ڕەحمە شەنزوور

 

یەمەن- چیرۆکی هەدیل شەرمانی بەرجەستەی ئیرادەیەکی نەشکاو لە بەرامبەر هەڵاواردن و ڕەتکردنەوەدایە ژنێکی گەنجی نابینا یەمەنە کە کەمئەندامییەکەی گۆڕی بۆ هێزێکی بزوێنەری سەرکەوتن، بووە دەنگێک کە داکۆکی لە مافەکانی ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت دەکات و نموونەیەکی درەوشاوەی هیوا بۆ داهاتوویەکی دادپەروەرانەتر.

 

لە ساڵی ٢٠١٩دا، هەدیل عەبدوڵا شەرمانی، ژنێکی تەمەن ٢٦ ساڵی یەمەن، لەبەردەم دەروازەکانی زانکۆی تەعز وەستابوو، بڕوانامەی ئامادەیی بە تێکڕای ٩٤٪ی ناوازە لە ڕێڕەوی زانستیدا بەدەستهێنا.

 

ئەو تەنها خوێندکارێکی دەستکەوتی بەرز نەبوو کە یەکەم هەنگاوەکانی بەرەو داهاتوو دەنا، ئەو ژنێکی گەنجی نابینا بوو کە خەونەکانی بە ڕوونیتر لە زۆر کەسی بینین دەبینی.

 

هەدیل شەرمانی داواکاری پێشکەش بە بەشی ڕاگەیاندن کرد، بەدواداچوون بۆ خەونی تەواوی ژیانی خۆی کرد کە ببێتە دەنگ بۆ ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت لە یەمەن، بەڵام ئەو وەڵامەی کە وەریگرت بێدەنگ و یەکلاکەرەوە بوو، وەک لێدانێک بوو بە ڕوویدا، وتی: بەهۆی کەمئەندامیتەوە ڕەتکرایەوە، ئەم ڕستەیە کە دەیتوانی وزەی هەر ژنێکی گەنج کە تازە دەستی پێکردبوو لەناوببات، بەلام لەبری ئەوە بوو بە سووتەمەنی شەڕێکی نوێ لە دژی ئەو تاریکییەی کە لە مێشکی هەندێک کەسدا نیشتەجێیە.

 

ئەو بەربەستانەی کە ڕووبەڕووی بووەوە کەسی نەبوون، ئەوان بەشێکن لە ڕاستیەکی پێکهاتەیی کە بە مەزەندەکردنی ١٥٪ی دانیشتوانی یەمەن- خاوەن پێداویستییە تایبەتەکان ئەزموونی دەکەن، ئەم ڕاستیە لە ئاستەنگەکانی ڕۆژانەی کەمئەندامی تێدەپەڕێت بۆ هەڵاواردنی دامەزراوەیی کە سەرەتاییترین مافەکانیان لە خوێندنی باش و دامەزراندنێکی شایستە بێبەش دەکات.

 

ئەم ڕاستیە بۆ ژنان تاریکتر دەبێت، کە ڕووبەڕووی جیاکارییەکی دوو هێندە دەبنەوە کە ئاڵەنگاری ڕەگەزی و بەربەستەکانی کەمئەندامی تێکەڵ دەکات، ئەمەش دەرفەتی خوێندن و دامەزراندنیان سنووردار دەکات بە بەراورد بە پیاوان، وا دەکات چیرۆکی سەرکەوتنی تاکەکەسی وەک چیرۆکی هەدیل شەرمانی ناوازە و ئیلهامبەخش بێت، ئەوان ڕەنگدانەوەی توانای ژنانە بۆ تێپەڕاندنی بەربەستە کۆمەڵایەتییەکان و بەدەستهێنانی سەرکەوتن لە هەلومەرجی سەختدا.

 

"ئاڵەنگاریەک لە لەدایکبوونەوە"

خەباتی هەدیل شەرمانی لە دەروازەی زانکۆکانەوە دەستی پێنەکرد، ڕەگ و ڕیشەی دەگەڕێتەوە بۆ ئەو ساتەی کە بە نابینا لە دایک بووە لە دایکی نابینا، لە کۆمەڵگەیەکدا کە بە ئامادەییەوە بیرۆکەکەی قبوڵ نەکردووە، وتی: بە بڕوانامەی کارگێڕی بازرگانی لە کۆلێژی زانستە کارگێڕییەکان لە زانکۆی تەعز دەرچووم، چیرۆکەکەم بە کورتی ئەوەیە کە من بە نابینا لە دایک بووم لە دایکێکی نابینا و ئەمەش وایکرد کۆمەڵگە ئەو بیرۆکەیە ڕەت بکاتەوە کە ژنێکی نابینا دەتوانێت منداڵێکی نابینای بهێنێتە دنیاوە.

 

لەناو ئەم ڕەتکردنەوەی کۆمەڵگەدا، دایکی یەکەم هێڵی بەرگری بوو، ژنێک کە بە دایکایەتی خۆی ڕووبەڕووی توندی ڕاستی بووەوە و دەیگۆڕی بۆ دوو هێز، وتی: ئێمە سەرپێچیمان لە کۆمەڵگە و ژینگەی دەوروبەرمان کرد، دایکم یەکەم پشتیوانی من بوو، فێری کردم کە کەمئەندامی کۆتایی ڕێگا نییە.

 

لە ساڵانی سەرەتاوە گەشتی پەروەردەیی لە کۆمەڵەی "ئەمان بۆ چاودێری مندالانی کچی نابینا" دەستی پێکرد، لەوێ فێری برێل بوو، کە بووە پەنجەرەی بۆ جیهان، لە پۆلی یەکەم تا پێنجەم بەردەوام بوو لە خوێندن پێش ئەوەی بگوازرێتەوە بۆ خوێندنگە گشتگیرەکان و لەگەڵ خوێندکارە بیناکان دابنیشێت.

 

وتی: پەیوەندیم بە کۆمەڵەی "ئەمان بۆ چاودێریکردنی منداڵانی کچی نابینا" کردووە و لە پەیمانگای کۆمەڵەکە لە پۆلی یەکەم تا پێنجەم خوێندومە، لەوێ فێری برێل بووم، دوای ئەوە گواستمەوە بۆ خوێندنگەی گشتگیرەکان بۆ ئەوەی لەگەڵ خوێندکارە بیناکان فێربم و بتوانم سەربەخۆ بم و تێکەڵ بە کۆمەڵگە بم، لە ڕێگەی ئەم ڕێگایەوە نموونەیەکی زیندوو لە توانای منداڵانی کچی نابینا بۆ تێپەڕاندنی بەربەستە دەستکردەکانی نێوان خۆیان و جیهانی دەرەوە دادەنێت.

 

"خەونێک کە لەگەڵ ڕەتکردنەوە کۆبووەوە"

لە دوای ساڵانێک کاری سەخت و ماندووبوونی هەدیل شەرمانی بە سەرکەوتنێکی بەرچاو گەیشتە لوتکە، کە بەهۆی ئامانجێکی ڕوونەوە بوو کە خواستە کەسییەکانی تێپەڕاند، وتی: گەورەترین خەونم ئەوە بوو کە لە میدیا بخوێنم و ببمە ڕۆژنامەنووسێک کە سەرنجم لەسەر پرسەکانی ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت بەتایبەت ژنانی نابینایە، بەڵام خەونەکەی بەهۆی ڕاستیەکی سەختەوە شکێندرا، وتی: بەداخەوە لەلایەن خودی زانکۆوە ڕەتکرامەوە، تاکە هۆکاری ڕەتکردنەوەم ئەوە بوو کە من نابینام، هیچ ڕوونکردنەوەیەکی دیکە نەبوو، هەموو شتێکم تاقیکردەوە، پێشنیارم کرد بتوانم تاقیکردنەوەی وەرگرتن بکەم، بەڵام تەنانەت ئەوەشم لێ ڕەتکرایەوە.

 

ڕەتکردنەوەکە تەنها شۆک نەبوو، بەڵکو ڕاگەیاندنی هەڵاواردن بوو کە لەلایەن ئەو دامەزراوانەوەیە کە بڕیارە دەروازەی زانین بن نەک دەروازەپارێزی دەرگاکانی پراکتیزەیان کرد.

 

"دەنگێک کە سنوورەکان تێدەپەڕێنێت"

لە بەرامبەر دەرگای داخراوی زانستدا، هەدیل شرمانی وازی لێ نەهێنا، پەنجەرەکەی لە شوێنێکی دیکە دۆزیەوە، زۆر لەودیو سنوورەکانی یەمەنەوە، وتی: بەشداریم لە پێشبڕکێی قسەکردن بە زمانی عەرەبی کلاسیکی کرد کە لەلایەن کۆمەڵەی دەوڵەتانی عەرەبی لە میسر ڕێکخرابوو، هەروەها پلەی یەکەمم لە یەمەن و پلەی سێیەمم لە جیهانی عەرەبیدا بەدەستهێنا.

 

سەرکەوتنەکەی تەنها نازناوێک نەبوو، پەیامێکی ڕوون بوو، دەنگێک کە نەیدەتوانی لەناو بەشی میدیادا شوێنێک بدۆزێتەوە، لەسەر شانۆیەکی فراوانتر دەبیسترا، لەبری ئەوەی دوای شۆکی سەرەتایی پاشەکشە بکات، بڕیاریدا بەرەیەکی نوێ بکاتەوە، ناوی خۆی لە بەشی کارگێڕی بازرگانی تۆمار کرد، وەک ئەوەی بە شێوازی خۆی ئاڵەنگاریەکە پێناسە بکاتەوە، وتی: بڕیارمدا بەردەوام بم لە خوێندن، بۆیە ناوم تۆمار کرد لە کارگێڕی بازرگانی، ئەوە ئاڵەنگاریەک بوو بۆ من و بۆ ئەو کەسانەی پێیان وایە ژنانی نابینا بێتوانان، بۆ خۆم و کەسانی دیکەش سەلماندم کە شوێنی ژنی نابینا لە ماڵەوە نییە، هەروەها توانای سەرکەوتن و یەکگرتنی هەیە وەک هەموو کەسێک.

 

ئەو وەک چالاکوانێک کە بەرگری لە مافی ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت دەکات، ڕووی لە کاری مەیدانی کردووە، دۆزینەوەیەکە کە بە دڵێکی وەک پەنجەرەیەکەوە هەڵیدەگرێت بەڕووی ڕووناکییەکی کاڵنەبووەوە کراوەیە.

 

ئەمڕۆ، خواستەکەی تەنها لە ناوچە ناوخۆییەکەیدا قەتیس نەماوە، وتی: من دەرچووم، ئەمڕۆش وەک چالاکوانێک کاردەکەم بۆ بەرگریکردن لە مافەکانی ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت، بەتایبەتی ژنانی نابینا، لە ساڵانی داهاتوودا ئاواتەخوازم بگەمە ئاستێکی عەرەبی و نێودەوڵەتی، هەروەها کاریگەرییەکی فراوانم هەبێت لەسەر بەهێزکردنی ژنانی نابینا و نمایشکردنی چیرۆکەکانیان بۆ جیهان.

 

بەم خواستەی، هەدیل شەرمانی کۆتایی بە چیرۆکەکەی دەهێنێت، چاوەکانی ناتوانن ببینن، لەگەڵ ئەوەشدا توانای ئەوەی هەیە ڕێگایەکی دوور و درێژ بە خەیاڵدا بێت کە هیچ بەربەستێک و سنوورێک نازانێت.