ESMAA MUHEMED

Qamişlo – Berxwedana Bendava Tişrînê kampanyayek berxwedanê ya gelêrî ya berfireh li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê bû. Di 9’ê Kanûna 2024’an de dest pê kir û çend mehan li dijî êrîşên dagirkeriya Tirk û çeteyên wê berdewam kir. Bi hezaran sivîl ji bo parastina wê li bendavê nobetên domdar girtin û ew veguherandin sembolek berxwedanê.

Wan rojan di navbera hemû beşên civakê de yekîtiyek bêhempa nîşan da. Jin, medya û nifûsa herêmî beşdarî afirandina pêşandanek berxwedanê ya bêhempa bûn ku di bîra herêmê de maye. Gelek sivîl, rojnamevan û karmendên medyayê di encama bombebarana Tirkiyê de şehîd bûn.

Berxwedana Bendava Tişrînê xalek stratejîk di dîroka Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê de bû. Şerê bendavê di demekê de dest pê kir ku dagirkeriya Tirk hewl dida xalên stratejîk ên herêmê bigire, bi karanîna şêwazek şer a tevlihev ku armanc dikir hilweşîna tevna civakî û çandina tirsê di nav sivîlan de pêk bîne.

Lê belê, niştecihên ku beşdarî berxwedanê bûn red kirin ku bibin hedefên hêsan. Ew bi hev re - mêr, jin, kal û pîr û zarok - li dijî êrîşên bênavber mertalek rastîn a mirovî çêkirin. Qehremanî bi niştecihan ve sînordar nebû; rojnamevanên jin di navenda bûyeran de bûn, kamerayan hildigirtin mîna ku şervan çekên xwe hildigirin, bi heman xetereyan re rû bi rû bûn da ku binpêkirinan belge bikin û hewldanên manîpulekirina medyayê yên ku dixwestin rastiyê pênase bikin, eşkere bikin.

Yek ji kêliyên herî girîng

Nûçegîhana Ronahî TV’yê Ciwana Cuma ku roj bi roj bûyerên li Bendava Tişrînê dişopand, berxwedana li  bendavê wekî yek ji kêliyên herî girîng di dîroka Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê de bi nav dike. Ciwana got ku “Ew ne tenê pevçûnek leşkerî bû, ceribandinek rastîn a îradeya tevahiya gel bû ku hilbijart ku li hember bahozê raweste, çi qas xetere be jî. Di wan rojan de, karker, cotkar, jin, zarok û kal û pîr bi hev re rawestiyan û diyar kirin ku azadî ne dirûşme ye, kiryarek rojane ye ku di axê de, di bîranîn û rûmetê de lê dide.”

Bendava Tişrînê ne tenê cihekî erdnîgarî bû, navendek stratejîk bû

Ciwana tekez kir ku di salvegera yekem a berxwedana li dijî Bendava Tişrînê de, li ber yek ji kêliyên herî girîng ên dîroka herêma xwe de ne û van kêliyan wiha rave kir: “Ev kêliya ku gel, bi hemû cihêrengiya xwe, îspat kir ku îradeya azad ji çekan bihêztir e û hişmendiyek gelêrî ya hevgirtî ji hemû şêweyên şerê hîbrîd ku dagirkeriya Tirk hewl da ku li ser civakê ferz bike - di raman, siyaset û medyayê de - bihêztir e. Bendava Tişrînê ne tenê cihekî erdnîgarî bû, navendek stratejîk bû ku bi rêya wê dagirkeriyê hewl da ku îradeya gel dorpêç bike, aramiyê têk bibe û li bingehên projeya Rêveberiya Xweser di navika wê ya erdnîgarî û siyasî de bixe.”

 Ciwana Cumaa destnîşan kir ku ew yek ji şahidên wê destanê bû û wiha pê de çû: "Min kes dîtin ku tevî êrîşan pêş ve diçûn û tevî serma, westandin û xetereyê jî berevaniyê dikirin, bi yek dengî digotin ku erd ne tenê cîhek e, rûmet, dîrok, bîr û nasname ye."

‘Hewldanek eşkere bû ji bo şikandina tevna civakî û çandina terorê di nav sivîlan de’

Ciwana bi bîr xist ku piştî hilweşîna rejîma Sûriyeyê, bajarên Minbic û Tel Rifatê rastî êrîşê hatin, ku di encamê de koçberiya bi zorê ya berfireh a niştecihan ber bi deverên di bin Rêveberiya Xweser de bû. Ciwana wiha domand: “Ev hewldanek eşkere bû ji bo şikandina tevna civakî û çandina terorê di nav sivîlan de. Lê belê, gel red kir ku bibin hedefên hêsan û bi israr sekinîn û piştrast kirin ku her êrîşek li dijî herêma wan dê bi berxwedanek gelêrî ya tund re rû bi rû bimîne.”

Peyv bûn mertal, wêne bûn belge û nûçeyên medyayê bûn amûrek

Wê rave kir ku dagirkeriya Tirkiyeyê şerekî tevlihev û pispor girtiye ku armanc dike ku raya giştî tevlihev bike, hevgirtina civakî hilweşîne, gotegotan belav bike û kampanyayên dezenformasyonê yên medyayê yên berfireh bide destpêkirin da ku çîrokên derewîn ên li ser hilweşîna deveran û kontrola qaşo ya bendavê pêşve bibe. Ciwana got ku “Lê belê, ev kampanya bi hebûna medyayê ya bihêz li herêma Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê re rû bi rû man, ku xeta yekem a parastinê li dijî her hewldanek ji bo veşartina rastiyê pêk anî. Peyv bûn mertal, wêne bûn belge û nûçeyên medyayê bûn amûrek ji bo dijberiya kampanyaya reşkirinê ya herî mezin a ku projeyek demokratîk a pêşeng li herêmê hedef digre. Jinan di parastina bendavê de rolek navendî lîstin.”

‘Jin bûn şekildêrên hişmendiyê, hilgirên vegotinê’

Ciwana Cumaa piştrast kir ku jin di dilê berxwedanê de bûn, hem li eniyên pêşîn û hem jî di qada medyayê de û rewşa wê demê wiha vegot: “Rojnamevanên jin kamerayan hildigirtin, mîna şervanan tivingan hildigirtin, bi xetereyê re rû bi rû diman û ber bi eniyên pêş ve diçûn da ku binpêkirinan belge bikin û asta êrîşên li ser bendav û gundên derdorê eşkere bikin. Jin bûn şekildêrên hişmendiyê, hilgirên vegotinê û mînakên seqamgîriyê ku ne balafir û ne jî mûşek nikaribûn bişkînin.”

‘Em ji mirinê mezintir in’

 Ciwana bi xwe şahidiya dîmenên ku dê di bîra wê de bimînin kiriye û wan dîmenan wiha anî ziman: “Mêr, jin û kal û pîr piştî ku êrîşên dagirkeran rêyan qut kirin, di baran û sermayê de dimeşiyan, ber bi bendavê ve diçûn da ku li dijî pêşveçûna xwe mertalek mirovî çêkin. Wan bi biryardariyek bê rawestan digotin, 'Em ji mirinê mezintir in û îradeya me ji her êrîşekê xurttir e.' Tevî bombebarana berdewam, ruhê şoreşgerî ji hemû astengiyan xurttir bû û berxwedan veguherî destanek mirovî û siyasî ku tevahiya nifûsê yek kir û tu hêzek derveyî nikarîbû wê bişkîne.”

Êrîşên li ser karmendên tenduristiyê û rojnamevanan

Wekî ku Ciwana Cumaa piştrast dike, dagirkeriya Tirk ambûlans û karmendên bijîşkî hedef girt, bi binpêkirina eşkere ya hemû qanûnên navneteweyî. Ciwana wan kêliyên dîrokî wiha vegot: “Di rê de bijîşk ji bo rizgarkirina birîndaran hatin hedefgirtin, di encamê de gelek kes birîndar bûn û yên din jî şehîd bûn. Her wiha konvoy jî di hewldanek eşkere de ji bo afirandina karesatek mirovî hatin hedefgirtin. Lê belê, gel heta kêliya dawî berxwedan hilbijart, parastina bendav û herêmê kirin pêşiya hemû xetereyan."

‘Me santîmetreyek jî paşve gav neavêt’

Ciwana diyar kir ku şehîdan rûpelên herî mezin ên têkoşîn û berxwedanê nivîsandine, di nav wan de Cîhan Bîlgîn, Nazim Daştan û Agîd Roj hebûne, yên ku jiyana xwe ji bo rastî û azadiyê dane. Ciwana wiha got: “Ew bûne sembolên nemir û xwîna wan bûye peyamek dilsoz ku li dijî her cûre dagirkerî û zilmê derdikeve. Me wekî rojnamevan, tevî gefên kuştinê yên rasterast ên ku min bi xwe wergirtine, yek santîmetre jî paşve gav neavêtiye. Ji ber ku erkê me ji tirsê mezintir e, baweriya me bi mîsyona me ji her gefê xurttir e û hêza me di pabendbûna bi rastî û azadiya axaftinê de ye.”

‘Ev bûyerek derbasbûyî nîne’

Bi nêzîkbûna salvegera yekem a vê destana mezin, Ciwana Cumaa piştrast kir ku berxwedana li Bendava Tişrînê ne bûyerek demkî ya di salnameyên dîrokê de ye, xalek werçerxek stratejîk e ku hişmendiya siyasî û civakî li herêma Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê ji nû ve şekil da. Ciwana da zanîn ku ev şoreşek îradeyê ye, şoreşek gel e û şoreşek jinan e ku îspat kirin ku dengê wan dikare bingehên neheqiyê bihejîne û hebûna wan di dilê bûyerê de ne tenê xemilandin e, her wiha bingeha berxwedanê ye. Ciwana anî ziman ku gel nivîsandina dîroka xwe hilbijartiye û bi giyanek yekgirtî û hevgirtî ku ne tirs û ne jî teslîmbûnê nas dike, bi artêşên herî xurt ên herêmê re rûbirû bibe.

Em ê bibin dengê gel, dayîkan, berxwedanê û Bendava Tişrînê’

Wê tekez kir ku jinan di vê berxwedanê de kevirê bingehîn ê rastîn pêk anîne û wiha domand: “Wan qadên piştgiriyê pêxistin, dengê xwe bilind kirin û li eniyên pêşîn ên medyayê û parastinê rawestiyan, mînakek zindî dan ku îradeyek bênavber têk naçe. Wan nîşan da ku hêza civakê di hevgirtin û yekîtîya wê de ye û beşdariya jinan ne tenê piştgirî ye, pişta her projeyek berxwedanê ya serketî ye. Dema ku em wan rojên bi heybet bi bîr tînin, em soza xwe ji bo bîranîna şehîdan dubare dikin ku rêya ku wan vekiriye qet nayê qutkirin. Em ê bibin dengê gel, dengê dayîkan, dengê berxwedanê û dengê Bendava Tişrînê, ku bûye sembola berxwedan û rûmetê. Em ê li dijî her gefê bisekinin û em ê berdewam bikin ku rastiyê û vê projeya demokratîk a ku dagirker dixwaze hilweşîne lê bê encam dimîne, biparêzin.”

Ev destan ne tenê bîranînek e, dersek zindî ye ji bo hemû nifşên azadiyê’

Rojnamevan Ciwana Cumaa gotinên xwe bi gotina ku ev ax ji îradeyek bêwestan, ji gelê ku teslîm nabe û ji jinên ku têkoşînê pêxistin û wateyek nû dan hêz û berxwedanê, bi dawî kir. Wê silavên xwe ji hemû niştecihên ku beşdarî berxwedanê bûne, şervanên ku bi xwîna xwe ev ax parastine, hemû rojnamevanên ku tevî xetereyan meşaleya rastiyê hilgirtine û hemû jinên herêmê re şand. Ciwana wiha got: “Ev destan ne tenê bîranînek e, dersek zindî ye ji bo hemû nifşên azadiyê: ew maf dê her gav bi ser bikeve, dema ku gel yek bibin. Îradeya azad ji her hêzek dagirker an neheqiya domdar xurttir e.”