NAZİHA BOUSSAİD

Tunus- Tunus’ta ekonomik kriz derinleşirken günlük yaşam maliyetleri arttı, her alanda iş fırsatları azaldı. Bu durum, özellikle yüksek öğrenim görmüş kadınların işsizliğini artırdı. Kamu sektöründeki istihdam kısıtlamaları nedeniyle birçok kadın iş fırsatlarını kaybetti ve temel hizmetlere erişimleri zorlaştı.

Ekonomistlere göre, son 10 yılda Tunuslu kadınlar sadece kamu sektöründeki işe alımların dondurulması ve özel sektörde karşılaştıkları ayrımcılık nedeniyle değil; aynı zamanda özel sektördeki el emeği gerektiren işlerde erkeklerin tercih edilmesi sebebiyle de zor durumda kaldılar. Örneğin, erkekler inşaat sektöründeki işlerin yüzde 70’ten fazlasını üstleniyor. Devlet kamu sektöründeki işleri iptal ettiğinde, kadınların iş imkanları da ortadan kalkmış oluyor.

Diğer yandan kadınlar; çocuklar ve yaşlılar gibi kırılgan sosyal gruplara bakım hizmeti sunuyor, bu nedenle sağlık ve eğitim gibi temel hizmetlere ulaşma ihtiyaçları daha fazla. Kadınların yoksulluğa daha açık olması, bu hizmetlere erişimlerini daha da önemli kılıyor.

Kadınların yükü artıyor

2023’te yayımlanan “Kadınların Sesleri” adlı çalışma, yıllardır devam eden ekonomik krizin kadınları ciddi şekilde etkilediğini ve kamu harcamalarındaki kesintilerin kadınlar arasındaki eşitsizlik ve güçsüzlüğü derinleştirdiğini gösteriyor. Kamu sektöründe uygulanan kısıtlamalar kadınların iş imkanlarını azaltırken, temel hizmetlere erişimlerini zorlaştırdı. Buna ek olarak, kadınların ev içi ücretsiz ağır iş yükü de artıyor.

Ekonomik kırılganlık, kadınların sadece yüzde 3’ünün mülk sahibi olması (erkeklerde yüzde 12) ve kadınların tarımsal projelere yüzde 3 oranında katılımıyla kendini gösteriyor. Ancak kadınlar gıda üretiminde yüzde 80 oranında katkı sağlıyor ve tarımda iş gücünün yüzde 70’ini oluşturuyor.

Ekonomik kriz, kadınlara yönelik şiddetin artmasına da yol açtı; çünkü kadınlar, erkek egemenliğinin aile içinde en çok hissedildiği en savunmasız halkada yer alıyorlar.

‘Kadınlar toplumdaki en yüksek işsizlik oranına sahip’

Tunus Ekonomi Gözlemevi’nden analist Amani Ben Ali, kadınların iş hayatına girişinde birçok engelle karşılaştığını söylüyor. “Kadınlar toplumdaki en yüksek işsizlik oranına sahip. Bunun sebebi hükümetin borçları ve tasarruf politikalarıyla iş alımlarını durdurmasıdır” diyen Amani Ben Ali, ayrıca kriz nedeniyle kadınların toplu taşımaya, sağlık hizmetlerine ve insan haklarına erişimlerinin zorlaştığını belirtiyor.

Kamu sağlık hizmetlerindeki kötüleşme, kadınların üreme haklarına zarar verdiğini kaydeden Amani Ben Ali, ekonomik krizle mücadelede kadınların haklarını koruyan bir yaklaşımın benimsenmesi gerektiğini vurgulayarak, “Bütçe ve reformlarda cinsiyet eşitliği gözetilmeli, kredi ve borç politikaları kadınların sosyal haklarını etkilememeli” diye ekliyor.

‘Kadın sorunları her zaman ikinci planda kalıyor’

İnsan hakları avukatı Meryem Galoz ise kadınların Tunus’ta ekonomik olarak en kırılgan grup olduğunu ifade ediyor ve “Kadınların sadece yüzde 42’si sosyal güvenceye sahip. Ayrıca ev işlerinde ve tarımda yasal haklar olsa da bunlar uygulanmıyor. Kadınlar çoğu zaman ailelerini tek başına geçindiriyor, ancak yardım ve destekler genellikle erkeklere veriliyor” diyor.

Meryem Galoz, ekonomik kriz derinleşip devlet destekleri kaldırılırsa kadınların ve çocuklarının daha da zor durumda kalacağını belirtiyor ve sivil toplumun kadınlara destek verdiğini ancak asıl sorumluluğun hükümette olduğunu söyleyerek, “Kadın Bakanlığı’nın bütçesi çok düşük, kadın sorunları her zaman ikinci planda kalıyor” diye ekliyor.

Uzmanlar, kadınların krizden korunması için hükümetin kadın odaklı politikalar geliştirmesi, sosyal hizmetlere erişimi kolaylaştırması ve kadına yönelik şiddeti önleyecek önlemler alması gerektiği konusunda hemfikir.