سودان

 

 شەڕی دوو ساڵەی سودان، لە ٧٠% ی دامەزراوە تەندروستییەکان لە کار کەوتوون،ملیۆنەها هاوڵاتی بێ خزمەتگوزاری بوون ،ژیانیان کەوتۆتە مەترسییەوە.

 

ڕێکخراوی پزیشکانی بێ سنوور دوێنێی ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند ژنانی دووگیان لە هەرێمی دارفور لە ڕۆژئاوای سودان بەدەست پرسی گەورەوە دەناڵێنن، لە بەدەستهێنانی چاودێری تەندروستی و ئاماژەی بەوەدا کە ناچار دەبن بە پێ یان بە ئەسپ مەودایەکی دوور ببڕن، کە ئەمەش دەبێتە هۆی ئاڵۆزبوونی مەترسیدار کە لەوانەیە ببێتە هۆی لەباربردن یان مردن.لەژێر سێبەری کەمی دامەزراوە تەندروستییەکان لە ئەنجامی ململانێی چەکداری.

 

زۆرێک لە ژنان لە ڕۆژئاوا و ناوەڕاستی دارفور بەهۆی نەبوونی خزمەتگوزارییەوە پشت بە شێوازی نەریتی منداڵبوون لە ماڵەوە دەبەستن، هەندێکی تر ناچارن چاودێری تەندروستی دوابخەن  تاوەکو مەترسی لە لەشیان خراپتر دەبن.

 

 هەروەها هۆشداریدا لە کاریگەری قوڵی شەڕی بەردەوامی وڵات لەسەر تەندروستی ژنانی دووگیان و منداڵەکانیان، بەتایبەتی لە بڵاوبوونەوەی لەدایکبوونی پێشوەختە و بەدخۆراکی لە ئەنجامی زەحمەتی دەستگەیشتن بە خۆراک،ئاو ،کار. ژنانی دووگیان زۆرجار تووشی بەدخۆراکی دەبن و ئەمەش کاریگەری نەرێنی لەسەر تەندروستی منداڵانی تازە لەدایک بووی هەیە، لە زۆر کەیسدا دەبێتە هۆی ئەوەی منداڵان بخرێنە خانەی چاودێرییەوە بۆ دڵنیابوون لە ژیانیان.

 

نەخۆشخانەی 'زالینجی'  تاکە بنکەی سەرچاوەیە کە چاودێری تەندروستی دووەمی بۆ نزیکەی نیو ملیۆن هاوڵاتی دابین دەکات، هیچ دامەزراوەیەکی تر نییە کە نەشتەرگەری منداڵبوون بەڕێوە ببات لە هەرێمی دارفور، تیمەکانی پزیشکی مانگانە زیاتر لە ٤٠ نەشتەرگەری قەیسەری فریاکەوتن ئەنجام دەدەن.

 

توندوتیژیەکانی نێوان سوپای سودان و هێزەکانی پشتیوانی خێرا ،ملیۆنەها هاوڵاتی گیریان خواردووە ، سەدان هەزار هاوڵاتی ناچار کردووە ماڵ و حاڵی خۆیان بەجێبهێڵن. ئەمەش وای کردووە دەستگەیشتن بە خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکانی وەک چاودێری تەندروستی زۆر قورس بێت.

 

دارفور ڕووبەڕووی دۆخێکی مرۆیی ئاڵۆز دەبێتەوە لە ئەنجامی نزیکەی دوو ساڵ شەڕی نێوان سوپای سودان و هێزەکانی پشتیوانی خێرا کە کۆنترۆڵی ناوچەکانی ڕۆژئاوای وڵاتەکەیان کردووە.

 

ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی ئاماژەی بەوەدا کە زیاتر لە ٧٠% بنکە تەندروستییەکان لە ناوچە زیانلێکەوتووەکانی شەڕ بە زەحمەت کار دەکەن یان بەتەواوی داخراون ،ملیۆنەها هاوڵاتی لە یەکێک لە خراپترین قەیرانی مرۆیی لە مێژووی هاوچەرخدا بێبەش دەبن.