سورگول شێخۆ

زرگان- باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا گۆڕەپانی هێرشی توندی بەرەی نوسرە و چەتەکانی داعش و لە ساڵانی ڕابردوودا داگیرکەری تورکیا و چەتەکانی بووە. ئەم هێرشانە شوێنەواری قووڵی لەسەر مێشکی خەڵک و ژنان و منداڵان بەجێهێشتووە. ئه وانه ی زۆرترین زیان به شه ڕ ده که ن، ژن و منداڵ و که سانه کانی خاوه ن پێداویستی تایبه تن.

 

شەڕ دەبێتە هۆی تووشبوون بە نەخۆشییە دەروونییە قورسەکان

ئەم مرۆڤانە کە ڕۆژانە لە گۆشەی مەرگدا خۆیان حەشارداوە لەژێر فڕۆکەی جەنگیدا، برینی قوڵ لە ڕۆح و جەستە و ڕۆحیاندا هەیە کە بە ئاسانی لەبیریان ناچێتەوە و سووک ناکرێتەوە. لە هەر ساتێکدا یادەوەری دەنگی بۆمب و مووشەک و وێنەی تۆپباران و پەرشوبڵاوی ئەندامەکانی جەستە بەهێزترین شۆک لە یادەوەری و خەیاڵی ڕزگاربووەکاندا بەجێدەهێڵێت. بۆیە ڕزگاربووانی شەڕەکە تووشی نەخۆشییە دەروونی و دەروونییەکانی وەک خەمۆکی، دڵەڕاوکێ، تێکچوونی فشار و شیزۆفرینیا دەبن. لە شاری زرگان سەر بە کانتۆنی جزیرە، لە ماوەی ٥ ساڵی هێرشەکاندا، خەڵکێکی زۆر بە ژن و منداڵ و پیاو بە دەستی تۆپ و فڕۆکە جەنگییەکانی داگیرکەری تورکیا کوژراون. به ڵام ئه وانه ی شاهیدی ئه م کۆمه ڵکوژی و پێشێلکردنی مافه کانی مرۆڤ بوون، ئه م ساته دڕندانه یان له بیر نه چووه و ئه مه ش نه خۆشی لێکه وته وه .

ڕەحاف ئیبراهیم خەڵکی گوندی مشێرفێ کە ڕۆژانە تۆپباران دەکرا و خەڵکێکی زۆر کوژران و بریندار بوون. ڕێحاف قسەی بۆ دەزگاکەمان کرد سەبارەت بە تاوانەکانی داگیرکاری و ئەوەی لە دوای شەڕ لەبیریانە.

 

'لەگەڵ"سیحا" هێرش کراوەتە سەر"

ڕەحاف ئیبراهیم ئاماژەی بەوەشکرد، کە گوندەکەیان لە هێڵی ئاگردا بووە و درێژەی بە قسەکانی دا و دەڵێت: هێرشەکە و ئەو شەڕەی ڕوویدا تەنها کاریگەری لەسەر ژێرخانی ناوچەکە نەبووە، کاریگەری لەسەر ژنان و منداڵان و هەموو کۆمەڵگاکە هەبووە، لە کاتێکدا دراوسێ و هاوڕێکانمان سەردانی هاوسەرەکەمیان دەکرد کە نەشتەرگەری بۆ کراوە، تۆپبارانی گوندی بەرامبەرمان ڕوویدا پارچە، فڕۆکەکانی سیحا بۆمبارانیان کرد، چیتر نەماندەتوانی یەکتر ببینین، دەنگەکە زۆر بەرز بوو، بەهۆی دوکەڵەکەوە سەیری کوڕە بچووکەکەمم کرد و پارچەیەک لە پشتیدا بوو، سێ پارچە لە سەریدا بوو و تەنها خوێنی لێ دەڕژا هەروەها خوێن لە باڵکۆنەکەوە دەڕژا، ٢ منداڵ کە یەکێکیان تەمەنی١٢ ساڵ بوو، پارچەیەک چووبووە ناو دڵیەوە منداڵە ١٣ ساڵەکەی تریش بەهۆی ئەو پارچە پارچەیەی کە چووبووە ناو جەستەیەوە کوژرا پیاوان."

 

بەهۆی ئەو هێرشانەوە تەندروستی دەروونی منداڵەکان زیانی بەرکەوتووە

ڕەحاف ئیبراهیم سەرنجی بۆ ئەو هێرش و کۆمەڵکوژییانەی داگیرکەری تورکیا ئەنجامیانداوە و کاریگەرییەکانی لەسەر منداڵان ڕاکێشاوە و دەڵێت: هێرشەکان و ئەو شەڕەی کە ڕوویداوە کاریگەری زۆری لەسەر منداڵان هەبووە، ئەگەر ژاوەژاوێکی بەرز هەبێت، منداڵان گوێی خۆیان دادەپۆشن و ڕادەکەن و خۆیان لە ژوورەکانیاندا دەشارنەوە، دەڵێن تۆپبارانێکی دیکە ڕوودەدات، ئەم شەڕەش کاریگەریی لەسەر ژنان هەبووە، بارگرانییان قورستر بووە کاریگەری لەسەر زۆر لایەن هەیە کوڕەکەم، بەهۆی ئەو پارچەیەی کە لە پشتیدا کەوتبوو، خەریک بوو بگاتە بڕبڕەی پشتی و ئەو پارچەیەی لە سەریدا بوو، دوای برینداربوونەکە، عەقڵیەتی کوڕەکەم گۆڕا، تووشی ترس و دڵەڕاوکێ بوو، و زۆر توڕە دەبێت ئێمە بە وریاییەوە پەیوەندی لەگەڵ کوڕەکەماندا دەکەین، هەوڵدەدەین کە پێیدا تێپەڕیوە جیهانی خۆی چیتر نایەوێت یاری لەگەڵ منداڵان بکات لەسەر شەقام، دەچێت لێیان بدات و ڕادەکات شێوازی یاریکردن و ڕەفتارەکانی زۆر گۆڕاوە، بۆچی پێویستە ئەمانە هەبێت کە "منداڵان چاودێریان هەبێت بۆ ئەوەی لە هەموو کاتێکدا پشتگیریان بکەن".

 

"لە هەموو شوێنێکی گوندەکەدا شوێنەواری تۆپ و بۆردومان هەیە"

ڕەحاف ئیبراهیم بە هاوڵاتیانی مەدەنی ئاوارە و ئەوانەی دەگەڕێنەوە بۆ ئاوەدانکردنەوەی ماڵەکانیان ئاگاداری تەندروستی دەروونی خۆیان و منداڵەکانیان بن و لە درێژەی قسەکانیدا وتی: لەبیرتان نەچێت کە بەقەد ئاوەدانکردنەوەی ماڵە وێرانبووەکان گرنگە گرنگی بە تەندروستی دەروونی خۆتان و منداڵەکانتان بدەن، منداڵان هەمیشە هێرشەکانیان لەبیرە، هەرچەند هەوڵبدەین لەبیریان بکەین، هەرچییەک لە گوندەکەدا پیاسە بکەین، ئاسەواری هەیە لە تۆپباران و بۆردومانکردن منداڵەکان خۆیان ئەو ڕۆژانەیان لەبیرە، دەزانن کێ بریندار بووە، ماڵی کێ وێران بووە، لەم تەمەنە بچووکەدا منداڵەکانمان پێشتر دەزانن کە مووشەک چییە، هەست بە چۆنیەتی لێدانی فڕۆکە دەکات، ئێستاش دەتوانن دەنگی فڕۆکە لە دەنگی تۆپخانە جیابکەنەوە لە ماڵەکانیان، کە زیانی زیاتری بە تەندروستی دەروونییان گەیاندووە و نەیتوانیوە پەرە بە تواناکانیان بدەن”.

 

"پرۆسەکە قورسە، بەڵام دڵنیاین کە تێیدا تێدەپەڕین"

ڕەحاف ئیبراهیم ئاماژەی بەوەشکرد، ژیانێکی ئارام دوور لە شەڕ هیوای هەموو گەلانە و خواستەکانی خۆی بەم شێوەیە دەربڕی: پێویستی بە کردنەوەی بنکەی تەندروستی دەروونی هەیە، هاوکات لەگەڵ ئەمانەش پێویستە پارک هەبن کە منداڵان بتوانن وزەی نەرێنی خۆیان ئازاد بکەن و وزەی ئەرێنی کۆبکەنەوە و شوێنەواری شەڕ و خوێن لە مێشکیان دەربهێنن لە شەڕەکەدا، با خەڵک بە ئارامی و ئارامییەوە بژین، بێگومان کاتێک دەروونی مرۆڤ باشتر دەبێت، ئێمە هەنگاوێکی نوێ بەرەو گەشەپێدان و بنیاتنانی کۆمەڵگا دەنێین، بە دەروونێکی باش و چارەسەرکراو، پرۆسەکە بۆ ئێمە قورسە، بەڵام دڵنیاین کە تێیدا تێدەپەڕین.

 

"دەمەوێت هەمووان بگەڕێنەوە گوند و جارێکی دیکە پێکەوە یاری بکەن"

ڕیتاج عەبدولباسیت تەمەن ١٠ ساڵ لە تەمەنی ٥ ساڵییەوە شاهیدی هێرش و کۆمەڵکوژی بووە. ڕیتاک هەندێک لە تاوانە جەنگییەکان و یادەوەرییەکانی لەگەڵ ئێمە باس کرد و گوتی: ڕۆژێک، سەعات سێی بەیانی، تۆپبارانێک ڕوویدا، تۆپەکە بەر ماڵی مامم کەوت، هەر کەسێک لەسەر قەنەفەکە خەوتبوو کوژرا، بیرمە ڕۆژێک، من و خوشکەکانم لە ژێر سێبەری دارێکدا یاریمان دەکرد، تۆپبارانێکی تری تۆپخانە دەستی پێکرد، و ئێمەش نەماندەزانی چۆن خۆمان ڕزگار بکەین، تا من... کوڕی مامی هات و ئێمەی ڕزگار کرد و ئیتر نەیتوانی دەستی بجوڵێنێت، کاتێک گەڕایەوە ماڵەوە، تۆپخانەیەکی دیکە بوو، لەوێ کوژرا ئێستا من و چوار خوشکەکەم زۆر بچووک بووین، زۆر دەترساین هەروەها، وەک خەڵک و هاوڕێکانم کە کوژراون، دەمەوێت هەمووان بگەڕێنەوە گوندەکە و وەک پێشوو پێکەوە یاری بکەنەوە”.