«بذرهای صور»؛ وقتی زنان، زندگی را در دل جنگ می‌کارند
در منطقه‌ی صور، زنان منتظر پایان جنگ نمی‌مانند تا دوباره آغاز کنند. آن‌ها همین حالا، در دل آوارگی، با اشتیاق، آگاهی و کرامت می‌کارند و نهال‌ها را همان‌گونه پرورش می‌دهند که امید ر پرورش می‌دهند.
فادیا جمعه
بیروت – در دل جنوب لبنان، به‌ویژه در منطقه صور، داستانی استثنایی از زنانی رشد می‌کند که زیر بار جنگ درهم نشکسته‌اند، بلکه با دانه، خاک و کرامت به استقبال آوارگی رفته‌اند. در حالی که هنوز بسیاری از روستاها ویران‌اند و خانواده‌های بی‌شماری به خانه‌های خود بازنگشته‌اند، ابتکار «بذرهای صور» به‌عنوان فضایی برای زندگی و مقاومت نرم متولد می‌شود؛ ابتکاری که زنان آواره‌ی مناطق مرزی آن را هدایت می‌کنند.
از آوارگی تا تولید
از زمان آغاز حملات اسرائیل به جنوب لبنان در اکتبر ۲۰۲۳، هزاران خانواده ناچار شدند خانه‌ها و روستاهای خود را که در خط مقدم درگیری قرار داشت، ترک کنند و به شهرها و مناطق ساحلی امن‌تر پناه ببرند. در میان این آوارگان، زنانی بودند که زمین، خانه و منبع درآمد خود را از دست دادند، اما اراده‌ی کار و ساختن را از دست ندادند.
در این راستا، واحد مدیریت بحران در اتحاد شهرداری‌های منطقه صور با همکاری نهاد زنان سازمان ملل، یک پروژه کشاورزی راه‌اندازی کرده است تا زنان را، هرچند با زمینی تازه، بار دیگر با خاک پیوند دهد؛ زمینی که دریچه‌ای به‌سوی ثبات، کار و درآمد شرافتمندانه می‌گشاید.
زنانی که بذر بازگشت می‌کارند
«بذرهای صور» تنها یک پروژه کشاورزی نیست، بلکه مسیری برای توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی است. این مسیر با آموزش زنان آواره در زمینه کشاورزی ارگانیک، مراقبت از نهال‌ها، تولید مواد خوراکی خانگی (مونه) و کار در آشپزخانه‌ای اجتماعی آغاز می‌شود؛ آشپزخانه‌ای که به صدها خانواده آسیب‌دیده خدمت‌رسانی می‌کند. در ازای این فعالیت‌ها، زنان دستمزد روزانه‌ای دریافت می‌کنند که استقلال آن‌ها را تقویت کرده و منبع درآمدی فراهم می‌آورد تا در شرایط سخت آوارگی از آن بهره‌مند شوند.
اما مهم‌تر از همه، این پروژه احساس تعلقی عمیق ایجاد می‌کند و برای زنان ابزاری ملموس برای مقاومت روزمره فراهم می‌سازد؛ مقاومتی نه از جنس سلاح، بلکه در پیوند با زمین.
پایداری فراتر از وضعیت اضطراری
در شرایط بحران‌های چندلایه‌ای که لبنان با آن‌ها دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، از فروپاشی اقتصادی گرفته تا درگیری‌های مرزی، پایداری شرط اساسی هر مداخله توسعه‌ای به شمار می‌رود. آن‌چه پروژه «بذرهای صور» را متمایز می‌کند، این است که فقط به مرحله امداد و کمک اضطراری محدود نمی‌شود، بلکه زیرساخت‌هایی برای آینده‌ای مولد در حوزه کشاورزی پایه‌گذاری می‌کند که حتی پس از پایان حمایت‌های مالی خارجی نیز ادامه‌پذیر باشد.
زنان توانسته‌اند نهالستان‌هایی سیار ایجاد کنند که هنگام بازگشت به روستاهای خود، آن‌ها را با خود ببرند. همچنین، این پروژه زنان را به تشکیل تعاونی‌هایی تشویق می‌کند که تضمین‌کننده بازاریابی تولیدات و تداوم فعالیت‌ها باشد. از سوی دیگر، مهارت‌هایی که در این مسیر کسب می‌کنند، برای تمام عمر همراه آن‌ها باقی می‌ماند.
اما نیاز، فراتر از ظرفیت این پروژه است. هزاران زن همچنان در وضعیت آوارگی به‌سر می‌برند؛ برخی از آن‌ها سرپرست خانواده یا منابع معیشتی خود را از دست داده‌اند و امروز در شهرهایی مانند صور، الرشیدیه و البرج الشمالي زندگی می‌کنند، بدون آن‌که افقی روشن از آینده در پیش داشته باشند. گسترش این نوع ابتکارات و پیوند دادن آن‌ها با طرح‌های کشاورزی ملی و بازارمحور، تنها راه دستیابی به امنیت اقتصادی و اجتماعی پایدار برای این زنان است.
«بذرهای صور» تنها به معنای کاشت سبزیجات نیست، بلکه بذرهایی از کرامت و حقوق انسانی است؛ سرمایه‌گذاری واقعی بر روی انسان، به‌ویژه بر زنانی که زندگی را از دل ویرانه‌ها می‌رویانند.