ڕەحمە شەنزور

 

یەمەن- کاری ژنانی یەمەن لەناو ڕێکخراو و کۆمەڵە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکاندا ڕووبەڕووی بەربەستی توندی کۆمەڵایەتی و خێزانی دەبێتەوە، بەشێکی گەورەی کۆمەڵگە ژنانی کار لەم بوارەدا بە شەرمەزارکەر و پێشێلکردنی داب و نەریتە باوەکان دەزانن.

 

سەرەڕای سروشتی مرۆڤ دۆستانە و گەشەسەندنی زۆربەی ئەو ئەرکانەی ژنان لە ڕێکخراو و کۆمەڵە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان ئەنجامی دەدەن، بەڵام بەشداریکردنیان لە زۆر بواردا پەیوەستە بە ڕەفتاری بێ ڕەوشتی یان لادانێکی کۆمەڵایەتی، ئەمەش ڕەنگدانەوەی وێنەیەکی کۆنەپەرستانەیە کە لەسەر بنەمای نەزانی لە سروشتی ڕاستەقینەی ئەم بەرهەمە و کاریگەرییە ئەرێنییەکانی دامەزراوە.

 

شایەتحاڵی ئەو ژن و منداڵە کچانەی لەم کەرتەدا کاردەکەن، ڕادەی ئەو فشارانە ئاشکرا دەکەن کە ڕووبەڕوویان دەبێتەوە، لە پرسیارکردن لە مەبەستەکانیانەوە تا قەدەغەکردن و هەڕەشەکردن و تەنانەت سنووردارکردنی ناو خێزانەکانییان، ئەمەش وا دەکات بەردەوامی کارکردنیان ببێتە ئاڵەنگاری ڕۆژانە.

 

"کۆمەڵگەی یەمەن بە توندی سەیری ژنانی کرێکار دەکات"

پاسکال هەمدانی، هونەرمەندی بینراو، جەخت لەوە دەکاتەوە، کە کۆمەڵگەی یەمەن زۆرجار بە توندی سەیری ژنانی کرێکار دەکات، بەتایبەتی ئەوانەی پەیوەندییان بە ڕێکخراوە مرۆییەکانەوە هەیە، هەروەها زۆرێک لە خێزانەکان ڕێگری لە کارکردنی کچەکانیان دەکەن، بەتایبەتی لە ڕێکخراوە مرۆییەکان، بەهۆی بیرۆکە کۆنەپەرستانەکانەوە کە بەشداریکردنی ژنان بە لادان یان ڕەفتاری بێ ڕەوشتیەوە دەبەستنەوە.

 

پاسکال هەمدانی داوا لە خێزانەکان دەکات کە پاڵپشتی کچەکانیان بکەن بە ڕێگەدان بە کارکردن، جەختیش لەوە دەکاتەوە، کە هەنگاوی یەکەم دابینکردنی شوێنی سەربەخۆیە بۆیان کە پارێزگاری لە تایبەتمەندییان بکات و ڕێزگرتن لە خۆیان و ڕێزگرتنیان بۆ خێزانەکانیان بەرز بکاتەوە، هەنگاوی دووەم ڕێگەدان بە کارکردنیان بۆ ئەوەی بتوانن بەدواداچوون بۆ ژیان و داهاتوویان بکەن و بیسەلمێنن کە ژنان توانای بەخشین و بەشداری چالاکانەیان هەیە بۆ کۆمەڵگە بەبێ چەواشەکاری یان ڕێگریکردن.

 

"ڕەوشتی ژن ڕەفتارەکانی دیاری دەکات"

نیعمەتوڵا محەمەد جاروڵا، چالاکوانی کۆمەڵایەتی، کە لە بواری کۆمەڵایەتی و مرۆیی کاردەکات، دووپاتی دەکاتەوە، کە کۆمەڵگەی یەمەن ڕەخنەیەکی بەرچاو سەبارەت بە بەشداریکردنی ژنان لە کارە مرۆییەکاندا نیشان دەدات، زۆرێک لە باوکان ڕێگری لە کچەکانیان دەکەن بچنە ناو ڕێکخراوەکانەوە، پێیان وایە دەبێتە هۆی "گەندەڵی ڕەوشتی"، بەڵام ڕەوشتی ژن ڕەفتارەکانی دیاری دەکات نەک سروشت یان شوێنی کارەکەی، هەروەها بەستنەوەی بەشداریکردن لە ڕێکخراوەکاندا بە کراوەیی کۆمەڵایەتییەوە  هەڵەیە.

 

نیعمەتوڵا محەمەد جاروڵا ئاماژەی بەوەشکرد، ئەو ژنانەی بەشداریان کردووە سەرچاوەیەکی بەرچاوی پشتیوانی بوون، بەتایبەتی لە کاتی جەنگدا، بەو پێیەی بەشداریان کردووە لە پێشکەشکردنی هاوکاری بۆ کۆمەڵگە پێویستەکان، کە بەشداریکردنیان بە شێوەیەکی سەرسەختانە ئەرێنی بووە.

 

پێی وایە ژنانی ئەمڕۆ بەهێزترن، چونکە لە یەک کاتدا کاروباری ناوماڵ بەڕێوە دەبەن و لە دەرەوەی ماڵ کاردەکەن، سەرەڕای فشارە خێزانییەکان کە نەیانهێشت بەشێک لە ژنان بەدواداچوون بۆ خوێندن یان کارەکانیان بکەن، بەڵام بەردەوامبوونی خوێندن و کارکردنی ژن وادەکات متمانەی بەخۆی و توانای بەشداریکردنی لە کۆمەڵگەدا بەهێزتربێت.

 

جەختی لەوە کردەوە، کە زۆربەی ئەو ژنانەی لەم دواییانەدا پۆستی دەسەڵاتیان وەرگرتووە، کاریگەری ئەرێنی بەرجەستەیان دروستکردووە، بە پێچەوانەی هەندێک لە پیاوان کە نەیانتوانیوە گۆڕانکاری ڕاستەقینە بهێنن، هەروەها بەشداری ژنان لە کۆمەڵگەدا تەنها بە کاری مرۆیی سنووردار نییە، بەڵکو هەوڵەکانی بونیادنانی ئاشتیش لەخۆدەگرێت، ئەمەش دەیسەلمێنێت کە ژنان توانای ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکان و بەدەستهێنانی کاریگەریی ئەرێنییان هەیە سەرەڕای هەلومەرجی سەخت.

 

نیعمەتوڵا محەمەد جاروڵا، چالاکوانی کۆمەڵایەتی لە کۆتاییدا جەختی لە گرنگی پاڵپشتیکردنی خێزانەکان و بەهێزکردنی ژنان لە ڕێگەی کار و پەروەردەوە کردەوە، وتی: متمانەکردن بە منداڵانی کچ و پێدانی ئازادی بڕیاردان لەسەر شوێنی کار و خوێندن، بنەڕەتییە بۆ بەهێزکردنیان و بونیادنانی کۆمەڵگەیەکی گشتگیرتر و دادپەروەرانەتر.

 

ڕاپۆرتەکان ئاماژە بەوە دەکەن، کە ژنان نزیکەی ٨٠٪ی وەڵامدەرەوەی یەکەمیان لە زۆرێک لە چالاکییەکانی وەڵامدانەوەی مرۆیی لە یەمەن پێکهێناوە، کە ئەمەش ڕەنگدانەوەی ڕۆڵی گرنگی ئەوانە لە پێشکەشکردنی پشتیوانی بەپەلە بۆ کۆمەڵگە زیانلێکەوتووەکان، بە تایبەت لە کاتی قەیران و ململانێدا.

 

جگە لەوەش، بەشداریکردنیان لە خولی پەروەردەی تایبەتمەنددا بۆ ٥٦٪ زیادیکردووە دوای جێبەجێکردنی بەرنامەکانی بەهێزکردن و خولی پەروەردەی ناناوەندی، ئەمەش بەشداربووە لە بەرزکردنەوەی تواناکانیان و هاندانیان بە توانای پێویست بۆ بەڕێوەبردنی پڕۆژە مرۆییەکان و ئەنجامدانی کاری مەیدانی بە کارایی بەرز.

 

ئەم ژمارانە ڕۆڵی گەشەسەندنی ژنانی یەمەن لە کایە کۆمەڵایەتی و مرۆییەکاندا نیشان دەدەن، ژنان چیتر تەنها وەرگری یارمەتی نین، ئەوان بوونەتە یاریزانی سەرەکی لە گەیاندنی پشتیوانی ڕاستەوخۆ بۆ ئەوانەی پێویستیان پێیەتی، هەروەها ڕێکخستنی هەوڵەکانی فریاگوزاری، بەشداریکردن لە پلاندانان بۆ پڕۆژەکانی گەشەپێدانی ناوخۆیی.

 

جگە لەوەش بەشداری چالاکانەیان درێژدەبێتەوە بۆ هەوڵەکانی بونیادنانی ئاشتی و کارکردن بۆ بەهێزکردنی یەکگرتوویی کۆمەڵایەتی، سەرەڕای ئەو ئاستەنگ و ئاڵەنگاریە کۆمەڵایەتی و خێزانیانەی کە بەردەوامن لە بەرتەسککردنەوەی جوڵەیان لە هەندێک بواردا.