BAHARAN LAHİB

Parwan- Afganistan’da Taliban’ın 15 Ağustos 2021’de yönetime gelmesiyle ülkede kadın haklarının nasıl olacağı büyük bir endişe konusuydu. Dünya genelinde en çok endişe edilen meselelerden biri Taliban’ın kadın haklarını hiçe sayan uygulamalara dönüp dönmeyeceğiydi. Beklenen oldu ve kadınların kamusal hayatın dışında tutulması için art arda yasaklamalar getirildi. Ekonomik krizin yaşandığı ülkede Taliban’ın uygulamaları krizi daha da derinleştirdi. Elbette bu durumdan en çok kadınlar etkilendi.

Afganistan’da kadınlar tüm baskılara karşın kendi yaşamlarını kurmak için ellerinden geleni yaptı. Bugün ülkede yaşanan tüm kısıtlamalara karşın endüstrinin büyümesi ve fabrikaların kurulmasında kadınlar büyük rol oynadı. Kadınların ekonomik faaliyetleri kısıtlı olmasına karşın Afgan kadınlar ısrarlı çabaları endüstriyel sektörde kendi yollarını açabildiler. Kadınlar varlıklarını sadece fabrikalarda işçi olarak sınırlı tutmadılar aynı zamanda fabrikaların kurucuları ve yöneticileri de oldular.

Kadınların istihdamı

Ülkede 1960’lı yıllardan itibaren kadınlar, fabrikalarda varlık gösterdi. Kabil Tekstil Fabrikası kadınların ilk çalışma alanlarından biri oldu. Sonraki dönemlerde Afgan Kadın Örgütü gibi kurumlar kadınları teknik beceriler konusunda eğitmek için çaba sarf etti ve bunun sonucunda binlerce kadın dikiş, halı dokuma, giyim ve gıda üretimi gibi sektörlerde iş gücü piyasasına girdi. Aynı yıllarda, binlerce kadın devlete ait fabrikalarda resmi olarak istihdam edildi. Taliban rejiminin düşüşü kadınların ekonomik anlamda büyümelerinin zeminini hazırladı.

Kadınlar iş yerleri kuruyor

Taliban’ın yönetimi ele geçirmesiyle birlikte yaşanan derin kriz kadınların iş gücüne katılımlarını da etkiledi. Kimi fabrikalarda çalışanların yüzde 85’ini kadınlar oluşturuyorken kadınlar açısından rüzgar terse esmeye başladı. Ancak buna rağmen kadınlar zor koşullara direnerek çalışma yaşamının içinde yer almayı başardı. Kadınların çabaları devam ederken Parwan kentinde kurulan yeni bir giyim fabrikası kadınlar için yeni bir alan yarattı.  Fabrikanın kurucusu Shahla Shahabi, küçük bir sermaye ile çalışmaya başladıklarını belirterek 15 kadının istihdam edildiğini anlattı. Shahla Shahabi, “Biz kadınlar Taliban tarafından tüm iş ve yaşamdan mahrum bırakıldık. Şimdi hedefimiz, kendimize ve diğer kadınlara bir lokma ekmek sağlamanın yanı sıra toplumda aktif bir rol oynamak” dedi.

Kadınları çalışmada ısrarı politik bir tutum

Fabrikadaki tüm çalışanlar kadın olduğu için Taliban tarafından denetime gelindiğini ifade eden Shahla Shahabi, görevliler tarafından sürekli baş örtüsü konusunda uyarıldıklarını anlattı ve “Sık sık bizden ücret istiyorlar. Ancak, kadınlar olarak çabamız ve bağlılığımız, ne olursa olsun işimizi kaybetmemek ve hayatımıza devam etmektir” diye konuştu. Kadınların yaratıcı ve yetenekli olduklarını söyleyen Shahla Shahabi, kadınların çalışma yaşamında yer almalarının her şeye rağmen politik bir anlamı olduğunu da vurguladı.  Shahla Shahabi, tehdit ve baskılara rağmen kadınların direnmeye devam edeceklerini ifade etti.