سیرین محەمەد

 

حەلەب – قسەی ڕق و کینە جۆرێکە لە وتار کە هەڵاواردنی بێڕێزی و ڕەگەزپەرستانە لەسەر بنەمای نەتەوەیی، خێڵی، یان ئایینی بەرەوپێش دەبات، ڕۆڵی ژنان پەراوێز دەخات و نکۆڵی لە بوون و بەشداریکردنیان دەکات، هەروەها یەکێکە لە مەترسیدارترین جۆرەکانی توندوتیژی کە دژی ژنان ئەنجام دەدرێت، بەتایبەت لەگەڵ سەرهەڵدانی تەکنەلۆژیای پەیوەندی مەجازی، کە وایکردووە زۆر کەس بە هەرزەکارانەوە ئەم ماڵپەڕە بۆ مەبەستی نەرێنی بقۆزنەوە بەهۆی نەبوونی کۆنترۆڵی توند.

 

ئەمەل ئیسماعیل، وتەبێژی نووسینگەی سارا لە شاری حەلەبی پایتەختی سووریا، ئاماژەی بەوەدا، کە لەگەڵ ئەو پێشکەوتنە بەرچاوەی تەکنەلۆژیا و مەجازییانەی کە جیهان شاهیدی بووە، هێرش و هاندان دژی ژنان زیادی کردووە، جا چ لە ڕێگەی قسەی ڕقاوییەوە بێت یان جۆرەکانی تری وروژێنەر، ئەمەش ڕەگەز و ڕۆڵەکانیان دەکاتە ئامانج، ڕێگری لە دەستکەوتەکانیان دەکات و دەبێتە هۆی کاریگەرییە دەروونییە نەرێنییە توندەکان کە توانا و داهێنانیان سنووردار دەکات.

 

بە تایبەتی باسی لە ژنانی سەرکەوتوو و کارکەر کرد کە کاریگەرییەکی ڕوون و چالاکیان لەسەر کۆمەڵگەکانیان هەیە، ئاماژەی بەوەشکرد، کە ئەوان زۆرترین جار ئامانجی قسەی ڕقاوین، بەتایبەتی لە بیرکردنەوەی پیاوسالارییەوە، هەروەها ئامانجی ئەم وتارە، داماڵینی ئیرادەی ژنان و تێکدانی متمانە بەخۆبوونیانە.

 

هەروەها تیشکی خستە سەر دیاردەی بەربڵاوی توندڕەوی ئایینی لە کۆمەڵگەی سووریادا، بەتایبەتی لەگەڵ سەرهەڵدانی چەکدارانی هەتەشە، ڕوونیکردەوە، هەندێک گروپ و فراکسیۆن کاردەکەن بۆ سەپاندنی یاسای جل و بەرگی توند بەسەر ژناندا، تەنانەت ئەوەندەش دەڕۆن کە داوا لە ژنانی کریستیانی دەکەن یاسای جل و بەرگی ئایینی لەبەر بکەن.

 

جەختی لەوە کردەوە، کە کۆمەڵگەیەکی تەندروست و تەندروست بە ئەخلاقەکانی و ئەو بەها ئەرێنییانەی کە لەناودا باون، بەڕێوەدەچێت، نەک بە جلوبەرگی ژنان، وتی: ئێمە داب و نەریتمان هەیە کە لە باوباپیرانمانەوە بۆمان ماوەتەوە، لەسەری پەروەردە بووین و بەردەوام دەبین.

 

"بۆچی بەرەنگاربوونەوەی دیاردەی بەکارهێنانی ژنان وەک کاڵا لە ڕیکلامدا ناکرێت؟"

ئەمەل ئیسماعیل ئاماژەی بە پێویستی بەرەنگاربوونەوەی دیاردەی بەکارهێنانی ژنان وەک کاڵا لە ڕیکلامە بازرگانییەکاندا کرد، لەبری ئەوەی گرنگی بە جلوبەرگی ژنانی ئایینەکانی دیکە بدرێت.

 

جەختیشی لەوە کردەوە، کە جۆری جلوبەرگێک کە ژن لەبەری دەکات نایپارێزێت، بەڵکو ئەوەی دەیپارێزێت، بیروباوەڕەکانیەتی و ئەو پەروەردەیەی کە لە منداڵییەوە وەریدەگرێت، ئەمڕۆ کۆمەڵگەکان لەسەر بنەمای جلوبەرگی ژنان بڕیار دەدەن، وتی: بێگومان ئەم بۆچوونە نادروستە و ناتوانرێت وەک ئاماژەیەک یان بنەمایەک بەکاربهێنرێت، ئەگەر ئەم بۆچوونە دروست بووایە، بۆچی لەو کۆمەڵگەنەدا کە ژنان باڵاپۆشن و جلوبەرگی بێگەرد لەبەر دەکەن، ڕێژەی هەراسانکردن زیاتر دەبینین؟

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەگەر ئاشنابین بە ئیسلامی ڕاستەقینە، مرۆڤ لە باوەڕ و خۆشەویستییەوە هەموو کارەکانی ئەنجام نەدات ئەوا پاداشتەکەی وەرناگرێت، بێگومان ئەم بیرۆکە توندڕەوانە تەنها ئاژاوە لە کۆمەڵگەکاندا دروست دەکەن.

 

جەختی لەوە کردەو، کە دامەزراوە حکومییەکان، تەنانەت زیاتر لە دامەزراوە کۆمەڵایەتییەکان، دەبێ ڕۆڵیان هەبێت لە بەرەنگاربوونەوەی قسەی ڕقاوی بە هەموو شێوازەکانییەوە، چونکە سووریا خاوەنی مۆزایکێکە لە پێکهاتە و ئایین و مەزهەب و بیروباوەڕی جۆراوجۆر و ئەم ڕاستییەش کە کۆمەڵگەی سووریا لە ئەوانی دیکە جیادەکاتەوە، ناتوانرێت دەستکاری بکرێت.

 

"ڕۆڵی هۆشیاری لە کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانی قسەی ڕقاوی"

ئەمەل ئیسماعیل جەختی لە پێویستی بەرەنگاربوونەوەی ئەم دیاردەیە کردەوە لە ڕێگەی هەڵمەتی هۆشیارییەوە بۆ کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانی و زاڵبوون بەسەر کاریگەرییە نەرێنییەکانی لەسەر ژنان، پێشنیاری کرد کە دەتوانرێت ماڵپەڕی پەیوەندی مەجازی بەکاربهێنرێت بۆ کەمکردنەوە و بڵاوبوونەوەی، نەک بە شێوەیەکی نەرێنی و شەڕانگێزانە بەکاربهێندرێت.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەگەر بیرکردنەوەی هەندێک توێژی کۆمەڵگە چەندین سەدە بەردەوام بێت لە پاشەکشەکردن، ئەوا شۆڕش جگە لە ئاژاوە هیچی دیکەی بەدەست نەهێناوە، وتی: ئێمە لە کۆمەڵگەیەکی ڕۆژهەڵاتیدا دەژین کە بە ئاسانی کاریگەری دەنگۆ و قسەی نەرێنیمان لەسەرە، بەتایبەتی ئەوەی کاریگەری لەسەر ژنان و ناوبانگیان هەیە، یەکێک لە توندترین جۆرەکانی توندوتیژی کە دژی ژنان ئەنجامدەدرێت، دەستدرێژی زارەکی و بڵاوکردنەوەی دەنگۆیە، ئەم جۆرە دیاردانە بە خێرایی لەناو کۆمەڵگەدا بڵاودەبنەوە، بۆیە ڕۆڵی سەرەکی دەبێت هەڵمەتەکانی هۆشیاری لەسەر بنەمای کۆمەڵگە بێت، لەگەڵ هەوڵە دامەزراوەییە چالاکەکان بۆ پەروەردەکردنی هاوڵاتیان.

 

لە کۆتاییدا ئەمەل ئیسماعیل بانگەوازی بۆ هەموو ئەو ژنانە کرد کە توانای وەستانەوەیان هەیە بەرامبەر بە قسەی ڕقاوی، وتی: هەموو ژنێک ئەم دیاردەیە بەخۆیەوە دەبینێت، دەبێت بە تەواوی ئاگاداری چۆنیەتی زاڵبوون بەسەر کاریگەرییە نەرێنییەکانی بێت و دڵنیابێت لەوەی کە ڕێگری لە ژیان و بەشداریکردنی لە هەموو لایەنەکانی ژیاندا نەکات.