ROŞÊL CONYOR

Suweyda – Jinên ji bajarê Suweyda yê başûrê Sûriyeyê li hember kesên ku berê binpêkirinên mezin ên mirovî kirine û niha di nav rêveberiya demkî ya cîhadîst Heyet Tehrîr el-Şam (HTS) de ne, bi tundî bertek nîşan dan. Ew dibêjin ku ev gav bêrêziyek eşkere ye ji bo edaletê û rewakirina bêcezatiyê. Ew her hewldanek cidî ya ji bo avakirina dewletek nû têk dibe.

Jinên Suweydayê, yên ku ji vegerandina kesayetên berê yên ku bûne sedema êşa gel, hêrs bûn, gotin, "Ger dewletek bixwaze xwe ji nû ve ava bike, divê ew sînyalên zelal ji gel re bişîne ku şaşiyên berê dê neyên dubarekirin."

Hate tekez kirin ku tayînkirin ne tenê bi kesên ji rejîma kevin ve sînordar bûn, lê di heman demê de kesên ku di nav HTŞ’ê de xizmet kirine û bi taybetî bi girtin û îşkencekirina jinan ve girêdayî ne jî di nav xwe de digirin.

'Bi amûrên kevin û gendel avahiyek nû nayê avakirin'

Parêzer Meram Kudamanî derbarê tayînkirinên nû yên ku di raya giştî de gelek caran têne nîqaşkirin de ev nirxandin kir: "Vegerandina hin navên ku ji aliyê raya giştî ve baş têne zanîn û di demên berê de binpêkirinên cidî kirine, li mekanîzmayên biryardanê berevajî îdiaya avakirina dewletek nû ye. Bi amûrên kevnar û gendel avahiyek nû nayê avakirin."

Meram Kudamanî diyar kir ku tayînkirina heman kesan baweriya gel kêm dike û got, "Serkeftina ji nû ve avakirinê rasterast bi baweriya gel bi dewletê ve girêdayî ye. Ji bo ji nû ve avakirina vê baweriyê, divê prensîbên edalet, şefafî û hesabdayînê wekî bingeh werin girtin; ev tenê bi dûrxistina kesên ku di demên berê de tevlî binpêkirinan bûne mimkun e."

'Baweriya bi pêşerojê winda dibe'

Meram Kudamanî her wiha diyar kir ku van tayînkirinan êşên kevin di nav gel de ji nû ve geş kirin û bêhêvîtiyek mezin afirandin û got, "Mirov bi salan xeyal dikir ku ji van kesayetan xilas bibin. Niha, dîtina wan dîsa li ser dikê ne tenê birînên rabirdûyê vedike; di heman demê de baweriya bi pêşerojê jî têk dibe. Ne her kesê ku di pergala kevin de xizmet kiriye sûcdar e. Lêbelê, divê kesên ku di binpêkirinên sîstematîk de beşdar bûne werin destnîşankirin û ji pêvajoya nûavakirina nû werin derxistin. Bi taybetî nayê qebûlkirin ku kesên ku sûcên li dijî jinan kirine di ji nû ve avakirina civakê de rolek bigirin."

'Ji bo gel zilmek mezin e'

Esale Esed, berdevka Ofîsa Jinên Sûrî li Suweydayê, jî bi tundî rexne li pêvajoyê kir û got: "Vegerandina kesayetên ji rejîma kevin an ji avahiyên mîna Heyet Tehrîr el-Şam ji aliyê hikûmeta nû ve provokasyonek mezin e ji bo gel. Ev heqaret e, bi taybetî ji bo dayikên şehîdan û xizmên mexdûran. Di nav van kesan de kesên ku siyasetmedarên Kurd kuştine, kesên ku bazirganiya jin û zarokên Êzîdî kirine û kesayetên sereke yên di torên gendeliyê de cih girtine hene. Ev hemû tomar hatine belgekirin."

'Pêvajoya hesabpirsînek rastîn li holê tune ye'

Esale Esed destnîşan kir ku ev helwesta hikûmetê hem aştiya navxweyî û hem jî piştgiriya civaka navneteweyî têk dide û got, "Bi hinceta 'alternatîfek guncaw tune' rewakirina domdar a tayînkirinên weha hêrsa civakî zêde dike. Dema ku nîqaş zêde dibin, ev kes ji cihê bûyerê têne dûrxistin an jî çalakiyên wan têne cemidandin, lê pêvajoyek hesabpirsînê ya rastîn tune."

Li gorî jinên li Suweydayê, sîstemek ku bi rabirdûya xwe re rûbirû nebe, pêşeroja wê tune. Veşartina binpêkirinan ji bilî astengkirina serhildana gel ti armancek din bi xwe re nayîne. Ji bo wan, guhertin ne tenê bi navan, lê bi nirxan, hesabpirsîn û edaletê jî mimkun e.