سیلڤا ئیبراهیم
ڕەققە- تیپی پالمیرا پابەندە بە پاراستنی سەمای فۆلکلۆری پەیوەست بە میراسی ناوچەی فورات، یەکێک لە زنجیرە تیپێک کە لە شۆڕشی ١٩ی تەمووزی ٢٠١٢ەوە دامەزراون بۆ نوێنەرایەتیکردنی کولتووری ناوچەکە و پاراستنی میراسی کولتووری باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا.

 

تیپی پالمیرا لە ساڵی ٢٠٢٢ لە پارێزگای ڕەققە دامەزراوە و ناوەکەی لە شارستانیەتی کۆنی پالمیرا وەرگرتووە کە لە دڕندەییەکی بیابانی سووریادا گەشەی کردووە، ئەم تیپە بە ١٥ ئەندامەکەی جیا دەکرێتەوە کە هەموویان ژنانی گەنج و تەمەنیان لە سەرووی ١٢ ساڵەوەیە، کە جلی فۆلکلۆری ئەو کولتوورە جیاوازانە لەبەر دەکەن کە لە کەنارەکانی ڕووباری فوراتەوە سەرچاوەیان گرتووە.

 

تیپی هونەرە فۆلکلۆرییەکانی پالمیرا یەکەم تیپی هونەری فۆلکلۆری پالمیرا نییە لە ڕەققە، پێش ئەویش تیپی ئیسماعیل عەجیلی لە ساڵانی هەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا دامەزرا و ئەندامانی سەرجەم شارەکانی سووریا بوون، بە دەستپێکردنی قەیرانی سووریا کۆتایی هات، بەڵام گەشتی تیپەکە هەرگیز نەوستا، چونکە هەموو ئەندامەکانی تامەزرۆی پاراستنی میراسی تیپەکەیان بوون، تیپی هاوشێوەیان لە شارەکانی خۆیان دامەزراند، لە نێو ئەوانەدا مەنار نەجاڕ بوو کە یارمەتی زیندووکردنەوەی تیپەکەی دا، بەڵام بە ناوێکی نوێ کە ناوی پالمیرایە، نمایشەکانی گەیشتووەتە ناوبانگێکی نێودەوڵەتی، لەوانە نمایشەکانی لە دوبەی و قەتەر و تونس.

 

"تیپێک کە هەموو کولتوورەکانی هەرێم لەخۆدەگرێت"
مەنار نەجار، ڕاهێنەر لە تیپی پالمیرا، هاوڵاتی لازقییە بەڵام منداڵی و گەنجی لە ڕەققە بەسەر بردووە، پاشان ڕووی کردەوە بۆ زێدی خۆی، سێ ساڵ لەمەوبەر گەڕایەوە بۆ هاوبەشی دامەزرێنەری پالمیرا، لە ئێستادا خولی پەروەردەی بە ژنانی گەنج دەکات، بەڵام وەک ڕاهێنەر مامەڵەیان لەگەڵ ناکات، بەڵکو لەگەڵیان دەچێتە سەر شانۆ و بەشداری لە نمایشە هونەرییەکانیان دەکات.

 

سەبارەت بە شێوازی نمایشەکان وتی: هەموو ئەو تەڤگەریانە پێشکەش دەکرێن، ئیلهامیان لە سەمای فۆلکلۆری نەتەوەکانی ناوچەکە وەرگرتووە وەک کورد، عەرەب، چەرکەسی، ئەرمەنی، تیپی پالمیرا هەموو کولتوورەکانی ناوچەکە لەخۆدەگرێت و ئەمەش جوانی و داهێنان بۆ نمایشەکانی تیپەکە زیاد دەکات.

 

مەنار نەجار ئاماژەی بەوەشکرد، ئەوەی تیپەکەمان لە تیپەکانی تری هونەرە فۆلکلۆرییەکان جیادەکاتەوە ئەوەیە کە هەموو ئەندامەکانی ژنانی گەنج، تیپەکەی پێشوو کە بەشداریم تێدا کردبوو جوڵەکانی تایبەت بە کوڕان و هەندێکیشیان بۆ کچان لەخۆگرتبوو، لەکاتێکدا لە تیپەکەماندا کچان بۆ ماوەی ١٥ خولەکی بەردەوام هەردوو جوڵەی کچان و کوڕان ئەنجامدەدەن،  بۆیە من تیپەکەمان بە باڵاتر دەزانم.

 

هەرچەندە تیپی پالمیرا تەنها سێ ساڵ لەمەوبەر دامەزراوە، بەڵام شاهیدی کارلێککردن بووە و سەرسامی دانیشتوانی ناوچەکەی بەدەستهێناوە، ئێمە بەشداریمان لە چەندین فێستیڤاڵدا کردووە لە سەرانسەری باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، نمایشەکانمان بە کارلێک و هاندانی بینەران پێشوازییان لێکرا، ئەمەش پاڵنەرێکە بۆ ئەوەی بەردەوام بین لەسەر ڕێگاکەمان و باشترینمان پێشکەش بکەین، لە زۆرێک لە فێستیڤاڵەکاندا بینەران داوای ئەوەیان کردووە کە نمایشەکە زیاتر لە جارێک دووبارە بکرێتەوە، لەبەر ئەو سەرسامییە.

 

"یەک ڕۆح و یەک جەستە"
ڕوونیکردەوە کە تیپی پالمیرا هەستێکی خۆشی و هەیەجان بۆ هەموو فێستیڤاڵەکان زیاد دەکات، بەو پێیەی ئەندامانی تیپەکە هاوئاهەنگ دەبن لە کاتی نمایشکردنی سەماکانیان، وەک ئەوەی یەک ڕۆح و یەک جەستە بن، هەمان جوڵە لە هەمان کاتدا بە هەمان ڕیتم ئەنجام دەدەن.

 

مەنار نەجار هەوڵدەدات ئەم تیپە لە ئاستی ناوخۆییەوە بۆ ئاستی جیهانی پێشەنگایەتی بکات، دەمەوێت تیپەکە وەک نوێنەرایەتی شارستانییەتی ناوچەکە بپارێزم، وەک ناوەکەی پالمیرا، بە لەبەرچاوگرتنی ئەو کولتوورانەی کە لەخۆی دەگرێت، شارستانیەتەکان هەمیشە دەبێت بە زیندووی بمێننەوە، هەروەک چۆن بەردەوام بووم لە شوێنپێی تیپەکەی ئیسماعیل عەجیلی، باوەڕم وایە ئەندامانی تیپی پالمیرا بەردەوام دەبن لە زیندووکردنەوەی، ئەمە جگە لە تەماحی من بۆ ئەوەی ئەم تیپە جیهانییە بکەم، ڕوونیکردەوە کە جیهانی وشەیەکی سادە نییە، بەڵام من باوەڕم بەو وتەیە هەیە کە 'هەرکەسێک بیەوێت دەتوانێت'.

 

ئامانجی تیپەکە ئاشناکردنی جیهانە بە میراسی ڕەققە و ناوچەکە بە گشتی، لە پانۆرامایەکی یەکگرتوودا، و پێشکەشکردنی لە ئاستی جیهانیدا، لەبەر ئەوەی پێی وایە کە میراس بە زیندوویی دەهێڵرێتەوە ئەگەر هەر نەوەیەک بەرپرسیارێتی گواستنەوەی لە نەوەیەکەوە بۆ نەوەیەکی دیکە لە ئەستۆ بگرێت، پاڵپشتی سەرەکی کچەکەی شام سیراج بووە لە بەشداریکردن لە بواری هونەرە فۆلکلۆرییەکان و بوون بە ئەندامی تیپی پالمیرا.

 

"ڕێگایەک بۆ ڕزگاربوون لە وزەی نەرێنی"

شام سیراج، تەمەن ١٩ ساڵ، سەرەڕای تەمەنی بچووک، وەک ڕاهێنەر بۆ چەندین گروپی سەما کاری کردووە، ماوەی ١٠ ساڵە لە بواری هونەرە فۆلکلۆرییەکان کاردەکات و لە ئێستادا ئەندامی تیپی پالمیرایە، ئەو سەماکردن بە ڕێگەیەک دەزانێت بۆ ڕزگاربوون لە وزەی نەرێنی.

 

وتی: کاتێک هەوڵمدا تێکەڵ بە گروپەکە بم، ڕووبەڕووی کێشە بوومەوە، چونکە جیاواز بوو لە کولتوری کەنارەکانی سووریا، بەڵام لەگەڵ ناسینی هەستم بە سەربەخۆیی دەکرد، هەنگاوێکی گوازراوە بوو لە ژیانمدا. ئەو ژنە گەنجە ستایشی ناوازەی گروپەکەی کرد و وتی: ئەوەی جوانی بۆ گروپەکەمان زیاد دەکات ئەوەیە کە هەموومان کچین، ئەمەش ئاشنایی و هاوئاهەنگی لەنێوان ئەندامانی گروپەکەدا زیاد دەکات، ئەمەش لە نمایشەکەمان و تێکەڵبوونمان لەگەڵ یەکتردا لەکاتی سەماکەدا ڕەنگدەداتەوە. ئێمە ئەم هاندانە لەلایەن بینەرانەوە دەبینین، ئەمەش پاڵنەرێکە بۆ بەردەوامبوونمان". ڕوونیکردەوە کە دایکی هاندەری سەرەکی بووە لە پەرەپێدانی خۆی لەم بوارەدا و وەک پەیوەندییەک لە نێوان نەوەی خۆی و نەوەی داهاتوودا خزمەت دەکات، بۆ ئەوەی بەردەوام بێت لە گواستنەوەی ئەم میراتە باو.

 

"ناساندنی هاوسەنگی کولتووری بە جیهان"

هەروەها ئیسرا ئیبراهیم لە سەرەتای دامەزراندنیەوە ئەندامی تیپی پالمیرا بووە. ئاماژەی بەوەشکردووە: هاوسەنگی و یەکگرتن لەنێوان ئەندامانی تیپەکەدا هەیە، هەرچەندە هەر تاکێک پێشینەی کولتووری جیاوازی هەیە، ئەو نمایشانەی کە پێشکەشی دەکەین ئەمە نیشان دەدەن، چونکە تەنانەت ئەو نمایشانەی پێشکەشی دەکەین لە پارچەی هەموو کولتوورەکان پێکدێن، ئێمە بەشداریمان لە چەندین ئاهەنگگێڕاندا کردووە لە شارەکانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، لەنێویاندا مەنبەج پێش داگیرکردنی لەلایەن دەوڵەتی تورکیاوە، هەروەها لە پارێزگاکانی ڕەقە، تەبقا، دێرەزوور وجزیرە.

 

ڕوونیکردەوە کە بەرنامەی خولی پەروەردەی پابەندبوونی ئەندامەکانی لەبەرچاو دەگرێت. ئاماژەی بەوەشکردووە، هەفتەی دووجار مەشق ئەنجامدەدرێت، کاتژمێر و کاتەکانی مەشقەکان بەجۆرێک دیاریکراون کە لەگەڵ خشتەی ئەندامانی تیپەکەدا بگونجێت، چونکە زۆرێک لە ژنانی گەنج چالاکیی دیکەیان هەیە، وەک خوێندن یان کارکردن.

 

ئیسرا ئیبراهیم ئاواتەخوازە لە ڕێگەی تیپی پالمیرا، جیهان بە هاوئاهەنگی کولتووری لە پارێزگای ڕەققە و پێگەی ژنان لە کۆمەڵگەکەیدا ئاشنا بکات.