«دليل الأمان حقّي»؛ ابتکاری برای حفاظت از کودکان تونس در برابر سوءاستفاده‌ها
انجمن «للحقوق الاقتصاديّة والاجتماعية» برای حفاظت از کودکان در برابر آزارهای جنسی، ابتکاری را تحت عنوان «دليل الأمان حقّي» منتشر کرده است که والدین و نهادهای مرتبط با کودکان ۶ تا ۱۶ ساله را هدف قرار می‌دهد.
نزیهه بوسعیدی
تونس - با توجه به اینکه امروز مردم تونس نیازمند سیاست‌های عمومی جامع هستند که با سطح توسعه چارچوب قانونی حفاظت از کودکان همخوانی داشته باشد و تعهد ملی و بین‌المللی به حقوق آنان در حفاظت و زندگی شایسته را عملی کند، انجمن «للحقوق الاقتصاديّة والاجتماعية» برای حفاظت از کودکان در برابر آزارهای جنسی، از تهیه راهنمای «دليل الأمان حقّي» خبر داد.
راهنمای «دليل الأمان حقّي» گامی در راستای یک تلاش مدنی همگانی برای محفاظت از کودکان در برابر پیامدهای شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آشفته و مقابله شجاعانه با واقعیت بدون ترس، سهل‌انگاری یا تأخیر است.
خلود فایزی، ویراستار این راهنما و فعال حقوق‌بشر و متخصص در زمینه جنسیت و حقوق بشر، به خبرگزاری ما گفت: «به عنوان بخشی از تمرکز انجمن «للحقوق الاقتصاديّة والاجتماعية» تونس به نظارت بر پدیده‌های اجتماعی و اقتصادی، شاهد افزایش تعداد کودکانی بودیم که مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند. کمبود قابل توجهی در زمینه آموزش آزار جنسی به‌ویژه در کتب درسی و برنامه‌های آموزشی که به روش‌های حفاظت از کودکان و آگاه‌سازی آنها درباره این مسئله به شیوه‌ای غیرترسناک یا بیش از حد جسورانه می‌پردازند، وجود دارد.
وی توضیح داد که انجمن از او خواست در همین چارچوب، راهنمایی برای کودکان از سن ۶ تا ۱۶ سال تهیه کند. بنابراین تصمیم گرفته شد دو راهنما تهیه شود: یکی برای کودکان ۶ تا ۱۰ سال و دیگری برای گروه سنی ۱۱ تا ۱۶ سال، زیرا روش آموزش و پیام ارسالی برای کودک ۷ ساله با کودک ۱۳ ساله متفاوت است.
آموزش و آگاه‌سازی
وی توضیح داد: «در سنین پایین، تمرکز بر سلامت جسمانی کودک است. به او می‌آموزیم چگونه تماس فیزیکی با هر فردی را رد کند، به‌ویژه با دوستانش، زیرا بسیاری از موارد میان کودکان رخ می‌دهد و حوادثی نیز توسط خویشاوندان یا هر فرد بزرگسال اتفاق می‌افتد.»
او اشاره کرد: «همچنین می‌توانیم به کودکان آموزش دهیم که برای شکایت به کجا مراجعه کنند و تفاوت بین اسرار معمولی و اسراری که باید با والدین در میان گذاشته شود را بشناسند.»
خلود فایزی افزود: «در کودکان ۱۱ تا ۱۶ سال، تأثیرات آزار جنسی بزرگ‌تر است. به آنها تفاوت آزار جنسی و تمایل به خوشایندی یا تعریف و تمجید را می‌آموزیم و سعی می‌کنیم کودک به حس درونی خود اعتماد کند و هر چیزی که باعث نگرانی‌اش می‌شود را رد کند.»
وی همچنین گفت: نام راهنما «دليل الأمان حقّي» انتخاب شده و تمرکز ویژه‌ای بر امنیت دیجیتال گذاشته شده است، زیرا کودک در این سن باید با امنیت دیجیتال آشنا شود؛ یعنی نباید با غریبه‌ها در شبکه‌های اجتماعی صحبت کند و نباید عکس‌های خود را برای کسی ارسال کند. وی افزود: «این راهنما به صورت رایگان منتشر شده و قابل دسترسی برای والدین و مربیان آموزشی است.»
خلود فایزی همچنین با بیان اینکه انجمن «للحقوق الاقتصاديّة والاجتماعية» تونس یک دوره آموزشی از ۱۶ تا ۱۹ اکتبر برگزار خواهد کرد که در آن والدین و مربیان آموزش می‌بینند که چگونه از این راهنماها استفاده کنند، از نهادهای آموزشی خواست تا با آنها ارتباط برقرار کنند.
این فعال حقوق بشر با اشاره به اینکه این راهنما به فرهنگ جامعه تونس احترام می‌گذارد و والدین یا مربیان مهدکودک می‌توانند حتی برای کودکان تا ۴ سال نیز از آن استفاده کنند، گفت: این راهنما شامل داستان‌های مصور با نام کودکان، مادربزرگ و دیگران است، به‌گونه‌ای که شبیه ترکیب خانواده تونسی باشد. همچنین مسیر حفاظت از کودک از طریق آموزش‌های تکمیلی که انجمن ارائه می‌دهد پیگیری می‌شود.
وی توضیح داد که موضوع آزار جنسی کمی حساس و تابو است و برای مربیان یا والدینی که می‌خواهند با کودکان کوچک درباره آن صحبت کنند، دشوار است، زیرا می‌ترسند کودک آن را به درستی درک نکند یا از کلمات نامناسب و خجالت‌آور استفاده شود.
ابزاری عملی برای کمک به کودکان
خلود فایزی افزود: «با توجه به این وقایع نگران‌کننده، انجمن اقدام به تهیه این راهنما کرد تا ابزاری عملی برای کمک به کودکان باشد تا بدن و هویت خود را بشناسند و نسبت به لزوم رد هر رفتار یا تماس فیزیکی که باعث نگرانی یا آسیب به آنها می‌شود آگاه شوند. هدف این راهنما این است که والدین و مربیان را با ابزارهای عملی برای آموزش پیشگیری و حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر آزار و خشونت جنسی مجهز سازد.»
خلود فایزی همچنین با تأکید بر اینکه این راهنما با هدف تشویق کودکان برای ارتباط با والدین، معلمان یا هر فرد مورد اعتماد در صورت مواجهه با موقعیت تهدیدکننده است، گفت: این راهنما بر اساس رویکرد حقوق بشر و جنسیتی تهیه شده است و در تهیه آن سعی شده است که با فرهنگ و ارزش‌های جامعه تونس همخوانی داشته باشد. همچنین محتوای آن ساده‌سازی شده تا در دسترس کودکان قرار گیرد و بخش‌هایی ویژه گروه‌های سنی ۶ تا ۱۰ سال و ۱۱ تا ۱۶ سال اختصاص یافته است.
هزینه اقتصادی و اجتماعی خشونت علیه کودکان در سال ۲۰۲۲ حدود ۲.۶ میلیارد دینار برآورد شده، در حالی که هزینه پیشگیری و حمایت از قربانیان تنها ۳۵ میلیون دینار بوده است.
طبق داده‌های دیده‌بان اجتماعی تونس، خشونت علیه کودکان حدود ۲.۱۵ درصد از کل موارد خشونت ثبت‌شده در سال ۲۰۲۵ را تشکیل می‌دهد، که نشان می‌دهد آزار و خشونت جنسی دیگر صرفاً موارد شخصی نیستند بلکه به یک پدیده اجتماعی تبدیل شده‌اند که نیازمند مقابله جدی و شجاعانه است.