبینێت، بە هۆی ئەو كەلێنە یاسایی و باڵا دەستییەی عەشیرەتەكان بەدەستیان هێناوە، نەهوە دەبێتە هۆی كوشتنی ئەو كوڕ و پیاوانەش كە كچانی نەهی لێكراو دەهێنن و جاریش هەبووە لە ئاهەنگەكەدا بەهۆی شەڕ و دەمەقاڵێوە ئامۆزا نەهی دەكات كچەكە شوو بكات و بە شەڕ ئاهەنگەكە تەواو دەبێت، هەر لە سایەی ئەم نەریتەدا هەزاران كچ بێبەش دەبن لەوەی بتوانن بڕیاری هاوسەرگیریی بدەن زۆرجاریش لەناو یەك خێزان دوو خوشك یان زیاتر نەهیان لێدەكرێت.


(ئایە مەنسور) یەكێكە لە ژنە رۆژنامەنووسە چالاكەكان و لە راپۆرتێكدا كە مانگی شەشی ئەمساڵ لە پلاتفۆڕمی مەكانەتی بڵاوبووەتەوە نووسیویەتی: «چەند رۆژێك پێش ئامادەكردنی ئەم راپۆرتە كوڕێكی گەنج لەلایەن ئامۆزایەکییەوە كوژرا، لەبەرئەوەی داوای ئەو كچە مامەی كرد بوو كە ئامۆزاكانی نەهییان لێكردبوو هاوسەرگیری بكات» هەر لەو راپۆرتەدا ئایە مەنسور نووسیویەتی، نەهوە عورفێكی عەشایەری زۆر كۆنە، كچ ناچار دەكات هاوسەرگیری نەكات لە دەرەوەی عەشیرەتەكەی خۆی، هەروەها مام و ئامۆزا بۆیان هەیە قەدەغەی هاوسەرگیری لێبكەن، تەنانەت گەر ئامۆزاكەشی نەیەوێت هاوسەرگیری لەگەڵ بكات و دەبێت كچەكە هەر چاوەڕێی بێت ئیتر گەر رەزامەند نەبن و رێگەی نەدەن دەبێت هەموو ژیانی وا بمێنێتەوە.

یاسا ناتوانێت بەرگرییان لێ بکات
لە رووی یاساییەوە و بە پێی یاسای كارپێكراو ناچاركردن بە هاوسەرگیریی كردن و رەزامەند نەبوونی كچ لە شووکردن سزای خۆی هەیە، بەڵام لەبەرئەوەی (نەهوە) لە یاساكەدا ئاماژەی پێنەكراوە یاساش ناتوانێت بەرگریی لەو هەزاران كچە بكات.


هەمیشە نەهوە وەك مەترسییەك رووبەڕووی كچانی گەنج دەبێتەوە، ئەوە لە كاتێكدایە كە بێبەشكردن لە خوێندن و بەزۆر بە شوودان بوونەتە تارمایی قورس، كەمیی رێكخراوە چالاكەكانیش وایكردووە ژیانی كچان و ژنان لە عیراقدا ئاڵۆز و ئایندە نادیار ببێت.


هەروەها ئەو ئامارانەی کە رادەگەیەنرێن بەشێكیان ئاماژە بە پاشەكشەی ژنان دەدەن لە بواری خوێندن و نایەكسانی لە كرێی كاردا کە لە ئاستەنگە گەورەكانی بەردەم ژیانی ژنانی عیراقن.