ئەسما فەتحی

 

قاهیرە- زۆرێک لە ژنان لە وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا ساڵانێکە کار بۆ گۆڕینی کولتوور و داب و نەریتە بەسەرچووەکان دەکەن، لەوانەش "سەرپەرشتیکردن" کە ژنان لە مافی بڕیاردان سەبارەت بە ژیانیان زەوت دەکات و لە مافی خۆیان بێبەشیان دەکات بۆ نموونە مافی خوێندن.

 

هودا عەلی کە ناوێکی خوازراوە وتی: کەس پرسیاری لێنەکردم، ئەگەر پرسیاریان لێکردبام، منیش ڕازی نەبووم خوێندنەکەم بەجێبهێڵم و هاوسەرگیری بکەم، چونکە من لەو بابەتەدا فریودراوم، سەرەڕای تێپەڕبوونی نزیکەی ١٤ ساڵ بەسەر هاوسەرگیرییەکەمدا، و بوومەتە دایکی چوار منداڵ لە قۆناغە جیاوازەکانی خوێندندا، پێیان وتم کە دوای هاوسەرگیری بەردەوام دەبم لە خوێندن، کەس پێش گرێبەستی هاوسەرگیریەکە داوای بۆچوونی منی نەدەکرد چونکە پێشوەختە پێشکەشکردنی ڕەزامەندی من هەبوو، و نەمدەزانی کە خێزانەکەم بەشدارییان کردووە لە فریودانم و لەناوبردنی داهاتووی پەروەردەییم، و وێنەیەکی تەواو جیاوازیان کێشا لە ژیانم.

 

قەیرانی "سەرپەرشتیاری" تەنها لە گرێبەستی هاوسەرگیریدا نییە، بەڵکو سەرپەرشتیکردنی تەواوەتییە بەسەر بڕیارەکانی ژناندا لە قۆناغە جیاوازەکانی ژیانیاندا، ئەمەش تەحەدایەکی گەورەیە چونکە بابەتەکە پەیوەندی بە ڕەوایەتی گرێبەستەکەوە نییە چونکە ژن پێویستی بە بوونی سەرپەرشتیار نییە بۆ هاوسەرگیرییەکەی، بەڵام کولتووری کۆمەڵایەتیی باو باوەڕی بەوە نییە کە ژنان مافی ئەوەیان هەیە چارەنووسی خۆیان دیاری بکەن.

 

ڕەزامەندی ئاگادار

جەواهر تاهر، بەڕێوەبەری بەرنامەی دەستڕاگەیشتن بە دادپەروەری لە دامەزراوەی پرسی ژنانی میسر، وتی: یاسای هەندێک وڵات، لەوانە سودان، سعودیە، یەمەن، گرێبەستی هاوسەرگیری قەدەغە دەکات تەنها لەگەڵ سەرپەرشتیار نەبێت، بەڵام باقی وڵاتان بە ئیمارات و جەزائیر و تونسیشەوە هیچ شتێکیان نییە کە ڕێگری لە ژنێک بکات بەبێ سەرپەرشتیار هاوسەرگیری بکات، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە قەیرانەکە لە کولتوری کۆمەڵگادایە بە گشتی، بەو پێیەش زۆرێک پێیان وایە کە ژن بەبێ سەرپەرشتیار هاوسەرگیری بکات دروست نییە، کە دەبێت بە شێوەیەکی هۆشیارکردنەوە کاری لەسەر بکرێت.

 

زۆرێک گرنگی بە پرسی ڕەزامەندی ئاگادار نادەن و وا دەزانن ژنانی گەنج ئاگاداری ئەوەن کە چی قبوڵ دەکەن لەکاتی بڕیاردانی هاوسەرگیریدا، ئەمەش پێویستی بە کار هەیە بۆ گۆڕانکاری و پێدانی زانیاری پێویستیان پێشوەختە و ڕێگەیان پێبدەن بڕیار بدەن بەبێ هیچ فشارێک لەلایەن خێزان و کۆمەڵگەی دەوروبەرەوە.

 

ڕوونیشیکردەوە کە لە کۆمەڵگەیەکی پیاوسالاریدا پیاوان دەبینن کە ئەوان تاکە بڕیاردەرن و پێدەچێت "ژنە پەیوەندیدارەکە" هیچ بڕیارێکی نییە، ئەمەش دەبێتە هۆی چەندین قەیران و ئاڵۆزی کۆمەڵایەتی.

 

جەواهر تاهر دووپاتی کردەوە "سەرپەرشتیار" بیرۆکەیەکی ڕەگ و ڕیشەی لە کولتووری کۆمەڵایەتیدا هەیەو سزایەک هەیە دادگای نەقسی میسرەوە بۆ باوکێک کە کچەکەی بەبێ سەرپەرشتیار هاوسەرگیری کردووە و ئەویش دۆسیەیەکی تانە لە گرێبەستی هاوسەرگیرییەکەی تۆمارکردووە، بەڵام لە بڕیارەکەی دادگادا هاتووە کە ئەو کچە مافی ئەوەی هەیە بەبێ سەرپەرشتیار هاوسەرگیری بکات، و ئەوەش بڕیارێکە کە بۆ کەیسەکانی هەمان جۆر دەگرێتەوە، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کۆمەڵگە پێیوایە کە دەبێت سەرپەرشتیارێک لە گرێبەستی هاوسەرگیریدا هەبێت هەرچەندە یەکێک لە پایەکانی گرێبەستەکە نییە، بەڵام ڕوونی دەکاتەوە کە پێویستی بە بانگەشە و شایەتحاڵ هەیە و پێویست بە بوونی "سەرپەرشتیار" ناکات.