ڕەفیف ئەسلیم

 

غەززە-ئاڵوگۆڕکردن یەکێکە لە کۆنترین شێوازەکان کە مرۆڤ بۆ دابینکردنی پێداویستییەکانی بەکاریدەهێنێت، بریتییە لە گۆڕینەوەی شتێک بە شتێکی دیکە کە بەهای دراوی هەیە، ژنان لە غەززە پەنایان بۆ ئەم شێوازە بردووە دوای ئەوەی دراوەکە کۆن بووە و بەکارنەهێنراوە، لە کاتێکدا مامەڵە داراییە ئەلیکترۆنییەکان چەند هێندە زیاتر لە نرخی سەرەتایی دەخرێنە ژێر کاریگەرییەوە.

 

ئەمال دەحدوح وتی: ئاڵوگۆڕکردن شێوازێکی سەردەمی بەردینە، بەو پێیەی هێرشی سوپای ئیسرائیل ژنانی کەرتی غەززەی ناچارکرد بگەڕێنەوە بۆی لەنێو ئەو سەردەمەی پێشکەوتنی تەکنەلۆژیدا کە جیهان لە دەرەوەی سنوورەکانی ئەو شارە لێدراوەدا ئەزموونی دەکات، ڕوونیدەکاتەوە کە بیرۆکەکە لەسەر بنەمای گۆڕینەوەی شتێکە بە شتێکی دیکە کە هەمان بەهای دراوی هەبێت، جا چ خواردن بێت، جل و بەرگ، مۆبیلیات، یان تەنانەت پێڵاویش.

 

ئەمال دەحدوح ڕوونیکردەوە کە سەرەتا ئاڵوگۆڕی بەکارهێناوە کاتێک ویستویەتی هەندێک سەوزە بکڕێت و فرۆشیارەکەش ڕەتیکردەوە پارەیەکی ٢٠ شیکل وەربگرێت، پێشنیاری کرد لە بەرامبەر چەند جۆرێک سەوزەواتدا هەندێک نیسک و برنجی پێبدات و ئەویش یەکسەر ڕازی بوو، لەو کاتەوە نزیکەی چوار مانگە، ئاڵوگۆڕی هەر شتێک دەکات کە بتوانێت سوودی لێ وەربگرێت.

 

لە ڕابردوودا داپیرەکان لە کێڵگەکاندا کاریان دەکرد و خاوەنی پارەی کاش نەبوون، ئەو ژنانەی کە خاوەنی گەنم و ئارد بوون، هەوڵیان دەدا بیگۆڕنەوە بە پرتەقاڵ یان زەیتی زەیتون، بۆ نموونە. هەروەها ژنان بازرگانییان بە جلوبەرگ و جلە چنینەکانیانەوە دەکرد و تەنانەت هەندێک قاپی مس و گڵیان دەکرد، بەڵام تەنها بە یەک مەرج: دەبێت ئەو شتە هەمان بەهای دراوی هەبێت و کەمتر نەبێت.

 

بەڵام ئەمڕۆ یاساکانی ئاڵوگۆڕکردن جیاوازن، بە وتەی ئەمال دەحدوح، ئەگەر ژنێک بیەوێت شتێک بگۆڕێتەوە بە شتێکی تر کە پێویستی پێیەتی، مەرج نییە هەمان بەهای دراوی هەبێت؛ دەتوانێت کەمتر بێت، ئەو کەسەی لەگەڵیدا ئاڵوگۆڕ دەکات، ڕاستی دەزانێت، بۆیە بارودۆخی ئێستا بێبەش نییە لە چەوساندنەوەی ژنان لە هەموو بوارەکاندا، تەنانەت کاتێک خەریکی ئەم کارە سادەیەن، کە ئامانج لێی دامرکاندنەوەی برسێتییە تەنها بۆ یەک ڕۆژی دیکە.

 

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە کاتی هێرشەکەدا دوو کوڕەکەی لەدەستداوە و منداڵ و ژنەکانیان لەگەڵ خۆیدا بەجێهێشتووە، داپیرە ناچار بوو بژێوی خێزانێکی گەورە بکات، بۆیە ئاردی بە نیسک و برنج ئاڵوگۆڕ دەکرد، جل و بەرگی منداڵانی بە پێڵاو یان جلی ژێرەوە دەگۆڕیەوە، هەروەها مۆبیلیاتی ماڵەکەی ئاڵوگۆڕی پێ کرد، کە هەرگیز چاوەڕێی ئەوە نەدەکرد بۆ یەک ڕۆژ لێی نزیک بێتەوە یان ئاڵوگۆڕی پێبکات. بەنرخترین شت کە ئاڵوگۆڕی پێ کرد، زێڕەکەی بوو، لەبری ئەوەی ئەڵقەکە بفرۆشێت، دای بە بازرگانەکە تا لیترێک ڕۆنی سورکردنەوە و کیلۆیەک شەکر و سندوقێک ئاردی دەستبکەوێت.

 

ئەمال دەحدوح پشتبەستنی بە ئاڵوگۆڕکردن نەک تەنها بۆ تێکچوونی دراو، بەڵکو بۆ بەردەستنەبوونی لە بازاڕەکان و زۆربوونی دراوی ساختە دەگەڕێنێتەوە، ئاماژە بەوە دەکات کە دەیان پارەی ١٠ شیکلی هەیە کە کەس وەریناگرێت، هەروەها پارەی کاغەزی دیکەی وەک ٢٠٠ شیکل، ئەمەش زیانێکی وێرانکەرە بۆ ئەو، بە لەبەرچاوگرتنی تێکچوونی دۆخی ئابووری، کە لەم ماوەیەدا ناتوانێت پێداویستییە سەرەتاییەکانی دابین بکات تەنانەت بەو پارەیەی لە دەستیدایە.

 

ڕوونیشیکردەوە، بارودۆخی کەرتی غەززە بۆ دانیشتووان و بەتایبەت ژنان بووەتە خنکێنەر و نامۆبوون، نازانێت بەرگەی گرانی نرخەکان بگرێت، برسێتی، فشارە دەروونییەکان، ترس و زیانەکان، یان تەماحی بازرگانەکان کە لە نەبوونی چاودێری و لێپرسینەوەدا بێبەزەییانە بوون، بۆیە هەندێک جار پەنا بۆ کەمترین چارەسەری زیانبەخش دەبات: ئاڵوگۆڕکردن.

 

ئەمال دەحدوح هیوادارە پارەی نەختینە بۆ شکۆمەندی پێشووی بگەڕێتەوە، ئاڵوگۆڕکردن دەتوانێت چارەسەرێکی کاتی بێت بۆ قەیرانەکە، بەڵام ژنان ناتوانن بەو شێوەیەی کە خەفەتبارکەرە بژین، کاش لە دەستتدا جوڵەکردن ئاسانتر دەکات و ڕێگەت پێدەدات هەرچیت بوێت بە نرخێکی گونجاو بکڕیت، بۆ ئەوەی پارەیەکی زۆر لەدەست نەدەیت یان بە ڕەحمەتی ئاڵوگۆڕکەرەکەدا نەمێنیتەوە، پارەی لە بانکەکەدا هەیە بەڵام ناتوانێت دەستی پێ بگات.

 

ئەمال دەحدوح هەست بە دڵتەنگی دەکات کاتێک ئاڵوگۆڕی شتومەکی بەنرخ دەکات، وەک دیاری کوڕە مردووەکانی، کە تاکە یادەوەرییەکانین کە هەیەتی، هەروەها هەست بە دڵتەنگی دەکات کاتێک جلە چندراوەکانی دەگۆڕێتەوە، کە لە دایکیەوە بە میراس بووە و بەهایەکی مێژوویی و ئەخلاقی گەورەیان هەیە، بەڵام بە هاواری منداڵانی برسی بێ توانا دەبێت و دەستبەرداری هەموو شتێکی خاوەندارێتی دەبێت، بانگەوازی جیهان دەکات هەست بە ژنی بێهاوژین و منداڵانی بێ باوک بکات، هەروەها خۆراکیان بۆ دابین بکات یان ڕێگە بە کاڵاکان بدەن بچنە ناو بازاڕەکانەوە تا بتوانن بیانکڕن.