ناوەندی هەواڵ- پەیامنێرانی بێ سنوور، تورکیا لە ڕیزبەندی ١٥٩هەمین لە کۆی ١٨٠ وڵات لە پێوەرەکانی ئازادی ڕۆژنامەگەریی جیهانی بۆ ساڵی ٢٠٢٥. تورکیا کە لە ساڵانی پێشوودا پلەی نزمتری هەبوو، بەهۆی فشارە سیاسییەکان و کێشە ئابوورییەکان و بارودۆخی نالەباری یاساییەوە، پلەیەکی دیکەی لەم پێوەرەدا دابەزی و خرایە پۆلی "زۆر هەژار"ەوە.

 

کێشەکانی تری میدیا لە تورکیا بریتین لە پاڵپشتی جیاکاریانەی حکومەت بۆ میدیا لە ڕێگەی ڕێکلامەکانی حکومەتەوە، هەروەها غەرامەکردنی دارایی لە دەزگا میدیاییە ڕەخنەگرەکان و پشتگیری نەکردنی مۆدێلی داهاتی میدیای سەربەخۆ لە سەردەمی دیجیتاڵیدا. ئەم پرسانە وایکردووە لەم ساڵانەی دواییدا میدیاکانی تورکیا بگەنە دۆخێکی مەترسیدار.

 

هەروەها پێوەرەکەی RSF ئاماژە بە کێشە ئابوورییەکانی میدیا لە ئاستی جیهانیدا دەکات و قەیرانی ئابووری میدیا وەک هەڕەشەی سەرەکی دەهێنێتەوە. لەم پێوەرەدا دۆخی میدیا لە 160 وڵات لە کۆی 180 وڵات (88.9%) ڕووبەڕووی قەیرانی دارایی بووەتەوە. لە زۆرێک لە وڵاتانی جیهان و بەتایبەت لە نیکاراگوا، بیلاڕووس، ئێران و ئەفغانستان، فشارە سیاسی و ئابوورییەکان بووەتە هۆی داخستنی دەزگاکانی ڕاگەیاندن و دەرکردنی ڕۆژنامەنووسان.

 

لە ئەمریکا کە لە پلەی ٥٧ دایە، کێشە ئابوورییەکان و وەستاندنی پارەدان بۆ هەندێک لە دەزگاکانی ڕاگەیاندن، وەک دەنگی ئەمریکا و ڕادیۆی ئەورووپای ئازاد/ڕادیۆ ئازادی، قەیرانی میدیایی گەورەتر کردووە.

 

لە کۆتاییدا ٤٠٠ ملیۆن کەس لە جیهاندا بێبەش دەبن لە دەستڕاگەیشتن بە زانیاری باوەڕپێکراو و ٤٢ وڵاتی جیهان بە "زۆر خراپ" پۆلێن دەکرێن وەک ئەو وڵاتانەی کە ئازادی ڕۆژنامەگەرییان بە تەواوی نەماوە.