جیهان زەمۆ

 

شنگال- زیادبوونی ئەم دواییەی هێزەکانی سوپای عێراق لە شنگال، بڕیاری وەزارەتی کۆچ و کۆچبەران سەبارەت بە گەڕانەوەی ئاوارەکان و ئەو هەڕەشەیانەی پەدەکە بۆ جێبەجێکردنی ڕێکەوتنی ٩ی تشرینی یەکەم کردوویەتی، نیگەرانی و ناڕەزای کۆمەڵگەی ئێزدی لێدەکەوێتەوە. سوهام شنگالی، ئەندامی دیپلۆماسی تەڤگەری ئازادی ژنانی ئێزدی "تاژێ"، سەبارەت بە دوایین پێشهاتەکانی ناوچەکە و ششنگال بۆ ئاژانسەکەمان قسەی کرد.

 

"پلان هەیە بۆ هێرشکردنە سەر ئێزدییەکان"

سوهام شنگالی، گرنگی ئەو پڕۆسەیەی بەبیرهێنایەوە کە ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان لە سەرەتای وتارەکەیدا، دەستیپێکرد، وتی: ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بە گشتی جیهان بە قۆناغێکی زۆر مێژووی و گرنگدا تێدەپەڕێت، بەتایبەتی نزیکەی ساڵێکە پرۆسەیەک لە کوردستان بە پێشەنگایەتی ڕێبەر ئاپۆ دەستیپێکردووە، ئەم پرۆسەیە گرنگ و مێژووییە لە خەمی گەورەی شەنگالدایە، کۆمەڵگەی ئێزدی دوای ئەو فەرمانە بە سەدان هەزار کەس ئاوارە بوون، تەنانەت ئەمڕۆش هاوڵاتیانێکی زۆر نەگەڕاونەتەوە، واتە هەزاران کەس هێشتا ئاوارەن بۆیە پلانی پیس هەیە بۆ هێرشکردنە سەر کۆمەڵگەی ئێزدی و شنگال.

 

"باشووری کوردستان لەگەڵ هەموو لایەنەکانی لەم ڕێککەوتنەدایە"

سوهام شنگالی ئاماژەی بەوەشکرد، لەم دواییانەدا کۆمەڵگەی ئێزدییەکان لەلایەن هەندێک کەسەوە هەڕەشەیان لێکراوە، وتی: لەم دواییانەدا مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیرانی پێشووی هەرێمی کوردستان لە وتارەکانیدا، هەڕەشەی زۆر ڕوونی کردە سەر شنگال، بەتایبەتی لەسەر پرسی جێبەجێکردنی ڕێککەوتننامەی ٩ی تشرینی یەکەم کە لە نێوان حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق واژۆکرابوو، بەم ڕێکەوتنە حکومەتی عێراق ویستی پاڵپشتی دەوڵەتانی دەرەوە بەدەستبهێنێت، بەڵام زۆرێک لەو دەوڵەتانەی کە فەرمانی ٧٤یان بە جینۆساید ناساند، ڕێککەوتنی ٩ی تشرینی یەکەمیان وەک چارەسەرێک بۆ شنگال قبوڵ کرد، بەڵام ئەم ڕێککەوتنە بە ئیرادەی کۆمەڵگەی ئێزدی نەبوو، هەر لەو ڕۆژەوە کە ئەم ڕێکەوتنە واژۆ کرا تا ئەمڕۆ، تەواوی کۆمەڵگەی ئێزدی، بەتایبەتی ژنان و گەنجان، دژایەتی ئەم ڕێکەوتنەیان کردووە، چونکە مەترسییەکانی ئەم ڕێکەوتنە بەقەد مەترسییەکانی فەرمانی مانگی ئابی ٢٠١٤ گەورە بوون، کۆمەڵگەی ئێزدی ئەم ڕێکەوتنەیان وەک فەرمانێکی یاسای پێناسە کرد.

 

"رێککەوتنی ٩ی تشرینی یەکەمی نوێنەرایەتی ئیرادەی کۆمەڵگەی ئێزدی ناکات"

سوهام شنگالی ئاماژەی بەوەدا، کە بەم ڕێکەوتنە دەیانەوێت شنگال بکەنە فەرمانی پێشوەختە، وتی: وەک ئەوەی لێرە هیچ ڕووی نەدابێت، وەک ئەوەی ئەم پێکهاتە خیانەتیان لێ نەکرابێت، دەیانەوێت جارێکی دیکە شنگال بچێتە ژێر دەسەڵاتی هێزەکانی وەک پارتی دیموکراتی کوردستان و حکومەتی عێراق، بێگومان پێکهاتەی ئێزدی ئەمە قبوڵ ناکات، لەم پرۆسەیەدا، کە ئەوەندە گرنگە هەندێک جار نوێنەرانی هەرێمی کوردستان لێدوانی پشتیوانی بۆ ئەم پرۆسەیە دەدەن و داوای یەکڕیزی کورد دەکەن، لەلایەک پلانی مەترسیدار بۆ کۆمەڵگەی ئێزدی دادەڕێژن نەک هەر پێکهاتەی ئێزدی، پێویستە هەموو پێکهاتەکانی کوردستان بزانن کە تا ئەو کاتەی پلانی وا هەیە بۆ کۆمەڵگەی ئێزدی، بۆ شنگال، هیچ کەسێک ناتوانێت باس لە نزیکبوونەوەی دڵسۆزانە بۆ ئەم پرۆسەیە بکات، هەروەها ئەم ڕێکەوتنە بە هیچ شێوەیەک دان بە ئیرادەی کۆمەڵگەی ئێزددا نانێت.

 

"پەدەکە بۆ بەرژەوەندییە سیاسییەکانی نایەوێت ئاوارەکان بگەڕێنەوە"

سوهام شنگالی ئاماژەی بەوەدا، کە بەپێی ئەو بڕیارەی کە دراوە، ئەگەر تا کۆتای ساڵ ئاوارەکان نەگەڕێنەوە سەر ماڵ و حاڵی خۆیان، ئەوا دەبنە دانیشتوی ئەو شوێنانەی کە ئاوارە بوون تییدا، هەروەها پارتی دیموکراتی کوردستانی ئێران لەم بڕیارەدا دەستی هەیە، چونکە لەم دواییانەدا سەرۆکی پێشووی حکومەتی هەرێمی کوردستان قسەی کرد، وتی: ئەگەر بڕیارەکانی هاوپەیمانی جێبەجێ بکرێن، ئەوا ئاوارەکان دەگەڕێنەوە، دیارە پارتی دیموکراتی کوردستانی ئێران نایەوێت ئاوارەکان بۆ بەرژەوەندییە سیاسییەکانی خۆی بگەڕێنەوە. سوهام شنگالی، ئاماژەی بەوەدا، کە پارتی دیموکراتی کوردستانی ئێران سوودێکی زۆر لەو هاوکارییە وەردەگرێت کە بۆ کۆمەڵگەی ئێزدی دەنێردرێت، هەر ئەمەش وایکردووە کە پارتی دیموکراتی کوردستان نایەوێت ئاوارەکان بگەڕێنەوە بۆ شوێن و خاکەکانیان، پێویستە پێکهاتەی ئێزدی ئەو ڕاستیانە بزانن، هەروەها وەزارەتی کۆچ و کۆچبەران ئەم بڕیارەی لەسەر خۆی نەداوە، بەڵکو وەزارەتەکە پێشتر ڕایگەیاندبوو کە پارتی دیموکراتی کوردستان ڕێگە بە گەڕانەوەی ئاوارەکان نادات ئەگەر داوای یاساییش تۆماربکەن، هۆکاری مانەوەی زۆرێک لە پەنابەران لە کامپەکاندا خودی پارتی دیموکراتی کوردستانە، هەر ئەو کەسەیە کە ڕێگری دەکات لە گەڕانەوەیان، ئەو بڕیارەی وەزارەت دراوە، لەسەر بنەمای بەرژەوەندی پارتی دیموکراتی کوردستانی ئێرانە، کە ئەمەش ئاشکرایە.

 

"کۆمەڵگەی ئێزدیمان پێویستی بە گەڕانەوە هەیە بۆ شوێن و خاکی خۆی"

سوهام شنگالی لە درێژەی قسەکانیدا، ڕایگەیاند، کە ئەو بڕیارانەی لەسەر شنگال دەدرێن بڕیاری سیاسین و پێشتر هاوپەیمانی لە نێوان هەشتی شەبی و پارتی دیموکراتی کوردستان لەسەر پرسی هەڵبژاردن هەبووە، ئێمە دەزانین ئەم بڕیارەش بڕیارێکی سیاسییە و ئەوان لەسەر خۆیان نەیانداوە، هەروەها هەموو ئەمانە مەترسی زۆر گەورەن بۆ کۆمەڵگەی ئێزدی، پێویستە کۆمەڵگەکەمان بە تایبەت ئەوانەی کە هێشتا لە کامپەکانی باشووری کوردستان دەژین، ئەم ڕاستییە بزانن، ڕۆژێک تێناپەڕێت کە کۆمەڵگەکەمان کە لەو کامپانەدا، تووشی خیانەت و سوکایەتی و هەموو جۆرە کارێکی خراپ نەبن، هەروەها کۆمەڵگەی ئێزدی ئێمە پێویستی بە تێگەیشتن لەو کارانە هەیە، هەموو جارێک لە میدیای مەجازییەوە هەڕەشە لە کۆمەڵگەی ئێزدی دەکرێت، سووکایەتیان پێدەکرێت و هتد. ئەوان ئەوەندە دوژمنایەتییان لەگەڵ کۆمەڵگەی ئێزدیدا هەیە کە ئەمە خۆی گەورەترین مەترسییەکان نیشان دەدات، هەروەها کۆمەڵگەی ئێزدی ئێمە پێویستی بەوەیە نەیەتە ئەو یارییانە و بگەڕێنەوە بۆ شوێن و خاکەکانی خۆیان، چونکە هەندێک کەس لە کامپەکان، وتیان: تا پارتی دیموکراتی کوردستانی نەگەڕێتەوە بۆ شنگال ئێمە ناگەڕێینەوە، کە ئەمەش ڕوونە ئەو کەسانە خۆیان فرۆشتووە و خیانەتیان لە کۆمەڵگەکەیان کردووە، بۆیە پێویستە کۆمەڵگەکەمان ئەم مەترسییە ببینێت و بگەڕێتەوە بۆ شوێن و خاکی خۆی، گرنگ نییە سەیری چ سەردەمێک بکەین، دەبینین کە کۆمەڵگەی ئێزدی هەمیشە خۆی بەڕێوەبردووە، کاتێک سەدام کۆمەڵگەی ئێزدی لە شاخەکان هێنایە خوارەوە و لە کۆمەڵگەدا نیشتەجێی کردن، ئایا لە کۆمەڵگەکاندا ماڵی بۆ دروست کردوون؟ نەخێر بە پێویستی خۆیان ماڵی خۆیان دروست کرد، لەبەر ئەمەش پێکهاتەی ئێزدی دەبێت بەهێز و ئیرادەوە بگەڕاێنەوە بۆ شوێن و خاکی خۆیان، هەر بۆیەش بانگەوازی ئێمە بۆ کۆمەڵگەکەمان ئەوەیە کە چاوەڕێی ڕەزامەندی کەس نەکات و بگەڕێنەوە، بژێوی ژیانی خۆیان دابین بکەن و ژیانی خۆیان بونیاد بنێن.

 

"هیچ شوێنێک وەک پارێزگای ئەنبار نییە کە سوپای عێراق بەقەد شنگال بەهێز بێت"

 سوهام شنگالی سەرنجی بۆ زیادبوونی ئەم دواییەی سوپای عێراق لە شنگال ڕاکێشا، وتی: نزیکبوونەوەی حکومەتی عێراق بەرامبەر پێکهاتەی ئێزدی دوژمنکارانەیە، لە مانگی ئاداردا ٥ ئەندامی یەبەشە دەستگیرکران، ئەو شەڕڤانانەی بەو فەرمانە شەڕی داعشیان کردبوو، تا ئێستاش ئازاد نەکراون، لەم دواییانەدا سوپای عێراق ڕۆژانە چەکی قورس دەنێرێتە ناو شنگال، لەگەڵ ئەو شوێنەی داعش زۆرترین ئامادەی تێدایە، پارێزگای ئەنبارە، هێندەی سوپای عێراق لە شنگال هەیە، ئەنبار گەورەترین پارێزگایە لە جوگرافیای عێراقدا، کە لە بازاڕەکانەوە تا لوتکەی هەموو شەقامێک، سەربازە عێراقییەکان بە چەکەکانیانەوە لەناو هاوڵاتیان و ژن و منداڵدا دەڕۆن، زانراوە کە ئەم فەرمانە زەبرێکی گەورەی لە کۆمەڵگەدا دروست کردووە و ئەوانەی ئەم کارە دەکەن بە ئەنقەست هەوڵی ئەوە دەدەن کە ئەم زەبر و زەنگە زاڵ نەبێت، ئێمە دەزانین هەموو ئەمانە لە لایەن پارتی دیموکراتی کوردستانەوە دەکرێت، ئاخر کاتێک دواجار لە شنگال هەڕەشەیان کرد، خۆیان دەیانوت پێویستە حکومەتی عێراق هەنگاو بنێت، ئەوان دەیانەوێت حکومەتی عێراق هێرش دەکاتە سەر شنگال، بۆ ئەوەی ڕێگە بۆ پارتی دیموکراتی کوردستان بکاتەوە و بڕیارەکانی هاوپەیمانی جێبەجێ بکات، بەم ڕێبازانە حکومەتی عێراق وەک هاوڵاتی خۆی لەم کۆمەڵگەیە نزیک نابێتەوە.

 

چەکدارە ئازادکراوەکانی داعش لە کوێ نیشتەجێ کراون؟ سوهام شەگالی، وتی: ڕۆژانە سەدان ئەندامی داعش لە زیندان ئازاد دەکرێن، هەر ئەو ئەندامانەی داعشی ئازادکراون، لە دامودەزگا و ڕێکخراوەکانی دەوڵەتیشدا، جێگەی خۆیان دەگرنەوە، لەگەڵ بەرپرسانی حکومەت و هەواڵگری و سوپا ئاسوودەن، تا کۆتایی هەوڵیان دا ببنە کاندید بۆ هەڵبژاردن، بەم لێبوردنە گشتییە لە عێراق ٣٣ هەزار کەس ئازاد کراون و دەوترێت ٢٤-٢٥ هەزاریان ئەندامی داعشن، کە ئەمە دۆخێکی زۆر مەترسیدارە، بڕیارە ئەم داعشە ئازادکراوانە لە کوێ دابنرێن؟ بە کۆمەڵ ئازاد دەکرێن، بەڵام دواتر لە ناوەڕاستدا ون دەبن، ئەم دۆخە هەڕەشە نیە بۆ سەر هەموو عێراق، ئەگەر داعش دەست بە هێرشکردن بکاتەوە، ئایا تەنها هێرش دەکاتە سەر شنگال؟ نەخێر، هێرش دەکاتە سەر موسڵ و تەرەفع باشووری کوردستان و هەموو ناوچەکانی عێراق، بۆیە دەبێت کۆمەڵگەی ئێزدی وریا بن بەرامبەر بەو مەترسیانە.

 

"کۆمەڵگەی ئێزدی پێویستی بە خۆپاراستن و بەهێزکردنی ڕێکخستنەکەی هەیە"

سوهام شنگالی سەرنجی بۆ ئەو نامە و پەیامانەی ڕاکێشا کە ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان بۆ شنگال ناردویەتی و لە کۆتایی قسەکانیدا، وتی: ڕێبەر ئاپۆ هەمیشە لە نامەکانیدا کۆمەڵگەی ئێزدی ئاگادار دەکاتەوە و دەڵێت 'کۆمەڵگەی ئێزدی پێویستی بە بەهێزکردنی بەرگری سروشتی خۆی هەیە، هەروەها ڕێکخستنەکەی بەهێزتر بکات'، ئەم بابەتانە زۆر گرنگن، دەبێ بتوانین بە دیدگاکانی ڕێبەر ئاپۆ ئاگاداری ئەو مەترسیانە بین و ڕێکخستنمان زیاد بکەین، پێگەی پێکهاتەی ئێزدی و ژنان دەبێ بەهێزتر بێت، جارێکی تر داوا لە کۆمەڵگەکەمان دەکەین لە کامپەکان بگەڕێنەوە سەر خاکەکەیان، هەروەها داوا لە هەموو پێکهاتەکانی کوردستان دەکەین کە لایەنگری ئەم پرۆسە و ئاشتییە بن، پێویستە لە ئاست سیاسەتەکانی باشووری کوردستان لەسەر پێکهاتەی ئێزدی بێدەنگ نەبن.