چیرۆکی خەدیجە تەنیا یەکێک بوو لە هەزاران چیرۆکی بێدەنگ خوێناوی. بەڵام برینەکەی کە پێویستی بە ٨٨ تەقەڵ بوو، تەنها لەسەر دەموچاوی نەبوو، وەک فرمێسکێک بوو لە ویژدانی نەتەوەیەکدا. هاوارەکەی تەنها تەقینەوەیەکی کەسی نەبوو، بەڵکو دەنگدانەوەیەکی بەکۆمەڵ بوو لە ئازارێک کە زۆرێک لەو ژنانە هاوبەشن کە ئازاریان پێگەیشتووە و دواتر لەبیرکراون. خەدیجە، ژنێکی گەنجی مەغریبی، چاوەڕێی ئەوەی نەدەکرد کە ڕەتکردنەوەی هەراسانکردنی لەلایەن گەنجێکی دەوڵەمەندەوە، کە لەژێر کاریگەری مەییدا بووە، بگۆڕێت بۆ کابوسێکی بەردەوام. لە ساتێکی بێباکانەدا بوتڵێک شەرابی شکاند، فڕێیدا بە دەموچاویدا و برینێکی قووڵی بەجێهێشت کە پێویستی بە ٨٨ تەقەڵ هەبوو بۆ داخستنی. بەڵام لێدانەکە تەنها پەڵەیەکی جەستەیی بەجێ نەهێشت، وەک پەڵەیەک بوو لەسەر ڕۆح، پەڵەیەک کە کات و وشەکان ناتوانن بیسڕنەوە. بەڵام گەورەترین ئازار لە خودی برینەکەدا نەبوو، بەڵکو لە ڕوانگەی کۆمەڵایەتیدا بوو کە ڕووداوەکەی وەک "ناکۆکی تێپەڕین" یان "ڕووداو" سەیر دەکرد، هیچی زیاتر نەبوو. 

 

خەدیجە دوای ڕووداوەکە لە ڤیدیۆی زۆر بڵاوبووەوە و دەرکەوت. دەنگی شکابوو، بەڵام وەستابوو. بە دڵەڕاوکێیەوە پرسی: ئەی بەندەی خودا چی ڕوویدا؟ ڕووخسارم لەدەستدا، تۆش دوو مانگت پێدا؟! هاوارەکەی وەک ئاوێنەیەک بوو کە بۆ کۆمەڵگە بەرز دەکرایەوە... کۆمەڵگەش ئەوەی دەیبینی پێی خۆش نەبوو. بەڵام "٨٨ تەقەڵ" کەیسێکی گۆشەگیر نییە. بەڵکو نوێنەرایەتی لایەنێکی دیکەی ئەو ئازارە بەکۆمەڵە دەکات کە زۆرێک لەو ژنانە ئەزموونی دەکەن کە دادپەروەرییان وەرنەگرتووە، یان دادپەروەری بۆیان بەس نەبووە بۆ چاککردنەوەی شکاوییەکە. سەرەڕای ئەو چاکسازییە یاساییانەی کە مەغریب شاهیدی بووە، بەتایبەتی لەگەڵ چوونە بواری جێبەجێکردنی یاسای ١٠٣.١٣ لە ساڵی ٢٠١٨، بەڵام بۆشایییەکی بەرفراوان لە نێوان دەقەکان و ئەو ڕاستیەدا ماوە کە ژنان لەسەر زەوی ئەزموونی دەکەن. لە زۆر کەیسدا یاساکان بەهۆی لێکدانەوە کۆمەڵایەتییەکان، ئاڵۆزییەکانی ڕێکارەکان یان جێبەجێکردنی لاواز لەلایەن دامەزراوەکانی پاراستن و وەڵامدانەوەی بێکاریگەر دەکرێن. مەغریبیش لەوە بێبەری نییە.

 

لە وڵاتانی سەرتاسەری ناوچەکە، لە میسرەوە تا تونس، لە سووریاوە تا لوبنان و عێراق ساڵانە هەزاران کەیسی توندوتیژی دژی ژنان تۆمار دەکرێت. بەڵام زۆرینەی ڕەهای ئەم کەیسانە هەرگیز ناگەنە دادگا و ئەوانەی کە دەیکەن زۆرجار سروشتی تاوانکارییان لێ زەوت دەکرێت، وەک "تاوانێکی بچووک" مامەڵەیان لەگەڵ دەکرێت نەک ئەو مامەڵە توندەی کە شایەنیەتی. لەو کولتوورانەدا کە هەندێک چەشنە کۆنەپەرستانە سەبارەت بە ژنان چەسپاوە، هەندێکجار قوربانییەکە بە "وروژێنەر" تۆمەتبار دەکرێت، یان تاوانبارەکە بە بانگەوازی "هەستیار" بووە یان "لەژێر فشاردا" پاساو دەدرێتەوە، وەک ئەوەی جەستەی ژنێک بتوانێت ببێتە قوربانی توڕەیی بەبێ کاردانەوە. بەڵام ئەوەی خەدیجە داوای دەکات تۆڵەکردنەوە نییە، بەڵکو دادپەروەرییە. ئەو بەدوای هاوسۆزییەکی زوو تێپەڕ نییە، بەڵکو بەدوای هۆشیارییەکی بەردەوامدایە کە جەستەی ژن ڕێگەپێدراو نییە، سەلامەتی شتێکی تازە نییە، بەڵکو مافێکی بنەڕەتییە. هاوارەکەی لە ناوەڕۆکدا کارەساتێکی تاکەکەسی نییە، بەڵکو بانگەوازێکە بۆ نەتەوەیەکی دادپەروەرتر، نەتەوەیەک کە دادپەروەرییەکەی تەنها لە دەقی یاساییدا سنووردار نییە، بەڵکو دەگۆڕێت بۆ هەستێکی ڕاستەقینەی ئاسایش. لە کاتێکدا نائومێدی بڕیارە سەرەتاییەکە بە ئازار بوو، بەڵام هیوا ماوەتەوە. مەغریب شاهیدی کەیسی هاوشێوە بووە کە سزاکان لەژێر فشاری ڕای گشتیدا پەرەی سەندووە، وەک ئەوەی لە ساڵی ٢٠٢٣دا لەگەڵ "کچی تفلێت" و "خەدیجە فەقیە بن سەڵاح" لە ساڵی ٢٠٢١دا ڕوویدا، کاتێک سزاکان لە چەند مانگێکەوە بۆ ساڵێک گۆڕدراون. ئێمە چاوەڕێی کارەساتێکی تر ناکەین کە بەئاگامان بێنێتەوە. بەڵکو هیوادارین هاوارەکەی خەدیجە ببێتە ساتێکی سەرەکی، ساتێک کە ویژدانی بەکۆمەڵ کۆبکاتەوە، بانگەوازی ڕاگەیاندن و خوێندنگە و کۆمەڵگەی مەدەنی بکات کە هاوڵاتیان لەسەر ڕەتکردنەوە پەروەردە بکەننەک پاساوهێنانەوە، لەسەر خۆپاراستن نەک نکۆڵی. کاتی ئەوە هاتووە یاسایەکی چوارچێوەی گشتگیر بۆ بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی، لەسەر بنەمای ستانداردە نێودەوڵەتییەکان، بە لەبەرچاوگرتنی تایبەتمەندییەکانی چوارچێوەی مەغریب و عەرەبی، دڵنیابوون لە چوار پایەی خۆپاراستن، پاراستن، سەرزەنشتکردن و قەرەبووکردنەوە. تا ئەو کاتەی برینی خەدیجە ببێتە یادەوەرییەکی سادەی ڕابردوویەک کە ئێمە ڕەتیدەکەینەوە دووبارەی بکەینەوە، دەنگی ئەو لەگەڵ دەنگی هەزاران ژنی ئازاردراو، ئەوەمان بیردەخاتەوە کە دادپەروەری تەنیا بە ڕستە ناپێورێت، بەڵکو بە توانای ساڕێژکردنی ڕۆح، نەک تەنها جەستە. با ئەم هاوارە بکەینە سەرەتایەک نەک کۆتایی. چونکە خەدیجە تەنیا نییە. وە لەبەر ئەوەی هەموومان نیگەرانین... ئایا دەبێت چاوەڕێی ٨٨ تەقەلێکی تر بکەین بۆ ئەوەی جارێکی تر گوێمان لێبگرن؟.