ÎBTÎSAM AXFIR

Bingazî - Guhertina avhewa ya ji ber germahiya global bandorek neyînî li gelek welatan dike. Lîbya yek ji wan welatan e ku ji guherîna avhewayê bandor bûye. Mîmar Huda Hemed El-Zawî ku derbarê bandorên guherîna avhewayê de nirxandinan kir, bi bîr xist ku li cîhanê di van salên dawî de pileya germahiyê pile û nîv ji normalê bilind bûye. Huda Hemed El-Zawî ku di heman demê de di warê endezyariya jîngehê de xwediyê bawernameya masterê ye jî, diyar kir ku germahiya global bandorê li cîhanê bi giştî û mirovan jî dike ji aliyê cihêrengiya jîngehê ve.

Çavkaniyên avê yên kêm bandorek neyînî li jiyanê dike

Hemed El-Zawî da zanîn ku kêmbûna çavkaniyên avê yên li herêmên Bakurê Afrîkayê bi taybetî li Lîbyayê bandoreke neyînî li jiyana mirovan dike û got, “Ev kêmbûna avê di pîşesaziya avahîsaziyê de jî xuya bû. Li Bîngazî, rasthatinî bandor li herikîna rêyên ku bajar di paşerojê de li ser diçû bandor kir. Li vê derê ava baranê bi lez û bez diherike û li cihekî kom dibe û paşê diherike behrê. Ji ber ku her kesê ku nexweşxaneyek an avahiyek giştî ava kir, êdî nedifikirî ku stastonek ava bike, pirsgirêk hîn kûrtir kir. Zêdebûna hejmara otomobîlan qirêjiya hewayê çêdike, zêdebûna germahiya hewayê, zirara bêhiş a mirovan ji bo xwezayê û faktorên bi vî rengî bandoreke neyînî li jiyana mirov û xwezayî dike.”

'Divê hişmendiya jîngehê bê avakirin'

Huda Hemed El-Zawî ji bo çareseriya pirsgirêkên ekolojîk ev pêşniyar kir: “Bikaranîna wesayîta barkêşiya giştî ya bi bihayê herî kêm û bikaranîna otomobîlên ku benzînê dixwin û madeyên neftê yên ku dibin sedema belavbûna karbonê, bê kêmkirin. Divê em di çareseriyên hawirdorparêz û çareseriyên demkî de rêbaza domdariya jîngehê bişopînin. Nebatên li bajêr kêm in. Divê ev herêm di plansaziyê de bên zêdekirin. Plansaziya bajarî ya rast divê cewherê avhewayê û xwezaya topografîk li ber çavan bigire û wekî ku min berê jî diyar kir, divê li ser taybetmendiyên erdnîgarî û hawîrdorê yên derdora ku tê lêkolîn kirin bê rawestin. Ji ber vê yekê, li ser bingehek bingehek pir girîng heye. Pêwîst e bi afirandina hişmendiya jîngeheke paqij mirov derbarê mîmariya kesk û çandiniyê de perwerde bikin.”

'Divê pêşiya avakirina bê plan bê girtin'

Huda Hemed El-Zawî tekezî li ser pêwîstiya çêkirina jîngeheke bi rêkûpêk û hêşînahîtir li şûna avakirina bêplan kir û got, “Divê li ser şeklê avahî, çi xanî be yan jî kompleksek îdarî be bal bê kişandin, ne ku bi awayekî rasthatî avakirina wê. Berê, avahî nêzî hev dihatin çêkirin da ku wan ji hawîrdora çolê ya dijwar biparêzin. Heger em mînakekê bidin, ez dikarim bajarê Ghadames ê Lîbyayê ku li ser oazeke kûr hatiye avakirin, binirxînim.”

'Divê çareseriyên teknîkî jî bên dîtin'

Huda Hemed El-Zewey her wiha bal kişand ser girîngiya hewşa hundirîn a li bajarên peravê yan yên çolistanê ji ber ku hewl dide germahî û bayê ji ber guherîna avhewayê kêm bike. Huda Hemed El-Zewayî ku ji bo têkoşîna li dijî guherîna avhewayê pêşniyarên xwe pêşkêşî hikûmetê kir û got, “Divê çareseriya teknîkî û herêmî jî hebe. Pêdivî ye ku em ya ku li gorî hawîrdor û nepeniya me ye hilbijêrin. Divê em hewcedariyên xwe nas bikin û ji bo wan çareseriyan pêş bixin. Çareseriyên teknîkî yên hêsan hene û divê em vegerin ser koka plansaziyê. Ez behsa plansaziya bajêr bi giştî dikim, ne tenê plansaziya avahîyekê.”

Huda Hemed El-Zawî her wiha bal kişand ser bilindbûna asta avê ji ber hebûna zozanên xwê yên li bin bajarê Bîngazî û amaje bi wê yekê kir ku bilindbûna deryayê dibe ku zehmetiyê bigihîne vê bilindahiyê.