هبه محرز: «دولت موقت در شهر سویدا مرتکب جنایت می‌شود»
سویدا یکی از قلعه‌های سوریه است که توسط گروهی که خود را «دولت» می‌نامد مورد حمله قرار گرفته که می‌توان آن را «تروریسم دولتی» نامید. آنها با شعله‌ور کردن اختلافات داخلی، گروه‌های مسلح تروریستی را تحریک کرده‌اند تا علیه مردم شهر بجنگند.
مالوا محمد
مرکز خبر - جهان به سوی سویدا چشم دوخته؛ شهری که گروه‌های مختلف از هر سو تحت شعار «فزعه عشایر» گرد آمده‌اند، مردم آن حق مشروع دفاع را بار دیگر به‌جا آورده‌اند و مردان و زنان هم‌قسم شدند تا برای حمایت از شهر در برابر پروژه‌ای متعصب که آینده سوریه را تهدید می‌کند و اختلاف و تفرقه می‌پراکند، بجنگند.
هبه محرز، پژوهشگر، فعال و خبرنگار سوری ساکن برلین، اوضاع اخیر در سویدا را منعکس می‌کند و وضعیت کنونی سوریه را «تیره و تار» توصیف می‌کند.
با توجه به تشدید تنش‌های امنیتی و افزایش حملات و فجایع علیه مردم، به نظر شما، وضعیت کنونی سویدا چگونه است؟
سویدا امروز شهری مصیبت‌زده، فرسوده و سنگین است؛ وضعیت دراماتیک است. طبق آمار اولیه، بیش از بیست روستا غارت و سوزانده شده‌اند، بیش از ۵۰۰ شهید از جمله زنان ثبت شده و احتمال افزایش این تعداد هست و روند مستندسازی همچنان ادامه دارد. سویدا همچنان در محاصره باقی‌مانده و با قطعی آب، برق و اینترنت مواجه است.
ما برای چهارمین بار متوالی شاهد برقراری آتش‌بس بودیم، اما تخلفات همچنان ادامه دارد. مردم سویدا احساس امنیت نمی‌کنند و به آتش‌بس یا توانایی آن در محافظت از آنان اعتماد ندارند؛ زیرا گروه‌های مسلح محلی از مردم می‌خواهند در جبهه‌ها باقی بمانند، وضعیت بهداشتی نابود است و برخی بیمارستان‌ها از کار افتاده‌اند. کمبود بنزین و تجهیزات پزشکی قابل توجه است.
به‌دلیل فاجعه درخواست توجه بیشتر به بیمارستان‌ها داشتیم؛ کمک‌هایی از صلیب سرخ سوریه رسید ولی بسیار ناکافی‌ست. مردم سویدا بار دیگر با همبستگی محلی ثابت کردند توان کمک‌رسانی دارند؛ خیلی‌ها مغازه‌هایشان را برای تأمین تجهیزات پزشکی به بیمارستان اختصاص دادند، اما سویدا به‌دلیل محاصره تنگ، در همه چیز کمبود دارد.
چه کسانی از نقض آتش‌بس و تحمیل واقعیتی جدید به شهر سود می‌برند؟
از آغاز حملات شدید، سویدا تحت سیاستی قرار گرفت که با واقعیت ناسازگار بودند. محاصره‌ای که دولت موقت دمشق اعمال کرد، سرسختی‌ای که در برخورد با سویدا به کار برد، و رسانه‌ای‌کردن اتهاماتی که به‌گونه‌ای القا می‌کند مردم سویدا کمک را رد کرده‌اند.
مردم سویدا احساس امنیت نمی‌کنند؛ حتی اگر دولت موقت بگوید مسیرهای امنی وجود دارد، چه کسی این مسیرها را محافظت می‌کند؟ همان اعضای وزارت دفاع و کشور که وارد سویدا شدند و فجایع را مرتکب شدند. اعتماد به‌شدت از بین رفته و بزرگ‌ترین بهره‌بردار این اوضاع دولت موقتی است که خود را دولت می‌داند، با بیانیه‌هایی درباره قدرتش ظاهر می‌شود، اما در واقع ورود مزدوران به سویدا را آسان می‌کند و دست به این فجایع می‌زند.
چگونه سکوت بازیگران مؤثر نسبت به آنچه دولت موقت با پوشش «امنیت عمومی» علیه سویدا انجام می‌دهد را تحلیل می‌کنید؟
وضع امروز ادامه شکست‌ها و فجایعی است که دولت موقت از لحظه اعلام موجودیتش مرتکب شده است. ما نمی‌دانیم در ساحل چه اتفاق افتاد و نتایج گزارش مربوط به فجایعی که آنجا رخ داده چگونه است. دولت موقت این نقض‌ها را به «خطاهای فردی» نسبت می‌دهد و می‌گوید افراد خاطی را مجازات خواهد کرد، اما حمله به سویدا، بمباران و دخالت تسلیحات سنگین به‌وضوح ثابت می‌کند آنچه در سویدا رخ داد، اشتباه فردی نیست بلکه طرحی منظم از «تروریسم دولتی» است. دولت موقت هیچ روایت رسمی ارائه نکرده است و ترجیح می‌دهد مسئله را به بی‌نظمی بخواند. مردم سویدا درخواست ورود تیم‌های سازمان ملل دارند تا شاهد وضعیت مصیبت‌زده شهر باشند، ولی تا امروز دولت موقت به عنوان بخشی از طرح منظمشان، ورود دیپلمات‌ها و رسانه‌های بین‌المللی را منع کرده است.
از دیدگاه شما به‌عنوان یک فعال، چگونه زنان در سویدا در برابر این تهدید مقابله می‌کنند؟ ارزیابی شما از مشارکت زنان در دفاع یا مستندسازی این جنایات چیست؟
زمانی که دولت مشخص کرد برای اعمال خشونت آمده است، مردم سویدا به مقاومت مردمی روی آوردند. همه؛ زنان و مردان، اسلحه به دست گرفتند. دیگر موضوع محدود به گروه‌های مسلح نبود؛ زنانی که معنای حفاظت از زمین، خانواده و کرامت را می‌فهمند، پیش قدم شدند تا برای دفاع از خانه‌هایشان مسلح شوند. همه افراد در سویدا، چه زنان و چه مردان، از حق مشروع دفاع از جان و خاک استفاده کردند. حمل سلاح توسط زنان نشان‌دهنده احساس خطر علیه وجود و هویت‌شان بود.
بدون اشاره به فجایع ساحل که صدها غیرنظامی، زنان و کودکان در آن کشته شدند نمی‌توان درباره جنایات هئیت تحریرالشام صحبت کرد. چرا تاکنون هیچ‌کس پاسخگو نبوده است؟
فکر می‌کنم فجایع ساحل و گزارش‌های منتشر‌شده از آنجا، برخی رهبران دولت موقت را محکوم می‌کند. بنابراین، اعتراف آنها به وقوع چنین فجایعی به بی‌نظمی خواهد انجامید؛ از همین رو تلاش می‌کنند واقعیت را انکار یا تضعیف کنند. آنها ادعا کردند کمیته‌ای گزارش داده، اما حدود یک هفته تعلل کردند و هنوز نتایج رسمی این کمیته منتشر نشده است. اطلاعات مستند درباره جنایات ساحل شگفت‌آور است و مجموعه‌ای از اتهامات علیه رهبران برجسته در دولت موقت را شامل می‌شود. اگر گزارش منتشر شود، ممکن است دولت آن را کم‌رنگ جلوه دهد یا منتشر نکند و ما به چنین گزارش‌هایی اعتماد نداریم.
آیا نادیده‌گرفتن عدالت بین‌المللی در این جنایات، در ادامه‌ی فرار از مجازات تأثیر داشته است؟
وضع بین‌المللی و منطقه‌ای که کوشیده فراموش کند یا نادیده بگیرد چه کسانی امروز در سوریه قدرت را در دست دارند و چگونه قدم به قدم گذشته آنان کنار گذاشته شود و به سوی این دولت دست دراز کند؛ عامل اصلی بود. آنها احساس کردند که محافظت می‌شوند، چراغ سبز دیدند و می‌توانند بدون مجازات عمل کنند و ادامه دهند. آنچه از این دولت درباره یک کشور متحد و قوی و سرمایه‌گذاری و رفع تحریم‌ها می‌شنیدیم، همه تصویری خیالی بود و در عمل اتفاق نیفتاد.
پیش‌دستی جامعه جهانی در ارائه تضمین‌ها به این دولت، می‌تواند بازبینی دوباره‌ای ایجاد کند. ما تلاش می‌کنیم که این فجایع بی‌پاسخ نمانند و تضمین‌هایی برای دولت آینده سوریه ایجاد شود.
هیئت تحریرالشام در حال نقض حقوق همه گروه‌ها از جمله دروزی‌ها و مسیحیان و علوی‌ها است. راه حل مقابله با این نقض‌ها چیست؟
وضع سوریه امروز به‌شدت متشنج، متنازع و طایفه‌ای است و کشور در خرابی کامل به سر می‌برد. کسانی که در قدرت‌اند اکنون چهره واقعی‌شان را نمایان کرده‌اند؛ حکومتی یک رنگ. البته این حکومت نمی‌تواند نماینده جامعه سنی باشد، چرا که اهل سنت را نمی‌توان به‌گونه‌ای تک‌بعدی یا قالبی تعریف کرد. بنابراین، حکومت به جریان سلفی جهادی نزدیک شده و به آن دل بسته است در فکر آنند که با این روش کنترل خود را بر مردم سوریه تحمیل کنند. اما در بحبوحه ریختن خون سوری‌ها، تنها راهکار واقعی این است که یک نقشه راه روشن مبتنی بر شهروندی—نه طائفه‌گرایی—وجود داشته باشد.
سوری‌ها از حق زندگی خود دفاع می‌کنند و من باور ندارم که مقامات امروز در موضع قدرتی باشند که صدای مردم سوریه را نادیده بگیرند، مردمی که به ویژه با توجه به فضای عمومی بین‌المللی، رویکرد روشنی برای مقابله با سلفی‌گری سوری پیدا کرده‌اند.
پیام شما به جامعه جهانی و نهادهای حقوق بشری درخصوص ضرورت باز شدن پرونده‌های فجایع هیئت تحریرالشام و به‌ویژه آنچه در ساحل اتفاق افتاده چیست؟
وضع جنوب سوریه تراژیک است. ما نیازمند اتحاد بین‌المللی برای پاسخگویی تمامی مسئولان رسمی و غیررسمی حکومت سوریه هستیم؛ چرا که این حکومت میراث گروه‌های مسلحی است که زیر چتر وزرات دفاع و وزرات کشور درآمده‌اند اما از سپاه آن گروه‌ها خارج نشدند.
از سازمان ملل و جامعه جهانی می‌خواهیم با شفافیت کامل و مسئولیت‌پذیری همه مرتکبان، برای بررسی فجایعی که پس از سقوط اسد در سوریه رخ داده‌اند کمیته‌های بین‌المللی حقیقت‌یاب شکل دهند؛ همان‌طور که قبلاً برای فجایع دوران اسد مطالبه شده بود. ما انقلاب طولانی علیه نظام بشار اسد کردیم نه برای اینکه هیئت تحریرالشام و گروه‌های مسلح فراری سوریه را به‌صورت آماده به دست گیرند. مردم سوریه حق دارند کشوری متشکل از شهروندان سوری، کشوری مدنی، سکولار و قانون‌مند داشته باشند.