حەنان حارت

 

مەغریب- لە ژێر ڕۆشنایی زیادبوونی ڕوودانی توندوتیژی دژی ژنان لە مەغریب، کۆمەڵەی ئاڵەنگاری یەکسانی و هاوڵاتیبوون بانگەوازێکی بەپەلەی بۆ هەموارکردنەوەی یاسای ژمارە ١٠٣.١٣ سەبارەت بە بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان دەستپێکرد، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە دەقی ئێستا لە دابینکردنی پاراستنی کاریگەر بۆ ڕزگاربووان کەمترە.

 

ڕۆژی ٣ی تشرینی یەکەم، کۆمەڵەی ئاڵەنگاری بۆ یەکسانی و هاوڵاتیبوون، کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی لە داربەیزا ئەنجامدا بۆ پێشکەشکردنی یاداشتێک کە داوای هەموارکردنەوەی یاسای ١٠٣.١٣ی تایبەت بە بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان دەکات، ئەم یاداشتە لەسەر بنەمای ساڵانێک کاری مەیدانی لەگەڵ ئەو ژنانەی کە لە توندوتیژی ڕزگاریان بووە لە سەرانسەری مەغریب، تەنها بەڵگەنامەیەکی یاسایی نییە، بەڵکو هاوارێکی ڕاستەقینەیە بەرامبەر بەو ئاڵەنگاریانەی کە ژنان لە ڕێگای دادپەروەریدا ڕووبەڕوویان دەبێتەوە.

 

لە دیارترین داواکارییەکانی کۆمەڵەکەدا، پێویستی بە بەخشینی ژنانە لە باری سەلماندن لە کەیسەکانی توندوتیژیدا، بۆ دڵنیابوون لە دەستڕاگەیشتنیان بە دادپەروەری بەبێ ئاڵۆزیی زیاتر، کۆمەڵەکە جەختی لە گرنگی دانانی بنەمای ئاشتەوایی نەکردن و قبوڵنەکردنی پێویستی لەم جۆرە کەیسانەدا کردەوە، وەک ڕێکارێکی پێویست بۆ ڕاگرتنی دەستدرێژکاران و پاراستنی قوربانییەکان.

 

کۆمەڵەکە لایەنی مرۆیی پشتگوێ نەخست، داوای کرد کە پەرەپێدانی پەناگە ببنە شوێنی سەلامەت کە شکۆمەندی ژنان بپارێزێت و پارێزگارییەکی بەردەوامیان بۆ دابین بکات، دوور لە سنووردارکردنی کات کە کاریگەرییان سنووردار دەکات، هەروەها داوای پاڵپشتی ئابووری و پیشەی بۆ ژنان کرد بۆ ئەوەی بتوانن ژیانێکی سەربەخۆ بونیاد بنێن دوور لە مەترسی.

 

لە میانی سیمینارەکەدا، بوشرا عەبدۆ، بەڕێوەبەری کۆمەڵەکە جەختی لەوە کردەوە: کە یاسای ئێستا سەرەڕای ئەوەی هەنگاوێکی گرنگە، بەڵام هێشتا بەدەست کەموکوڕیەکانەوە دەناڵێنێت کە ڕێگری لە پاراستنی ڕاستەقینە بۆ قوربانییەکان دەکات، یاداشتەکە لەسەر چوار تەوەری سەرەکی دامەزراوە: خۆپاراستن، پاراستن، چاککردنەوە و ڕێگریکردن لە بێ سزا.

 

بە ئاژانسەکەمانی وتووە کە یاداشتەکە هەوڵدەدات دڵنیابێت لەوەی یاساکە ئامرازێکی کاریگەرە بۆ ژنان نەک تەنها دەقێکی یاسایی لەسەر کاغەز، جەختی لە پێویستی ڕێکاری ڕوون و ڕێکخراو کردەوە بۆ دەستڕاگەیشتن بە دادپەروەری، لەگەڵ پێشکەشکردنی پشتیوانی دەروونی و یاسایی بۆ قوربانییەکان، و سەپاندنی سزای توندتر بەسەر تاوانباراندا بۆ ڕێگریکردن لە بێ سزایی.

 

بەڕاشکاوی داوای لە وەزارەتی داد و وەزارەتی هاوپشتی و خێزان و وەزارەتی ناوخۆ کرد کە وۆرکشۆپێکی بەپەلە بۆ هەموارکردنەوەی یاساکە دەستەبەر بکەن، کە پاراستنی ڕاستی بۆ ژنان مسۆگەر بکات و ڕەنگدانەوەی پابەندبوونی مەغریب بێت بۆ بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی ڕەگەزی.

 

ئەم دەستپێشخەرییە، وەک بوشرا عەبدۆ باسی کردووە، تەنها هەنگاوێکی یاسایی نییە، بەڵکو بەرجەستەکردنی زیندووی پەیوەندی کۆمەڵگەی مەدەنییە لەگەڵ دامەزراوە فەرمییەکان، بە ئامانجی بەرەوپێشبردنی دادپەروەری و یەکسانی و کردنی مەغریب بە نمونەیەک بۆ ناوچەکە لە پاراستنی ژنان لە توندوتیژی.