حنان حارت

مراکش- رجاء أشبابی، فعال مدنی مراکشی ساکن فرانسه، جایی که بیش از سه دهه در آن ساکن است، همچنان به ریشه‌های خود پایبند مانده است. مهاجرت زودهنگام او هرگز تعلق خاطرش را تضعیف نکرد، بلکه درهای تازه‌ای برای همبستگی، به‌ویژه با زنانی در شرایط آسیب‌پذیر، به روی او گشود.

رجاء أشبابی، فعال مدنی مراکشی، بخش‌هایی از زندگی‌اش را میان دو کرانه روایت می‌کند و از نقش زنان در مقاومت، از مراکش تا فلسطین و سوریه، سخن می‌گوید. او می‌گوید: «مهاجرت آسان نبود. زمانی که کشورم را ترک کردم، بسیار کوچک بودم، اما خوش‌شانس بودم که در خانواده‌ای بزرگ شدم که هیچ‌گاه نگذاشت پیوند من با مراکش قطع شود. با اینکه سال‌ها در فرانسه زندگی کرده‌ام، هرگز احساس بیگانگی با میهنم نداشتم. سالی دو بار به آن‌جا سفر می‌کردم و همیشه در جریان اتفاقاتش بودم.»

 

فعالیت‌های اجتماعی

رجاء أشبابی فعالیت اجتماعی‌اش را از دل فرانسه و از طریق سازمان‌های بشردوستانه‌ای مانند صلیب سرخ و دیگر نهادها، که سال‌ها به‌طور داوطلبانه با آن‌ها همکاری داشت، آغاز کرد. او می‌افزاید: «این فعالیت‌ها به من آموخت که همبستگی فقط بخشش نیست، بلکه تربیت و مسئولیتی دوطرفه است.»

وقتی رجاء أشبابی بعدها به‌صورت متناوب به مراکش بازگشت، فعالیت خود را در فدراسیون بین‌المللی جامعه مدنی مراکش آغاز کرد و در برنامه‌هایی در خانه سالمندان شرکت داشت. سپس دامنه مشارکت‌هایش گسترش یافت و مناطق مختلفی مانند الحوز را دربر گرفت. او بعدها به سازمان « الرأفة والسلام»،  سازمانی متشکل از زنانی از کشورهای مختلف عربی پیوست. وی با افتخار می‌گوید: «امروز تمرکز من بر زنان است، هر جا که باشند. چون من یک زن مهاجر هستم، سکوت، ترس و نیاز به کسی که به تو بگوید «من اینجا هستم تا همراهت باشم» را به‌خوبی درک می‌کنم.»و

ی در مورد مسائلی که امروزه روی آن‌ها کار می‌کند، توضیح می‌دهد: «موضوع زنان در اولویت است. آرزو دارم صلح در منطقه برقرار شود و رنج زنان تحت جنگ‌ها و درگیری‌ها پایان یابد.»

رجاء أشبابی با اشاره به اینکه از زنان مهاجر، به‌ویژه آن‌هایی که زبان فرانسه نمی‌دانند یا مدارک اقامت ندارند، حمایت می‌کند، افزود: «همراه‌شان به ادارات می‌روم، برای‌شان ترجمه می‌کنم، در یادگیری زبان کمک‌شان می‌کنم. بسیاری از آن‌ها طلاق‌گرفته یا تنها هستند و نمی‌دانند چگونه از حقوق‌شان دفاع کنند. آن‌ها فقط به کسی نیاز دارند که به حرف‌شان گوش دهد و باورشان کند.»

از نظر او، توانمندسازی زنان تنها از طریق قوانین حاصل نمی‌شود، بلکه به اراده و پافشاری نیاز دارد: «زن امروزی دیگر محدود به خانه نیست؛ کار می‌کند، نوآوری دارد و بار سنگینی را به دوش می‌کشد. اما همچنان نیاز دارد کسی او را به رسمیت بشناسد، نه اینکه توانایی‌هایش را زیر سؤال ببرد.»

 

فلسطین، پیش از هر چیز

وقتی صحبت به فلسطین می‌رسد، لحن رجاء أشبابی تغییر می‌کند؛ احساسی عمیق سراسر وجودش را می‌گیرد، احساسی که تلاش نمی‌کند پنهانش کند. او می‌گوید: «آنچه آنجا می‌گذرد، دل را به درد می‌آورد. زنان فلسطینی فقط از محاصره و بمباران رنج نمی‌برند، بلکه از فقدان فرزندان، از ظلم مکرر، و از مرگ تدریجی در رنج‌اند.»

او می‌افزاید: «ما در مهاجرت، هر چقدر بتوانیم، سعی می‌کنیم همبستگی‌مان را نشان دهیم. در تظاهرات شرکت می‌کنیم، صدای‌مان را بلند می‌کنیم، می‌نویسیم، در فعالیت‌های آگاهی‌بخشی شرکت می‌کنیم؛ چرا که سکوت، جنایت است. با دل‌هایمان با آن‌ها هستیم، حتی اگر دستان‌مان بسته باشد.»

از نگاه او، زنان فلسطینی الگویی هستند که نمی‌توان نادیده گرفت: «آن‌ها زندگی را زیر آوار حفظ می‌کنند. هر مادر فلسطینی، مدرسه‌ای برای صبر است، و هر دختری درآنجا و  در دل ترس یک مقاومت‌گر است.»

 

لیبی، سوریه، سودان

صحبت‌های رجاء أشبابی تنها به فلسطین محدود نمی‌شود؛ او وضعیت زنان در دیگر مناطق جنگ‌زده از لیبی تا سوریه و سودان را هم در نظر دارد و در این باره گفت: «زنان این کشورها با بحران‌هایی چندلایه از جمله جنگ، آوارگی، خشونت و سکوت «سکوت جهان، سکوت رسانه‌ها، و حتی گاه سکوت جوامع خودشان روبه‌رو هستند.»

 

مسئولیت همگانی برای رساندن صدای زنان

رجاء أشبابی بر این باور است که مسئولیت جلب توجه به وضعیت این زنان، تنها بر دوش خبرنگاران یا فعالان نیست، بلکه وظیفه‌ای همگانی است. او می‌گوید: «صدای آن‌ها شنیده نمی‌شود، چون کسی نیست که آن را منتقل کند. هر کسی که تریبونی دارد، حسابی در شبکه‌های اجتماعی، یا توان نوشتن و بیان کردن دارد، باید صدای آن‌ها باشد. چون فراموشی، از جنگ هم دردناک‌تر است.»

 

پیامی به نسل تغییر

او پیامی صمیمانه به جوانان می‌فرستد: «شما نسل آگاهی هستید. از رویاهایتان دست نکشید و از مسیرهای سخت نترسید. تغییر ناگهانی نمی‌آید، بلکه با قدم‌های کوچک آغاز می‌شود. باور داشته باشید که صدای شما مهم است، و هر عمل پاکی ارزش دارد. حتی یک کلمه خیر هم بی‌تأثیر نیست. شما فرصت‌هایی در اختیار دارید که نسل ما نداشت.»

او در پایان گفت: «دنیا پیش روی شما باز است و ابزارها در دستان‌تان. منتظر نباشید تا کسی در را به روی‌تان باز کند؛ پروژه‌هایتان را آغاز کنید، حتی اگر کوچک به نظر برسند، با گذشت زمان رشد خواهند کرد. شما ایده‌های خلاقانه‌ای دارید، فقط به آن‌ها ایمان داشته باشید و توسعه‌شان دهید. مهاجرت را هدف ندانید؛ به فکر خدمت به سرزمین مادری‌تان باشید، چه از جایی که اکنون هستید و چه با بازگشت به آنجا.»