شەنگال

 

لە فەرمانی ٧٤ی سەر ئێزدییەکاندا، هەزاران ژن و منداڵ و خەڵک بەهۆی دڕندایەتی چەتەکانی داعشەوە گیانیان لەدەستدا، هەزاران کەس ڕفێندران و کۆچیان کرد، لە ماوەی ٩ ساڵدا، زۆرێک لە وڵاتان ئەم فەرمانەیان وەک جینۆساید قبوڵ کرد، لە نۆیەمین ساڵیادی فەرمانەکەدا، کۆمیتەی دیپلۆماسی بزووتنەوەی ئازادی ژنانی ئێزدی- تاژێ نامەیەک بۆ ئەو وڵاتانە نێردرا کە جینۆسایدیان قبوڵ کرد.

 

ئەو نامەیەی کە لەلایەن کۆمیتەی دیپلۆماسی بزووتنەوەی ئازادی ژنانی ئێزدییەوە نووسراوە، بەم شێوەیەیە؛

 

"کاتی دادگایی کردنی داعش و هاوکارەکانێتی"

٧٤ەمین فەرمان لەسەر کۆمەڵگەی ئێمە، نۆ ساڵی خۆی پڕ دەکاتەوە و دەچێتە ساڵی دەیەم، ڕۆژێکی زۆر سەخت و ئازاربەخشە بۆ کۆمەڵگەی ئێزدی، بەتایبەتی ژنانی ئێزدی، ٩ ساڵ لەمەوبەر، لە ٣ی ئابی ٢٠١٤ چەتەکانی داعش هێرشیان کردە سەر شەنگال لە باکووری عێراق، پێشمەرگەکانی پەدەکە بەبێ بەرخۆدان لە شەنگال کشانەوە و رێگایان بۆ داعش کردەوە، چەتەکانی داعش هەموو کردەوەکانیان لە دەرەوەی ئەخلاقی مرۆڤایەتی دژی کۆمەڵگەی ئێزدی ئەنجام داوە، وەک کوشتن، دیل، کۆیلایەتی، دەستدرێژی و چەکدارکردنی منداڵان، هەزاران ژن و منداڵ و خەڵکی ئێزدی دەستگیرکران.  نزیکەی سێ هەزار ئەندامی خێزان و کەسوکاری ئێمە هێشتا لەلایەن چەتەکانی داعشەوە دەستگیرکراون و چارەنووسیان نەزانراوە.

 

"١٣ وڵات فەرمانی ٧٤یان بە جینۆساید قبوڵ کردووە"

ئەو تاوانانەی داعش دژی کۆمەڵگەی ئێزدی ئەنجامدراون لەلایەن ١٣ وڵاتەوە بە فەرمی وەک جینۆساید ناسێندراون، ناساندنی جینۆسایدی سەر کۆمەڵگەی ئێزدی لەلایەن ئەو وڵاتانەوە هەنگاوێکی ئەرێنییە وەک ژنانی ئێزدی و کۆمەڵگە، ئێمە زۆر دڵخۆشین بەمە، بەڵام پێویستە هەنگاو بندرێت بۆ دادگاییکردنی داعش و هاوپەیمانە فرە لایەنەکانی.

 

"ئەوانەی تاوانیان هەیە پشت بە کام هێز و ڕێکخراوی دژە مرۆڤ دەبەستن"

هەرچەندە لە هەندێک لە وڵاتانی ئەوروپا ژمارەیەک چەتەی داعش لەسەر تاوانەکانیان دادگایی کراون، بەڵام داواکارییەکانمان و خواستی ئێمە بۆ کەیسە یاساییە فراوانەکان جێبەجێ نەکراون، وەک کەسێک، دادگاییکردنی ئەم تاوانبارانە زۆر گرنگە، بەڵام لەوەش گرنگتر ئەوەیە کە هێزە دژە مرۆییەکان و ڕێکخراوەکان پشتیان پێ دەبەستن. هەموو ئەو ئەکتەر و دەوڵەتانەی کە لە ڕووی لۆجستی، سەربازی، پەروەردەیی، ئابووری و سیاسییەوە پشتیوانی داعشیان کردووە، دەبێت لێکۆڵینەوەیان لەگەڵ بکرێت و لە دادگایەکی نێودەوڵەتیدا بە تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی دادگایی بکرێن، سەرەڕای تێپەڕبوونی ٩ ساڵ تاوانباران وەک کەس و ڕێکخراو لە دادگایەکی نێودەوڵەتی دادگایی نەکراون، ئەمەش بووە هۆی ئەوەی کە تاوانباران بەردەوام بن لە هێرشەکانیان، هێرشە ئاسمانییەکانی ئەمڕۆی دەوڵەتی تورک ئاشکراترین نموونەی ئەم ڕاستییەیە، هێشتا هەزاران ژن و منداڵمان بەدیل گیراون، شەنگال ئاوەدان نەکراوەتەوە، بۆ هاوکاری مرۆیی، یاسایی، سیاسی، ئاسایش، تەندروستی، هتد، دەوڵەت و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان بەرپرسیارێتی خۆیان جێبەجێ نەکردووە. ئەمەش نیگەرانی کۆمەڵگەی ئێزدییە.

 

" بۆ ئەوەی بەهێز بین، ڕێکخراوبوونی خۆمان کردە بنەما"

وەک ژنانی ئێزدی لە شەنگال، ئێمە ڕێکخراوی تاژێمان دامەزراند، بزووتنەوەی ئازادی ژنانی ئێزدی بۆ بەهێزکردنی خۆمان و دەربڕینی هەڵوێستی سیاسی هاوبەش، ئێمە کۆنفرانس ساز دەکەین، ژنان پەروەردە دەکەین، ڕێپێوان ڕێکدەخەین و پرۆژەی ئابووری، تەندروستی، کولتووری و هتد ئەنجام دەدەین، باوەڕمان وایە کە تەنها زانین و بەهێزکردنی کۆمەڵگەکەمان، بەتایبەتی گەشەی ژنان، دەتوانێت ڕێگری لە فەرمانی نوێ بکات، خۆبەڕێوەبەریی خۆڕێکخستن، خۆپاراستن بنەڕەتترین مافی مرۆڤە، هەروەها پێویستە خۆمان ڕێکبخەین بۆ ئەوەی چیتر کۆمەڵکوژی و بێ مافیی دروست نەبێت.

 

"هێرشەکانی دەوڵەتی تورک هێرشی سیستماتیکیین"

سەرەڕای زیانی کۆمەڵایەتی و ژێرخانی بەرفراوان، دۆخی ئەمنی تا ئێستا کێشەی گەورەی بۆ ژیانی ئێمە لە شەنگال دروستکردووە، ئەو هێرشانەی کە لە ساڵی ٢٠١٧ ەوە لەلایەن هێزە ئاسمانییەکانی دەوڵەتی تورکیاوە ئەنجامدراون، هێرشێکی سیستماتیکیین، ئامانجی هێرشەکانی دەوڵەتی تورک لە ئامانجەکانی داعش دوور نییە، قوربانیانی ئەو هێرشانە خەڵکی ئێزدین کە ٩ ساڵ لەمەوبەر لە کۆمەڵکوژیدا ژیاون، ئەم هێرشانە پێشێلکردنی یاسای نێودەوڵەتییە و تاوانی جەنگە، نەخۆشخانە مەدەنییەکان دەکرێنە ئامانج بەڵام تا ئێستا کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هیچ هەنگاوێکی نەناوە بۆ ڕێگەگرتن لە کردەوە دڕندانەکانی دەوڵەتی تورکیا، بێدەنگی بەرامبەر بە دڕندەیی دەوڵەتی تورک ڕێگەی داوە ئەم هێرشانە بەردەوام بن.

 

وەک ڕێکخراوێک کە نوێنەرایەتی ژنانی ئێزدی دەکات لە شەنگال، داوا لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەوڵەتان دەکەین کە:

 

۱- هەموو ڕێکخراو و ڕێکخراوە سیاسییە کاریگەرەکان ئەو کۆمەڵکوژییانەی کە داعش بەسەر کۆمەڵگەی ئێزدیی هێناوە، بە جینۆساید بیناسێنن.

 

٢-پێویستە هەموو تاکەکان و ڕێکخراوەکان و ڕێکخراوەکانی بەرپرس لە فەرمانەکە لێپرسینەوەیان لەگەڵ بکرێت، یەکەم جار چەتەکانی داعش و هاوپەیمانەکانیان، دەوڵەتی تورکیا و پەدەکە، دەبێت لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بکرێت، هەروەها حکومەتی باشووری کوردستانیش بەرپرسیار دەبێت چونکە ئەرکی پاراستنی خەڵکی شەنگالی جێبەجێ نەکردووە.

 

٣-لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٣، خۆبەڕێوەبەری باکوورو ڕۆژهەڵاتی سووریا بڕیاریدا چەند چەتەیەکی داعش لە زیندانەکانی باکوور ڕۆژهەڵات دادگایی بکات، ئێمە وەک کۆمەڵگەی ئێزدی زۆر دڵخۆش بووین بەو بڕیارەو پشتیوانی خۆمان بۆ ئەم بڕیارە تا کۆتایی نیشان دەدەین، ١٠ هەزار چەتەی داعش لە زیندانەکانی خۆبەڕێوەبەری باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا هەن، ئێمە وەک ژنان و کۆمەڵگەی ئێزدی داوا لەو وڵاتانە دەکەین کە جینۆسایدیان ناسیوە پشتیوانی لە بڕیارەکەی خۆبەڕێوەبەری بکەن بۆ دادگاییکردنی داعش.

 

٤-لە ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠، ڕێککەوتنێک لەسەر شەنگال واژۆ کرا، کە بەبێ خواستی خەڵکی شەنگال بوو، بە تایبەتی وەک کۆمەڵگەی ئێزدی، ئێمە ئەم هاوپەیمانێتییە کە بەردەوامبوونی فەرمانەکەیە قبوڵی ناکەین وداوا لەو وڵاتانە دەکەین کە فەرمانەکەیان بە جینۆساید ناساند مەترسی ئەم هاوپەیمانێتییە بۆ سەر کۆمەڵگەی ئێزدی و گەلی ناوچەکە قبوڵ نەکەن.

 

٥-بۆ ڕاگرتنی هێرشە ئاسمانییەکانی دەوڵەتی تورکیا، قەدەغەی ئاسمانی بکرێت، ئاسمانی شەنگال بەڕووی  فڕۆکە جەنگییەکانی دەوڵەتی تورکیا دابخرێت.

 

6- هاوکاری بۆ ئاوەدانکردنەوەی ناوچەی شەنگال.

 

7- ڕێکخستن و ئەنجامدانی هەوڵی هاوبەش بۆ ڕزگارکردنی ژنان و منداڵان لە دەستی داعش.

 

٨-بە ڕێزەوە پێشوازی لە هەوڵەکانی هێزەکانی سوریای دیموکراتیک هەسەدە دەکەین بۆ ئازادکردنی دیلەکانی دەستی داعش، داوا لە ڕای گشتی نێودەوڵەتی دەکەین کە یارمەتی ئەم هەوڵەی هەسەدە بدەن و هاوپەیمانێتی هاوبەش پەرەپێبدەن.

 

سوپاس بۆ سەرنجدانتان، ئێمە لەو باوەڕەداین کە هەڵوێستی وڵاتانی وەک ئێوە کە مافەکانی مرۆڤ لە سەرووی هەموو شتێکەوە وەردەگرن، دەستکەوتی بەرچاو بۆ مرۆڤایەتی لە شەڕی دژی دوژمنانی مرۆڤایەتی وەک داعش بەدەستبهێنن، ئەگەر پرسیار یان داواکاریتان هەیە، ئێمە خۆشحاڵ دەبین کە نامەیەکی ئەلیکترۆنیمان بۆ بنێرن.

 

ڕێزو سڵاومان

 

کۆمیتەی دیپلۆماسی تاژێ

 

تاژێ- تەڤگەری ئازادیی ژنانی ئێزدی