شهرزاد؛ زنان سیدی بوزید سکوت را شکستند
زنان بر این باورند که «شهرزاد» نوایی از آزادی و امید در قلب جامعه‌ای خواهد بود که هنوز میان سنت و تغییر در نوسان است، و صدای زن می‌تواند نیرویی هنری و اجتماعی باشد که نباید آن را دست‌کم گرفت.
اخلاص حمرونی
تونس - در استان سیدی بوزید، که به خاطر فضای محافظه‌کارانه‌اش و جامعه‌ای با ذهنیت مردسالار شناخته می‌شود، ایده‌ی گروه کر زنانه‌ی «شهرزاد» به عنوان یک ابتکار فرهنگی و هنری پیشرو متولد شد. این ابتکار تنها یک گروه آوازخوانی نیست، بلکه فضایی نوین برای آزادی بیان و خلاقیت است که در دل خود بذرهای تغییر فرهنگی و اجتماعی عمیقی را دارد؛ تغییری که می‌تواند بر چشم‌انداز عمومی منطقه تأثیر بگذارد.
سمیره بن سعید، معلم و بنیان‌گذار این ابتکار، درباره رویایی که سال‌ها در ذهنش بود و اخیراً با تأسیس این گروه زنانه شکل گرفته است، گفت: «ایده‌ی تأسیس یک گروه کر مخصوص زنان در سیدی بوزید سال‌ها رویای من بود. اکنون اجرای آن را آغاز کرده‌ایم و تقریباً در چهارمین جلسه تمرین هستیم. هنوز در آغاز راهیم و پروژه با دشواری‌هایی روبه‌روست، اما از پیشرفتی که تاکنون داشته‌ایم بسیار خوشحالیم.»
او توضیح داد: «این فعالیت فرهنگی، زنانی از پس‌زمینه‌های مختلف را در جامعه ما گرد هم می‌آورد و هدف آن انتشار شادی و انرژی مثبت از طریق ترانه‌هایی متنوع است که ترکیبی از میراث تونسی و موسیقی شرقی و غربی هستند. برای ما، آواز خواندن راهی برای رهایی از فشارهای زندگی روزمره و بیانی شایسته از خودمان است.»
بازتعریف جایگاه زن در جامعه
سمیره بن سعید درباره دشواری‌هایی که با آن مواجه شده‌اند، توضیح داد که این ایده همچنان در مرحله تمرین است و با برخی تحفظات روبه‌روست: «ایده تازه‌ای در سیدی بوزید است، به همین دلیل نگرانی‌هایی برای مشارکت وجود دارد و حضور زنان تا این لحظه نسبتاً کم است. اما ما به افزایش تعداد زنانی که مایل به پیوستن هستند در روزهای آینده خوش‌بین هستیم. من از هر زنی دعوت می‌کنم: این فرصت توست، نه فقط برای آواز خواندن، بلکه برای ساختن انرژی مثبت و نگاه متفاوت به زندگی.»
او با اشاره به اینکه ذهنیت حاکم بر جامعه همچنان نقش زن را محدود می‌کند، این پروژه را فرصتی برای تغییر آن دیدگاه دانست و گفت: «زن همچنان در نقش سنتی‌اش در خانه و خانواده محصور است، و این محدودیت باعث می‌شود کمتر در فعالیت‌های فرهنگی شرکت کند. ما می‌خواهیم از طریق این گروه کر، جایگاه زن را در جامعه بازتعریف کنیم و به او فرصت رشد و ابراز استعدادهایش را بدهیم.»
سمیره بن سعید همچنین بر اهمیت این فعالیت برای زنان شاغل که با فشارهای مختلفی مواجه‌اند، تأکید کرد و گفت: «زن شاغل نیاز به فضایی برای بازیابی انرژی روانی و بازگشت به خویشتن دارد. آواز خواندن در گروه کر زنانه، فقط یک فعالیت تفریحی نیست، بلکه فرصتی است برای اثبات خود، ارتباط مجدد با درون، و کسب انرژی‌ای از جنس شادی و خوش‌بینی که به او کمک می‌کند با چالش‌های زندگی روبه‌رو شود.»
ابتکار «شهرزاد»؛ بافتی یکپارچه از مشارکت جمعی
ألفه عاشور، جوانی فارغ‌التحصیل و عضو گروه کر، درباره آغاز آشنایی‌اش با این ایده گفت: «از طریق فیسبوک با این طرح آشنا شدم. وقتی از این ابتکار باخبر شدم، احساس خوشحالی عمیقی داشتم. این طرح در خود پیام شادی و خیر برای نسل ما دارد. امیدوارم به‌طور گسترده مورد استقبال قرار گیرد، به‌ویژه که اولین ابتکار از این نوع در استان است و واقعاً گامی نو و شایسته تشویق است.»
او درباره نقش موسیقی در این ابتکار نیز گفت: «موسیقی در این گروه، تنها آواز خواندن نیست، بلکه بافتی منسجم از مشارکت جمعی و بیان صادقانه‌ی خویشتن است. برای من، هنر غذایی برای روح، ذهن و بدن است. وقتی زن آواز می‌خواند، خودش را از فشارها و دردها رها می‌کند؛ انرژی منفی را بیرون می‌ریزد و روحش را با انرژی مثبت تازه‌ای پر می‌کند.»
ألفه عاشور همچنین افزود که آواز خواندن برای زنان یک روزنه حقیقی برای بازگشت به تعادل روانی است و نباید آن را تنها فعالیتی تفریحی دانست، بلکه حالتی روحی و عمیق است که انسان را به درون خودش بازمی‌گرداند.
زبان عصر
با وجود اشتیاق فراوان، ألفه عاشور پنهان نکرد که به دلیل نگاه محافظه‌کارانه‌ای که هنوز بر جامعه سیدی بوزید حاکم است این ابتکار با برخی دشواری‌ها مواجه شده است. او گفت: «ز آن‌جا که این ایده تازه است، طبیعی‌ست که با موانعی روبه‌رو شود. فرهنگ ما در سیدی بوزید هنوز با موسیقی و آواز زنان در فضاهای عمومی با احتیاط برخورد می‌کند. بسیاری آن را عملی غیرعادی می‌دانند، گویی زن دارد کاری خلاف عرف انجام می‌دهد.»
با این حال، او تأکید کرد که زمانه در حال تغییر است و موسیقی، ابزار ارتباطی مدرن و ضروری برای تعامل با دیگران است: «من موسیقی را صرفاً یک تفریح نمی‌دانم، بلکه آن را زبان روزگار می‌دانم که به برقراری ارتباط و درک متقابل کمک می‌کند.»
او به چالش‌های ناشی از فرهنگ مردسالار در منطقه نیز به‌ویژه در رابطه با واکنش برخی مردان نسبت به حضور همسران یا خواهرانشان در گروه‌های آواز عمومی اشاره کرد و گفت: «جامعه ما در سیدی بوزید تا حد زیادی مردسالار است و همین باعث می‌شود که پذیرش آواز خواندن زنان در گروه‌های عمومی سخت باشد. مردان نگران آبرو و وجهه زنان خانواده‌شان هستند. اما من باور دارم این وضعیت به‌تدریج تغییر خواهد کرد، به‌ویژه زمانی که مردم متوجه شوند این گروه کر زنانه، کرامتی از زن نمی‌کاهد، بلکه چارچوبی هنری و محترمانه است که زیر نظر متخصصان موسیقی اداره می‌شود.»
ألفه عاشور در پایان، از همه زنان دعوت کرد که به این گروه زنانه بپیوندند و گفت: «من همه زنان منطقه را به پیوستن به این گروه کر تشویق می‌کنم و به مردان سیدی بوزید می‌گویم: این ایده را بپذیرید. این یک تهدید نیست، بلکه فرصتی‌ست برای زن تا در چارچوبی محترمانه خود را ابراز کند. گروه کر زنانه، مدرسه‌ای برای هنر و احترام است، و در نهایت به نفع خانواده و جامعه خواهد بود.»
«هنر نقش مهمی در زندگی ما دارد»
مریم بریک، استاد موسیقی و ناظر تولید کلیپ جدید گروه کر، از خوشحالی خود برای مشارکت در این پروژه سخن گفت: «ایده‌ی ترانه‌ی شهرزاد از سوی استاد سمیره بن سعید مطرح شد، و من واقعاً خوشحال شدم چون این اولین‌بار است که در چنین پروژه موسیقایی شرکت می‌کنم. من اکنون در مقطع کارشناسی ارشد تحصیل می‌کنم و امیدوارم این اثر با موفقیت گسترده‌ای روبه‌رو شود.»
او توضیح داد که فرهنگ مردسالارانه، چالش‌هایی برای زنان در عرصه هنر ایجاد کرده است: «می‌دانیم که جامعه ما فضایی ویژه برای زنان جهت ابراز هنری فراهم نمی‌کند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم این فضا را ایجاد کنیم؛ زیرا هنر نقش مهمی در زندگی ما دارد.»
مریم بریک همچنین به واکنش مثبت شرکت‌کنندگان با وجود دشواری‌های اولیه اشاره کرد و گفت: «تمرینات را در فصل تابستان آغاز کردیم، که باعث شد برخی از شرکت‌کنندگان غیبت داشته باشند، اما شور و شوق کاملاً مشهود بود. زنان گروه کر علاقه‌مندند که خود را بیان کنند و از این فرصت بسیار خوشحال‌اند.»
او با تأکید بر اینکه این گروه کر، امکان دفاع از خود را به زنان به شکلی هنرمندانه و باوقار می‌دهد، گفت: «ما آموزش موسیقی واقعی به آن‌ها ارائه می‌دهیم؛ تکنیک‌های اجرا و فن آواز را به آن‌ها یاد می‌دهیم، و این به شکل ملموسی به رشد مهارت‌های هنری آن‌ها کمک می‌کند.»
آغازی واقعی برای تغییر نگاه جامعه به زن
هناء قدوسی، فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد موسیقی و عضو گروه کر «شهرزاد»، درباره اهمیت این ابتکار برای زنان سیدی بوزید گفت: «ترانه شهرزاد ایده‌ای منحصربه‌فرد است، زیرا به زنان سیدی بوزید صدایی داد که مدت‌ها از آن‌ها دریغ شده بود. در گذشته، زنان همیشه این سؤال را داشتند که چه‌کسی قرار است همراهشان باشد یا برایشان بخواند؛ و حالا، ما خودمان این کار را می‌کنیم.»
او افزود: «این ابتکار به زنان فرصتی می‌دهد تا از روزمرگی رهایی یابند، به‌ویژه برای زنانی که زمان خود را صرف کارهای خانه می‌کنند. از ساعت پنج تا هفت عصر، در فضایی سرشار از شادی گرد هم می‌آییم، با آواز و موسیقی خود را بیان می‌کنیم. این تجربه، حال روانی ما را دگرگون می‌کند و روح ما را با حیاتی تازه همراه می‌سازد.»
هناء قدوسی در پایان گفت: «این گروه کر، آغازی واقعی برای تغییر نگاه جامعه به زن است. از این طریق، زنان با موسیقی و هنر آشنا می‌شوند، با دیگر زنان ارتباط برقرار می‌کنند و احساس تعلق به فضایی آزاد و باز را تجربه می‌کنند. این ابتکار، دریچه‌ای بزرگ به سوی آزادی، اعتمادبه‌نفس و شادی است.»