هدیل عمر

ادلب- نهالستان‌های گسترده در ادلب فرصت‌های شغلی برای بسیاری از کودکان سرپرست خانوار فراهم کرده است که در شرایطی از فقر، آوارگی و کمبود منابع درآمد رنج می‌برند. با این حال، این کودکان از آثار بهداشتی و روانی ناشی از این مشاغل در امان نمانده‌اند.

شرایط مالی دشوار مهاب یونس، کودک یازده ساله را وادار کرده است تا مدرسه را ترک کند و در یکی از نهالستان‌های نزدیک محل اقامتش در اردوگاه‌های بردقلی در شمال ادلب مشغول به کار شود. با وجود دستمزد ناچیز، او به دلیل سازگاری با شرایط و ماهیت کار، همچنان به این فعالیت ادامه می‌دهد.

در حالی که مهاب یونس نهال‌های کوچکی را که با دست خود کاشته است بررسی می‌کرد، خاک اطراف آنها را شخم می‌زد، آنها را آبیاری می‌کرد و به وجین و کوددهی آنها می‌پرداخت، گفت: «گرسنگی معده‌ام را می‌خورد. وقتی برای جستجوی چیزی که بتواند رمق را حفظ کند راه افتادم، نهالستان را دیدم و در زمینش به دنبال هر چیز خوردنی مانند پنیرک و سبزی خوراکی گشتم. صاحب نهالستان که مرا دید، با من همدردی کرد و اجازه داد در ازای یک وعده غذای روزانه و دستمزد هفتگی ناچیز برای او کار کنم.»

کار مهاب یونس در نهالستان با آغاز فصل هرس درختان شروع می‌شود، هنگامی که صاحب نهالستان اقدام به آوردن جوانه‌ها برای کاشت می‌کند. در اینجا، این کودک به همراه گروهی از کودکان دیگر، پس از مخلوط کردن خاک با کود طبیعی، خاک را در کیسه‌های سیاه رنگ مخصوص کاشت پر می‌کنند.

او اضافه کرد که جوانه‌ها را پس از خیساندن در آب، در کیسه‌های مختلف قرار می‌دهند و مرحله مراقبت از آنها آغاز می‌شود تا جوانه‌های جدید ظاهر شوند، رشد کنند و آماده فروش شوند. سپس این جوانه‌ها را برای دید عموم در کنار جاده‌ها به نمایش می‌گذارند.

این وظیفه ظاهراً آسان به نظر می‌رسد، اما مهاب یونس بر اهمیت داشتن تجربه لازم برای کاشت نهال‌ها تأکید کرد. او توضیح داد که موفقیت در این کار به عوامل مختلفی مانند اندازه نهال‌ها، نوع آنها و فصل کاشت بستگی دارد. از جمله این نهال‌ها می‌توان به نهال‌های انجیر، زیتون و انواع مختلف درختان میوه اشاره کرد.

اما براء محیمید، کودک ده ساله، اظهار داشت که کار در نهالستان‌ها درآمد کافی برای تأمین هزینه‌های خانواده‌اش که در اردوگاه‌های آوارگان در حاشیه شهر ادلب ساکن هستند، فراهم نمی‌کند. با این حال، او قصد ندارد این کار را رها کند زیرا جایگزین مناسبی برای آن پیدا نمی‌کند.

اگرچه براء محیمید از ساعات طولانی کار و تلاش زیاد زیر آفتاب رنج می‌برد و در بین پر کردن کیسه‌ها با خاک، پاک کردن نهال‌ها از علف‌های هرز و آبیاری منظم آنها دو بار مورد نیش عقرب قرار گرفته که نزدیک بود جانش را بگیرد، اگر کمک‌های اولیه فوری و مداخله پزشکی سریع نبود، اما جنبه دیگری وجود دارد که به او لذت زیادی می‌بخشد. او از حضور در میان این مناظر زیبا لذت می‌برد و می‌گوید: «گل‌های یاسمن، میخک، رز، ریحان، رزماری و درختان زینتی باعث شادی و آرامش روح می‌شوند و باعث می‌شوند تمام مصیبت‌هایی را که در اردوگاه‌های فراموش شده تجربه می‌کنم، فراموش کنم.»

صفاء مندیل، مشاور روانی و اجتماعی، اظهار داشت که بسیاری از خانواده‌ها در ادلب، به ویژه آوارگان، به دلیل فقر شدید ناشی از دست دادن مشاغل، کسب و کارها و معیشت‌شان، ناچار به اتکا به کار فرزندانشان شده‌اند.

او به خطرات متعدد جسمی و روانی که کودکان کارگر با آن مواجه هستند اشاره کرد و گفت که کار، حق آنها برای تحصیل را تهدید می‌کند، حقوقشان را محدود می‌سازد و کودکی‌شان را از آنها می‌رباید. علاوه بر این، کودکان با مشکلات و خطراتی روبرو هستند که می‌تواند سلامتی و زندگی آنها را تهدید کند، به ویژه در بخش کشاورزی که در آن آفت‌کش‌های شیمیایی، حشرات و خزندگان کشنده وجود دارند.

وی خواستار ایجاد برنامه‌های آگاهی‌بخشی و حمایت اجتماعی شد که بتواند به خانواده‌ها از نظر اقتصادی کمک کند و آنها را از اتکا به کار کودکان بازدارد. او بر اهمیت این برنامه‌ها در نگه‌داشتن کودکان در مدارس و جلوگیری از درگیر شدن آنها در کارهای سخت تأکید کرد.

پس از سیزده سال از آغاز جنگ در سوریه، تعداد کودکانی که به مدرسه نمی‌روند به حدود ٢.۴ میلیون کودک در بازه سنی ۵ تا ١٧ سال از مجموع ۵.۵ میلیون کودک رسیده است. این آمار بر اساس گزارشی است که توسط صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) در مارس ٢٠٢۴ منتشر شده است.

ادل خضر، مدیر منطقه‌ای یونیسف، اظهار داشت: «نسلی از کودکان در سوریه پیش‌تر بهای غیرقابل تحملی را برای این درگیری پرداخته‌اند.» وی اشاره کرد که یونیسف در سال ٢٠٢۴ به ۴٠١.٧ میلیون دلار آمریکا نیاز دارد تا یک خط حیاتی اساسی برای ٨.۵ میلیون نفر، از جمله ۵.۴ میلیون کودک، فراهم کند. بزرگترین نیازهای مالی در زمینه‌های آب، بهداشت، سلامت و آموزش است.