ڕابیعە خورەیس

 

جەزائیر - یاسمینە جیلالی توانی خەمۆکی بکاتە سەرچاوەی ئیلهام و پاڵنەر بۆ گەیشتن بە خەونەکەی، خەباتەکانی پاڵیان پێنا کە وەرزش وەک هێڵی ژیان لە باوەش بگرێت، بەردەوام بوو لە ڕاهێنانەکانی تا بوو بە ڕاهێنەرێکی بڕوانامەدار، هەر بەوەش ڕازی نەبوو، کۆمەڵەی "چاکبوونەوە"ی دامەزراند، بۆ ئەوەی دەرفەتێکی بێبەرامبەر بۆ ژنان دابین بکات لە ڕاهێنانی لەشجوانی، هەروەها ئەزموونی تایبەتی خۆی گۆری بۆ خزمەتکردن بەو کەسانەی کە پێویستیان بە پشتیوانی جەستەیی و دەروونییە.

 

هێمایەک بۆ کۆڵنەدان و سەرپێچی

لە شاری شەلەف "شارێک کە دەکەوێتە ناوەڕاستی ڕۆژئاوای جەزائیر"، یاسمینە جیلالی تەنها وەرزشوان نییە، بەڵکو هێمای کۆڵنەدان و سەرکێشیە، ژنێکی گەنج کە توانی لە ڕێگەی وەرزشەوە بەسەر نەخۆشییە درێژخایەنەکەیدا زاڵ بێت، ئازار و چیرۆکەکەی گۆڕی بۆ پڕۆژەیەکی بێبەرامبەر بۆ یارمەتیدانی ژنان، بۆیە دەکرێ بڵێین چیرۆکی یاسمینە جیلالی نمونەی ژنێکی بەهێز و خۆڕاگر و خۆپەرستە کە سەختەکانی کردووە بە پردێک بۆ باشی.

 

یاسمینە جیلالی، لە ٣٠یەکانی تەمەنیدایە، باس لەوە دەکات، کە چوونە ناو جیهانی وەرزشەوە پلانی بۆ دانەناوە، سەرەڕای ئەوەی هەر لە منداڵییەوە مەشقی کردووە، دەرچووی کۆلێژی یاسا و زانستە سیاسییەکان بوو بە بڕوانامەی بەکالۆریۆس لە یاسا، هیوای خواستبوو بەردەوام بێت لە کارەکەی لە بواری یاسا و ڕاوێژکاری یاساییدا، وتی: هەموو شتێک مرۆڤ ئارەزووی دەکات بەدی نایەت، دوای لەدایکبوونی منداڵی کوڕی دووەمم تووشی خەمۆکییەکی زۆر بووم، بۆیە بیرم لە وەرزشکردن کردەوە بەهۆی گرنگییەکەی لە کەمکردنەوەی ئاستی هۆرمۆنەکانی سترێس لە جەستەدا.

 

وتی: دوای ئەو ڕووداوە سەختانەی کە ئەزمونم کرد، بڕیارمدا ببمە سەرچاوەی پاڵپشتی و هاندان بۆ ئەو ژنانەی کە وەک من ئازار دەچێژن، ڕاهێنانی زانستی و سیستماتیکیم لە بواری وەرزشدا وەرگرت، چەندین بڕوانامەم بەدەستهێنا، هەروەها وەک ڕاهێنەری لەشجوانی دەستم بە کارەکەم کرد، دواتر یانەیەکی وەرزشی ئاماتۆرم دامەزراند، کە کۆمەڵەیەکی وەرزشییە بە ناوی "چاکبوونەوە"، تاکە ئامانجی دروستکردنی چیرۆکێکی نوێیە لە ژیانی هەموو ژنێکدا، ئاماژە بە پشتیوانی خێزانەکەی دەکات، کە نهێنی سەرکەوتن و نایابی بووە.

 

لەبەر ئەوەی ئامانجی پڕۆژەکەی یارمەتیدانی ژنان بوو بۆ زاڵبوون بەسەر ئەو هەست و بیرکردنەوە نەرێنییانەی کە سووتەمەنی خەمۆکی دەدەن، یاسمینە جیلالی ئامانجی خۆی بۆ بە ئامانجگرتنی ئەو ژنانە دانا کە لە نەخۆشخانەکان نەخۆشن و تەنانەت ئەوانەی لە خانەی بەساڵاچوواندان، وتی: نابێت چاوەڕێی ڕاسپاردەی پزیشکەکان بکەیت بۆ ئەوەی بەشداری چالاکی جەستەی و وەرزش بکەیت، بە پشتبەستن بە ئەزمونی مەیدانی خۆی ئاشکرای دەکات کە زۆربەی ژنان وەرزش دەکەن بۆ باشترکردنی دەرفەتی چاکبوونەوەیان لە نەخۆشییەک، زۆرێکیان وەرزشی پێویست ناکەن، هەرچەندە شێوازێکی ژیانی تەندروستە و پێویستە بکرێتە بەشێکی دانەبڕاو لە ڕۆتینی ڕۆژانەیان.

 

هۆکارەکانی دوودڵی ژنان

لە هەڵسەنگاندنی ڕاستی وەرزشی ژنان لە جەزائیر، ڕوونی کردەوە، کە دوودڵی ژنان بۆ ڕاهێنانی وەرزش، بەتایبەتی لە شارەکانی ناوخۆ، بۆ چەند هۆکارێک دەگەڕێتەوە، گرنگترینیان ئەو باوەڕە باوەیە کە وەڕزش تەنها بۆ پیاوانە، یان هەندێک وەک خۆشگوزەرانیەکی پەیوەندیدار بەدەرکەوتنەوە، هەروەها کاریگەری فیلم و دووبارەکردنەوەی ئەکتەرەکانی دەزانن، هەروەها دەتوانرێت هۆکارەکە بەسترێتەوە بە نەبوونی کولتوورێکی وەرزشی کۆمەڵایەتی.

 

هەموو توێژینەوەکانی زانکۆ کە لەسەر ئاستەنگەکانی بەردەم پراکتیزەکردنی وەرزشی ژنان لە شارەکانی ناوخۆدا ئەنجامدراون، پشتڕاستی دەکەنەوە کە ژینگەی کۆمەڵایەتی "داب و نەریتی" کاریگەری نەرێنی لەسەر ژنان هەبووە، لە ڕاسپاردەکانی دەرئەنجامی ئەم توێژینەوەیانە، وازهێنان لەو تێڕوانینەیە کە وەرزش تەنها لەلایەن پیاوانەوە ئەنجام دەدرێت، و لەبری ئەوە کاربکرێت بۆ ڕزگارکردنی ژنان لەو باوەڕانەی کە وایان لێدەکات باوەڕیان بەوە هەبێت کە پراکتیزەکردنی وەرزش لەگەڵ ڕێکخستنی کۆمەڵایەتی و ئایینی کۆمەڵگەدا ناکۆکە.

 

هۆکارێکی دیکەی پشت دوودڵی ژنانی گەنج و ژنان لە مەشق و ڕاهێنانی وەرزشدا، نەبوونی ژێرخانی وەرزشییە، بە وتەی یاسمینە جیلالی، زۆرێک لە شارە ناوخۆییەکان هۆڵ و گۆڕەپانی یاری و مەلەوانگەیان نییە کە تایبەتە بە ژنان، ژنان ناچارن لە هۆڵەکانی وەرزشی تایبەتدا مەشق بکەن، هەروەها کەمیییەکی بەرچاو لە یانە ئاماتۆرەکان و کۆمەڵە وەرزشییەکانی ژنان هەیە.

 

جۆرێک لە چارەسەرکردن

داوای گرنگی ڕەخساندنی ژینگەیەکی پاڵپشت بۆ ژنان و ژنانی گەنج بکات کە ڕێگەیان پێبدات بەشێوەیەکی کاریگەر لە وەرزشدا ڕاهێنان و بەشداریکردنی کاریگەر بن نەک تەنها لە شارە گەورەکاندا، چونکە ئەمە بووەتە پێویستییەکی بەپەلە و جۆرێک لە چارەسەری دەروونی و چاکسازی، بە لەبەرچاوگرتنی ئەو ڕۆڵە کۆمەڵایەتییە بەرچاوەی کە لە کۆمەڵگەدا دەیگێڕن، پێشنیاری کرد چڕکردنی بەرنامەکانی هۆشیاری وەرزشی لەسەر هەموو کەناڵەکانی مانگی دەستکردەکان بۆ هاندانی ژنان بۆ ئەنجامدانی وەرزش بە شێوەیەکی تەندروست و ڕێکوپێک.

 

هیچ ئامارێکی ناسراو و دیاریکراو بۆ "ژمارەی هۆڵەکانی وەرزشی ژنان" لە جەزائیردا نییە، ئەوەی لە ئێستادا بەردەستە دامەزراوە وەرزشییە گشتیەکانە وەک یاریگا و هۆڵی وەرزشی تایبەتمەند لە ژوورەوە و هۆڵی وەرزشی تایبەت بۆ ژنان، کە ژینگەیەکی سەلامەت دابین دەکەن و ژنان هەست بە ئەمنی و ئاسوودەی دەکەن لە مەشقکردن بەبێ هیچ سنووردارکردنێک.