حەنان حارت

 

مەغریب- ژنان تا ئێستاش پیشەی دروستکردنی فەرشی دەستی دەپارێزن کە بە ڕەنگی سروشتی خۆیان جیا دەکرێنەوە، وە وێنە نەریتییەکانی کە ڕەنگدانەوەی ڕەسەنایەتی پیشەکەن، وە  کچان پەروەردە دەکەن بۆ پاراستنی ئەم میراتە کولتوورییە لە لەناوچوون.

 

فەرشچیەکان توانیان بەرگەی هەموو پێشکەوتنە پیشەسازییەکان بگرن، وە خواست لەسەری هەر مابووەوە، سەرەڕای فەرشی مۆدێرن بە هەموو ڕەنگەکانیان و وردەکارییەکانیان و نرخە هەرزانەکانیانەوە.

 

حەلیمە ئیبالە، خەڵکی گوندی سیدی موسا ئەلمەجدوب، هاوکاری " ئاستەنگی خەونەکان"ی بە ئامانجی پاراستنی میراتی داپیرە و گواستنەوەی بۆ نەوەکانی داهاتوو دامەزراند و وتی "من دروومانێکی سادە بووم، بەڵام خەونەکانم گەورەتر بوون، خولیای منیش هەمیشە ئەوە بووە کە سەربەخۆیی ئابووری بەدەست بهێنم، بەتایبەتی کە کچان زوو قوتابخانەیان بەجێهێشتووە و نەیانتوانیوە بچنە ناو خولەکانی ڕاهێنانی پیشەییەوە."

 

ئاماژەی بەوەشکرد، "لە ئەنجامدا بیرکردنەوە لە دامەزراندنی کۆمەڵەیەک بوو بە پێویستییەکی بەپەلە، یەکێک لە ئامانجە سەرەکییەکانم ڕێکخستنەوەی کاری ژنان و کچان بوو لە کەرتی دورینی تەقلیدی و چنینی فەرش، بەمەبەستی پاراستنی ئەو میراتە ڕۆشنبیرییەی کە لە کەرتی دورینی نەریتی و فەرش چنین ئێمە لە داپیرەکانمانەوە ئەو میراتەمان بۆمان ماوەتەوە و ساڵانێکی زۆر کارمان لەسەر مەشقکردن کردووە بە شێوەیەکی ڕێکخراو."

 

وە سەبارەت بە سەرەتاکانی لەم پیشەیەدا، "پەیوەندیم لەگەڵ فەرشچنین هەر لە منداڵییەوە دەستی پێکرد، ئەو کاتەی لە تەنیشت دایکم دانیشتبووم لە کاتێکدا فەرشی دەچنی، من پیشەکەم لێیەوە فێربووم، لە کاتی دامەزراندنی کۆمەڵەکەدا بیرۆکەکەم گەشەپێدا و هەوڵمدا جگە لە بەدەستهێنانی سەربەخۆیی دارایی بۆ ژنان، پڕۆژەکەم دروست بکەم، بۆ سوودگەیاندن بە ژینگە، پەیوەستە بە ڕیسایکلکردنی مادە بەکارهێنراوەکان، بۆیە ئامانجمان ئەوەیە کە ڕۆشنایی بخەینە سەر ئەم میراتە لە ڕێزگرتنی تەواو بۆ ژینگە."

 

جەختی لەوە کردەوە کە "هەرچەندە کەرەستەی بنەڕەتی لە پیشەسازی فەرشی مەغریبدا خورییە، بەڵام ئەو چەرموو و ڕەنگانەی کە بەکاردەهێنرێن، تایبەتمەندی و سیما و سیمای ئەو هۆزە دەبەخشن بە هەر فەرشێک کە ژنەکان سەر بەو هۆزەن"، ئاماژەی بەوەشکرد کە فەرشی زیناتا بەشێکە لە ناسنامەی ژنانی هۆزی زیناتا.

 

 وتیشی: " خەیاڵ و داهێنان ئەوەیە کە ژنان لە کاتی کارکردندا پاڵدەنێت و هەریەکەمان بیرۆکەی خۆی دەخاتە ڕوو بۆ ئەوەی بگاتە دیزاین و وێنەکێشان و شێوە ئەندازەییەکان، لە کۆتاییدا فەرشێک پێکدەهێنین کە بە دەست لێدانێکی تایبەت میراتی باوباپیران دەدرەوشێتەوە، کە تێیدا تایبەتمەندی ناوچەکەمان و کولتوورەکەمان و دابونەریتی خۆمان دەردەبڕین."

 

وە سەبارەت بەو قۆناغانەی کە پرۆسەی بونیاتنانی فەرشەکەی زیناتا تێیدا تێدەپەڕێت، ڕوونیکردەوە، "دوای ئەوەی ژنانی بەشداربوو و سودمەندانی کۆمەڵەکە ئەو خوری و لۆکانە کۆدەکەنەوە کە فڕێدراون، قۆناغی ڕیزکردن دێت پاشان بە وریاییەوە دەشۆردرێت و پاشان وشک دەکرێتەوە، و دوای ئەوە قۆناغی شانەکردن دێت."

 

ئاماژەی بەوەشکرد، پرۆسەی خولاندنەوە و بونیاتنانی کۆڕاڵەکە بەکۆمەڵ ئەنجامدەدرێت، بەو پێیەی ئەو ژنانەی لە قۆناغی بونیاندا کاردەکەن وردە وردە خورییەکە لە شانەیەکەوە بۆ شانەی تر دەگوازنەوە و هەمان پرۆسە چەندین جار دووبارە دەکەنەوە.

 

بۆیە چینە بچووکەکانی ڕیشاڵ کۆدەکەنەوە کە یەکێکیان لەسەر یەکتر دادەنرێت بە مەبەستی دروستکردنی شریتێک لە خوری شانەکراو، پاشان دەست بە پرۆسەی خولاندنەوە دەکەن، لەو ماوەیەدا بڕێک ڕیشاڵ تێکەڵ دەکرێن و دواتر دەبڕدرێن و لە ڕێگەی خولاندنەوەکەدا درێژ دەکرێنەوە کە مەرجە ژنەکە لەکاتی دانیشتندا ئەنجامی بدات.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، سەرەڕای دامەزراندنی ئەم دواییەی کۆمەڵەکە، توانیویەتی بە پشتبەستن بە ئەزموونی کرێکارەکانی پەرە بە کارەکانی بدات، بەتایبەتی کە هەندێکیان ساڵانێک بە بونی فەرش لە ماڵەکانیاندا بەسەر بردووە.

 

لەبارەی گرنگی پڕۆژەی فەرشسازی و کاریگەرییە ئەرێنییەکانی لەسەر بارودۆخی ژنان، جەختی لەوە کردەوە، "جگە لەوەی کە سەرچاوەی بژێوی و داهاتی ماددییە بۆ ئەو ژنانە، فەزا و دەرچەیەکیشە بۆ ئەوەی وزەی داهێنەرانەیان ئازاد بکەن".

 

 

لای خۆیەوە یەکێک لە سودمەندانی کۆمەڵەکە، نەیمە ئەلمودن، سەبارەت بەو سەختییانەی کە ڕووبەڕووی دەبێتەوە ڕایگەیاند، "ئاڵنگاری زۆر هەیە لەبەردەم کۆمەڵەکەدا، بەتایبەتی سەبارەت بە خراپی بازاڕکردن، جگە لەوەش پیشەسازی فەرشی تەقلیدییە". مەترسی لەناوچوونی لەسەرە."

 

جەختیشی لەوە کردەوە کە کاردەکەن بۆ فێرکردنی ئەم پیشەیە بە کچان بە مەبەستی پاراستن و زیندووکردنەوەی ئەم میراتە کولتوورییە، و بەم شێوەیە دڵنیابوون لەوەی کە دەگوازرێتەوە بۆ نەوەکانی داهاتوو لە هەمان کاتدا حەزیان لە داهێنانە و دەست لێدانێکی نوێ بۆ فەرشی زینات زیاد دەکەن فەرش، ئاماژە بەوە دەکات کە لە مەغریب کۆمەڵە و هاوبەشی زۆر هەن کە سوودی ئابوورییان هەیە.