نور ئەحمەد

 

ڕەققە- چەند مانگێک لەمەوبەر دەسەڵاتی کولتووری لە هەرێمی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا پڕۆژەیەکی بۆ دروستکردنی دەروازەیەکی شوێنەواری لە دەروازەی شەقامی مەنسور لە کانتۆنی ڕەققە دەستپێکرد، دەروازەکە بە شێوازی عەباسی دیزاین کراوە، هاوئاهەنگی لەگەڵ پێکهاتەی دیواری شاری ڕەققە، بە بەکارهێنانی بەردی دەستی نەخشێندراو.

 

ئامانجی پڕۆژەکە گەڕاندنەوەی سەرنجڕاکێشیی جوانکاریی شوێنەوارەکانە، بەتایبەتی پێکهاتەی دیوارەکە، کە بەشێکیان لە کاتی شەڕدا زیانیان بەرکەوتووە، بە وتەی سەفرایس شەریف، هاوسەرۆکی دەسەڵاتی کولتووری و دێرینەکانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، وتی: کاتی دەستپێکردنی پڕۆژەکە بەڕێکەوت نەبووە، بەڵکو هاوکات بووە لەگەڵ ساڵیادی ڕزگارکردنی پارێزگاری ڕەققە لەدەستی ڕێکخراوی تیرۆریستی داعش، بە لەبەرچاوگرتنی گرنگییە هێماییەکەی وەک بەڵگەیەک بۆ بەرخۆدانی و سەرپێچیکردنی هاوڵاتیان لە بەرامبەر ئەو وێرانکارییەی کە ناوچەکەی لەو ساڵانەدا تووشی بوو.

 

پاراستنی شتە کۆنەکان

بە سەرنجدان بە گرنگی شوێنەواریی بەرچاوی ناوچەکە، سەفرایس شەریف جەخت لەسەر پێویستی بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاری سەبارەت بە پاراستنی شوێنەوارییەکان وەک ناسنامەیەکی کولتووری بۆ ناوچەکە دەکاتەوە، وتی: فەرمانگەی داکۆکی لە کولتووری و شوێنەوارەکان سەرقاڵی دەستپێکردنی چەند پڕۆژەیەکی تەلارسازییە بە ئامانجی دووبارە ئاوەدانکردنەوە و نۆژەنکردنەوەی شوێنەوار و میراسییەکانی ناوچەکە، لەسەر بنەمای پاراستنی شوێنەوارەکان لە داڕمان و لەناوچوون.

 

لە دیارترین پڕۆژە و چالاکییەکان کە لە سەرەتای ئەمساڵەوە تەواو کراون، دروستکردنی دەروازەیەک بە دەوری دیواری کۆنی ڕەققەدایە، ئەم دەروازەیە بە شوێنی جوگرافیای ناوازەی جیا دەکرێتەوە، کە گەڕەکەکان لە ناوەندی سەرەکی شارەکە جیا دەکاتەوە، هەروەها شێوازێکی تەلارسازی لە سەردەمی عەباسیەکان بەرجەستە دەکات، کە لەو سەردەمەدا وەک قەڵایەک بۆ پاراستنی شارەکە بەکاردەهێنرا، بەڵام بە تێپەڕبوونی کات بەهۆی هۆکاری ژینگەیی و وێرانکارییەکانی شەڕ و بۆردوومانەکانەوە کە شارەکەی گرتبووەوە داڕما.

 

سەفرایس شەریف ڕوونیدەکاتەوە، کە پلانی دروستکردنی دەروازەکە نزیکەی سێ مانگ لەمەوبەر دەستی پێکردووە، بەهۆی نزیکی لە شەقامەکە و دابڕانی گەڕەکەکان لە ناوەندی سەرەکی شار، ناوی لێنرا دەروازەی شەقامی مەنسور، هەروەها کارەکانی نۆژەنکردنەوەکە قەڵای جەعبەر و دیواری کۆنی ڕەققە و خودی دەروازەکەشی لەخۆگرتبوو.

 

دیواری کۆنی ڕەققە

دیواری کۆنی ڕەققە بە یەکێک لە دیارترین شوێنەوار و مێژووییەکان دادەنرێت، شایەتحاڵی زیندوو بۆ ئەو قۆناغە جیاوازانەی خۆشگوزەرانی و شەڕ کە کانتۆنەکە ئەزموونی کردووە، لە سەردەمی عەباسیەکانەوە تا ئێستا، دەسەڵات بە پەرۆشەوە کاری کردووە بۆ پاراستنی ئەم میراسە، وەک سەفرایس شەریف وتی: لە دروستکردنی دەروازەکەدا، شێوازێکی تەلارسازی و ئەندازیاری هاوشێوەی دیواری دەوروبەرمان گرتەبەر، بە بەکارهێنانی هەمان کەرەستە، خشتی قوڕ و کاشی، لە نێوان ٢٠ بۆ ٢٥ لەو کاشیانە لە کورەی بەناوبانگی هەرقەلە دروست دەکرێن، کە تاکە کاشییە لە جۆری خۆیان و تاکە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بە بەکارهێنانی کەرەستەی خاو و لە چەند قۆناغێکی یەک لە دوای یەکدا، بە سەرپەرشتی پسپۆڕان و تەلارسازەکان.

 

خۆبەڕێوەبەری باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا کاردەکات بۆ تیشک خستنە سەر مێژووی دەوڵەمەندی پارێزگای ڕەققە، هەروەها بەردەوامبوون لە پاڵپشتیکردنی گەشەپێدانی ناوچەکە و زیندووکردنەوەی میراسی دەوڵەمەندی تەلارسازییەکەی بە زیادکردنی دەست لێدانی تەلارسازیی جیاواز و جوان کە بەرجەستەی شوناسێکە کە شایەتحاڵی ئەوە دەبێت کە ناوچەکە بەرگەی چی گرتوو.

 

سەفرایس شەریف، هاوسەرۆکی دەسەڵاتی کولتووری و دێرینەکان لە ناوچەی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، لە کۆتایی قسەکانیدا، جەختی لەسەر پێویستی پاراستنی شوێنەوارەکان کردەوە و وتی: شوێنەوارەکان بە ناسنامەیەکی بینراو و تەلارسازی و میراسێکی زیندووی کولتووری ناوچەکە دادەنرێت و گەورەترین بەرپرسیارێتی لە پاراستنیاندایە لە لەناوچوون و گواستنەوەیان بۆ نەوەکانی داهاتوو، هەر بۆیە دەبێت هۆشیاری سەبارەت بە گرنگی پاراستنی شوێنەوارەکان بەرز بکرێتەوە چونکە نوێنەرایەتی یادەوەری بەکۆمەڵ دەکەن و تاکە شایەتحاڵی قۆناغەکانی ڕابردوون.