SERÎN MIHEMED

Heleb – Gotara nefretê cudakariya nijadperest û biçûkxistinê li ser bingeha etnîkî, mezhebî an olî bipêş dixe. Ew rolên jinan marjînalîze dike û hebûn û beşdariyên wan înkar dike. Ew yek ji cureyên herî xeternak ên tundûtûjiyê ye ku li dijî jinan tê kirin. Bi taybetî jî, di ronahiya pêşketina amûrên ragihandinê yên virtual de ku rê daye gelek kesan. Di nav de ciwanan, ku van platforman ji ber nebûna kontrolên hişk ji bo armancên neyînî bikar bînin.

Armanca gotarê bêmoralkirina jinan e

Amal Ismaîl ku berdevka ofîsa Rêxistina Sara ya li Heleba Sûrîyeyê ye, destnîşan kir ku bi pêşketinên girîng ên teknolojîk ku cîhan dîtiye, êrîş û teşwîqkirina li dijî jinan zêde bûye. Amal, got ku çi bi rêya axaftina nefretê çi jî bi awayên din ên provokasyonê wiha ye. Ev zayend û rolên wan dike hedef, destkeftiyên wan asteng dike û dibe sedema bandorên psîkolojîk ên neyînî yên giran ku şiyan û afirîneriya wan sînordar dike. Wê bi taybetî behsa jinên serkeftî û karker kir ku bandorek zelal û çalak li ser civakên xwe dikin. Amal, destnîşan kir ku nemaze ji zihniyeta baviksalar ew hedefên herî gelemperî yên gotinên nefretê ne. Amal got ku armanca vê gotarê ew e ku jinan bê moral bike û baweriya wan bi xwe têk bibe.

‘Hin kom dixebitin ku kodek cil û bergên hişk li ser jinan ferz bikin’

Amal her wiha bal kişand ser diyardeya berfireh a tundrewiya olî ya di civaka Sûriyeyê de, nemaze bi zêdebûna çekdarên Heyet Tehrîr el-Şam (HTŞ). Amal wiha got: “Hin kom dixebitin ku kodek cil û bergên hişk li ser jinan ferz bikin, heta ku ji jinên Xiristiyan dixwazin ku kodek cil û bergên olî li xwe bikin. Civakek saxlem, bi ehlaq û nirxên erênî yên serdest ve tê rêvebirin, ne bi cilên jinan. Me adet û kevneşopiyên ku ji bav û kalên xwe mîras girtine hene, ku em li ser wan mezin bûne û em ê wan biparêzin.”

‘Çima li dijî diyardeya bikaranîna jinan nayê şerkirin?’

Amal Îsmaîl destnîşan kir ku pêwîst e ku li dijî diyardeya bikaranîna jinan wekî kelûpel a di reklamên bazirganî de şer bikin, li şûna ku li ser cilên jinên ji olên din bisekinin. Amal tekez kir ku celebê cilên ku jin li xwe dike wê naparêze; lê belê tiştê ku wê diparêze, baweriyên wê û perwerdeya ku wê ji zarokatiyê ve wergirtî ye. Amal da zanîn ku îro, civak li gorî cilên jinan têne nirxandin û wiha berdewam kir: “Bê guman, ev nêrîn xelet e û nikare wekî referans an bingehek were bikaranîn. Ger ev nêrîn rast be, çima em rêjeyên tacîzê yên bilindtir di civakên ku jin niqab û cilên nerm li xwe dikin de dibînin?”

‘Ev ramanên tundrew tenê di civakan de kaosê diafirînin’

Amal got ku “Ger em Îslama rastîn bifikirin, ger kesek hemû kiryarên xwe ji ber bawerî û evînê neke, ew ê xelata xwe nestîne” û wiha pê de çû: “Û bê guman, ev ramanên tundrew tenê di civakan de kaosê diafirînin. Ji ber vê yekê, saziyên hikûmetê, hetta ji saziyên civakî bêtir, divê di şerê li dijî axaftina nefretê de di hemû form û rêbazên wê de rolek bilîzin. Ev ji ber ku Sûrîye xwedan mozaîkek ji pêkhateyên cihêreng, ol, mezheb û baweriyan e û ev rastiya ku civaka Sûrîyeyê ji yên din cuda dike, nayê guhertin.”

Rola hişmendiyê ya di kêmkirina bandorên gotara nefretê de

Amal Îsmaîl anî ziman ku pêwîst e ku bi kampanyayên hişyariyê re şerê vê diyardeyê were kirin da ku bandora wê kêm bike û bandorên wê yên neyînî li ser jinan derbas bike. Amal pêşniyar kir ku platformên ragihandinê yên vîrtual dikarin ji bo kêmkirina belavbûna wê werin bikaranîn, li şûna ku bi awayekî neyînî û êrîşkar werin bikaranîn.

Civatek ku ji hêla gotegot û axaftinên neyînî ve bandor dibe

Amal diyar kir ku ger hişmendiya hin beşên civakê bi sedsalan paşve biçe, şoreş dê ji bilî kaosê tiştek bi dest nexe û wiha got: “Em di civatek Rojhilatî de dijîn ku ji hêla gotegot û axaftinên neyînî ve bandor dibe. Nemaze yên ku bandorê li jinan û navûdengê wan dikin. Yek ji awayên herî dijwar ên tundûtûjiya li dijî jinan tê kirin, îstismara devkî û belavkirina gotegotan e.”

‘Divê hişmendiya jinan a tevahî hebe’

Amal destnîşan kir ku diyardeyên wiha di nav civakê de bi lez belav dibin, ji ber vê yekê rola sereke divê hişyarkirina li ser bingeha civakê be, digel rolek sazûmanî ya çalak a di perwerdekirina civakê de. Di dawiyê de, Amal Ismail bang li hemû jinên ku xwedî şiyana rawestana li dijî axaftina nefretê ne kir û wiha got: “Her jinek ku bi vê diyardeyê re rû bi rû dimîne, divê hişmendiya tevahî hebe da ku bandorên van diyardeyên neyînî derbas bike û nehêle ku ew ji bo jiyana wê û beşdariya wê ya di hemû warên jiyanê de bibe asteng.”