پسماندهای آلی جایگزینی برای کود شیمیایی؛ پروژه‌ای برای تقویت کشاورزی پایدار
فتخة الغبرة ابتکار محیط‌زیستی راه‌اندازی کرده است که در آن پسماندهای کشاورزی را به کود آلی تبدیل می‌کند تا خاک را تغذیه کند، باروری آن را بازگرداند و تولید کشاورزی پاک را تقویت نماید. او می‌گوید: ابتکارات کوچک همان بذرهای اولیه رنسانس هستند.
زینب خلیف
دیر الزور - با بهره‌گیری از ابزارهای ساده و مواد موجود در محیط و بدون حمایت خارجی، فتخة الغبرة از حومه کانتون دیر الزور در منطقه شمال و شرق سوریه توانست ایده‌ای کوچک را به پروژه‌ی خانگی برای تولید بیشتر تبدیل کند.
در زمانی که کشاورزی در سایه بحران‌های اقتصادی و تغییرات اقلیمی در سوریه به یک چالش واقعی تبدیل شده است، تجربه‌های منحصربه‌فردی ظاهر می‌شوند که به‌عنوان نمونه‌ای زنده نشان می‌دهند راه‌حل‌های بزرگ از ایده‌های ساده آغاز می‌شوند؛ ابتکارات کوچک می‌توانند تفاوت‌های بزرگ ایجاد کنند و زندگی را به خاک بازگردانند.
فتحة الغبرة، مبتکر، در مورد جزئیات تجربه‌اش در تولید کمپوست یا کود آلی می‌گوید: «همه چیز از حیاط خانه شروع شد؛ وقتی شروع کردم به جمع کردن باقی‌مانده برگ درختان، علف‌ها، کاه و کود حیوانات، و آن‌ها را به صورت لایه‌ای سازمان دادم؛ هر لایه را با آب اسپری می‌کردم و فشرده می‌کردم و می‌گذاشتم تخمیر شود. بعد از ۱۵ روز، توده‌ها را برمی‌گرداندم تا بعد از ۳۰ روز کود آلی نرم و آماده برای کشت به دست آید.»
فرآیند تولید کمپوست بر دو ماده اصلی متکی است: ماده سبز مانند علف‌های تازه، باقی‌مانده سبزیجات و پوست حبوبات، و ماده زرد مانند کاه، برگ‌های خشک، ساقه گیاهان و کود خشک حیوانات.
فتحة الغبرة توضیح می‌دهد که توانسته است از این پروژه خانگی بهره بسیار ببرد؛ او دیگر نیازی به خرید کود شیمیایی گران قیمت ندارد و همچنین از آسیب‌هایی که کودهای شیمیایی ممکن است به سلامت خودش و خانواده‌اش بزنند دوری می‌کند: «کود را روی گوجه‌فرنگی، بادمجان، کدوسبز و خیار پاشیدم، همه آن‌ها تمیزتر، خوش‌طعم‌تر و پردرآمدتر از قبل بودند. گیاه قوی شد و میوه‌ها سالم بودند چون بدون کود شیمیایی رشد کرده بودند.»
کشاورزی آلی؛ پروژه‌ای زندگی‌بخش برای زنان
ابتکار فتحة الغبرة چیزی بیش از یک تجربه کشاورزی است؛ این پروژه زندگی جدیدی را برای زنان روستایی که به دنبال راهکارهای جایگزین و پایدار برای مقابله با گرانی و کمبود مواد کشاورزی هستند، به ارمغان می‌آورد. او می‌گوید: «در ابتدا من فقط برای مصرف خانواده کار می‌کردم، اما پس از مدتی مازاد تولید پیدا کردم و آن را به بستگان و همسایگان فروختم، و گاهی هم در بازار محلی فروش داشتم.» این نوع پروژه‌ها فرصت‌های اقتصادی واقعی ایجاد می‌کنند.
او تأکید می‌کند: «مواد اولیه در دسترس‌اند، ما به ماشین‌های پیچیده نیاز نداریم؛ فقط زمان، تلاش ساده و صبر لازم است. هر زنی می‌تواند کارش را بدون سرمایه اولیه و پیچیدگی در خانه شروع کند.» تجربه کمپوست، دور از مفهوم سنتی کشاورزی، جنبه‌های عمیق‌تری از توسعه پایدار را بازتاب می‌دهد؛ تجربه‌ای مبتنی بر بازیافت و توانمندسازی اقتصادی زنان و ساخت فرهنگ خوداتکایی.
در نبود زیرساخت‌های کشاورزی در بسیاری از مناطق دیر الزور به دلیل جنگ و بحران‌های اقتصادی، این نوع پروژه‌های محلی ابزاری مؤثر برای تقویت امنیت غذایی و توانمندسازی گروه‌های به حاشیه رانده به‌ویژه زنان محسوب می‌شوند.
«ابتکارات کوچک بذرهای اولیه رنسانس‌اند»
فتحة الغبرة بیان می‌کند که «فواید کمپوست محدود به تقویت گیاهان نیست، بلکه شامل خاک، اقلیم و آب‌های زیرزمینی نیز می‌شود. استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی باعث خستگی خاک، آلودگی آب‌ها و از بین رفتن موجودات میکروسکپی مفید گیاهی می‌شود؛ در حالی که کمپوست، کود آلی طبیعی است که توازن زیستی خاک را بازمی‌گرداند.»
او با این کار ثابت کرده است که پروژه‌های کشاورزی پایدار بدون تأمین مالی زیاد می‌توانند از صفر آغاز شوند، تنها چیزی که لازم است دانش ساده، همکاری اجتماعی و اراده‌ی واقعی برای تغییر است. کمپوست نه تنها جایگزین کود شیمیایی می‌شود، بلکه توانایی خاک را برای نگهداری آب افزایش می‌دهد و از فرسایش آن جلوگیری می‌کند؛ این امر به‌ویژه برای محیط خشک مانند دیر الزور بسیار مناسب است.
فتحة الغبرة امیدوار است این تجربه به زنان دیگر در روستاهای اطراف منتقل شود و می‌گوید: «امیدوارم هر زنی این کار را تجربه کند. کمپوست آسان است و نتیجه آن بزرگ، هیچ چیز دشواری وجود ندارد وقتی اراده برای خوداتکایی باشد.» او از مردم می‌خواهد از این نوع ابتکارات حمایت کنند: «شاید ابتکارات کوچک همان بذرهای اولیه رنسانس باشند.»
پروژه او نمایانگر بذری است که در زمینی دشوار کاشته شد، اما به خودکفایی، آگاهی محیطی و درسی در استقلال اقتصادی منجر شد. همه ثروت‌ها در اعماق زمین مدفون نیستند؛ بخشی از آن در بقایای گیاهان، کود حیوانی و دستان زنی است که تصمیم گرفت واقعیتش را با تلاش روزانه و صبر زیبا تغییر دهد.