ئەسما فەتحی

 

قاهیرە-کۆمەڵەی دیوان کار بۆ بەهێزکردنی ژنانی نوبی دەکات، کە چەندین شێوەی پاڵپشتییان بۆ دابین دەکات، لە یاساییەوە بۆ ئابووری و تەکنیکی، لە ڕێگەی چالاکییە هەمەچەشنەکانەوە بە ئامانجی باشترکردنی بارودۆخەکانیان و بەرزکردنەوەی پێگەی خۆیان لەناو کۆمەڵگادا.

 

ژنان لە کۆمەڵگەی ناوخۆییدا بەهۆی کولتوور و عەقڵیەتی باوکسالاری باو کە ڕۆڵی کۆمەڵایەتی تایبەتیان بەسەردا دەسەپێنێت و توانای لادانیان لێیان سنووردار دەکات، ڕووبەڕووی چەندین تەحەدا دەبنەوە. ژنانی نوبی بەهۆی یەکتربڕینی پەیوەندییە نەتەوەیی و ڕەگەزییەکانیانەوە بەدەست دوو جیاکارییەوە دەناڵێنن. بەڵام توانیویانە بەتەواوی بەسەر ئەم چەشنە کۆنەپەرستییەدا زاڵبن و سەرکەوتنی بەرچاو لە بوارە جیاجیاکاندا بەدەستبهێنن.

 

کۆمەڵەی "دیوان" چەندین چالاکیی جۆراوجۆر پێشکەش بە ژنانی نوبی دەکات لە میسر، چەندین خزمەتگوزاری پێشکەشیان دەکات، لەوانە پاڵپشتی یاسایی و تەکنیکی و دابینکردنی میکانیزمی جۆراوجۆر بۆ بەهێزکردنی ئابووری.

 

سەبارەت بە چالاکییەکانی پاڵپشتیکردنی دانیشتوانی نوبیا، نەجلا ئەبو مەجد، پێشەنگی لیژنەی ژنانی کۆمەڵەکە وتی: چالاکی زۆرمان هەیە، لەوانە وەرزش، چالاکیی کۆمەڵایەتی، ئەوانی دیکە کە پەیوەندییان بە هاودەنگیەوە هەیە، لیژنەیەکی ژنانمان هەیە کە بە پلەی یەکەم گرنگی بە بەهێزکردن دەدات، بە پلەی یەکەم بەهێزکردنی ئابووری، لە ڕێگەی زنجیرەیەک خولی پەروەردەیەوە.

 

ئاماژەی بەوەشکردووە، توانیمان کچان و ژنان فێری چەندین کاری دەستی بکەین، لەوانە دیزاینکردنی جانتای بڕبڕەدار، کەرەج و کارە دەستییەکانی دیکەی میراسی نوبی، لەڕێگەی ئەمەشەوە ئامانجمان پاراستنی کارەکتەری و ناسنامەکە بوو، ژمارەیەکی زۆر لە ژنان توانیویانە ئەو کارە دەستییانە پراکتیزە بکەن کە ڕاهێنراون، ئێستا براند و پەیجیان هەیە کە لەڕێگەیانەوە بەرهەمەکانیان دەخەنە بازاڕەوە، گرنگی بە چەمکی میراس درا، ژمارەیەک ساڵۆنی پەروەردەیی لەسەر ئەم بابەتە بەڕێوەچوو.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، کۆمەڵەکە ساڵانێکە کاردەکات بۆ کۆکردنەوەی ژنانی نوبی لە سەرانسەری قاهیرەی گەورەدا، کە زۆربەیان هیچیان لەبارەی یەکترەوە نەزانیوە، ئەم کۆبوونەوانە ڕۆڵێکی بەرچاویان هەبووە لە زیادکردنی هۆشیاری و پشتیوانی لە نێو ژنان و کچاندا، دەستیان کردووە بە ئاڵوگۆڕی خزمەتگوزاری و کارکردن، هەستی هاوبەشی و پشتیوانی لە نێوانیاندا دروستکردووە.

 

سەبارەت بە چۆنیەتی پاراستنی میراسی نوبیا، ئەو وتی: یەکێک لە گرنگترین پێشەنگیەکانمان کارکردنە بۆ زیندووکردنەوەی میراس و پاراستنی ناسنامەی نوبی، ئێمە لەڕێگەی پێشانگە و بازاڕەکانەوە ئەو کارە دەستییانە بەرەوپێش دەبەین کە ژنان بەرهەمی دەهێنن، گەشت دەکەین بۆ زۆرێک لە وڵاتان بۆ ئەوەی فێری ئەم کولتوورە ببن، بە ئەنقەست زانیاری دەگوازینەوە بۆ نەوەی نوێ بۆ ئەوەی بیرۆکەکان لەناو نەچن، بە تایبەتی لە ئاسانکاری بۆ دەستڕاگەیشتن بە پێشانگە نێودەوڵەتییەکان و نوێنەرایەتیکردنی گونجاوی ئەم بەرهەمانە.

 

ئەو ڕوونیشیکردەوە، لە ڕۆژانی زانکۆییەکەمەوە لەناو بنەماڵەی چەکەکانی نوبیدا کار لەسەر ئەم بابەتە دەکەم،دواتر بۆ ئەو مەبەستە چوومە ناو کاری پارتەوە، نوێنەرایەتی میسرم کرد لە زۆرێک لە کۆڕبەندی نێودەوڵەتیدا، لەلایەن یەکێتی ئەفریقاوە بانگهێشتکراوم و لەوێ نوێنەرایەتی کۆمەڵگەی نوبیا بووم، ئێمە لە دەستووردا لە لۆبی ژنانی لیژنەی ٥٠ کەسیدا ئامادە بووین، کارمان کرد بۆ پەسەندکردنی ماددەکانی پەیوەست بە ژنان، بەشداریم لە یاسادانانی چاودێریکردنی پەرتووکدا کرد، کاریگەری لەسەر بوونی ژنان لە پەرلەماندا هەبووە، کە لە چەند وڵاتێکەوە بە شێوەیەکی ناوچەیی دەرچووە، لەوانە ئوردن، جەزائیر، لیبیا، لوبنان و فەڵەستین.

 

سەبارەت بە دیارترین قەیرانەکانی بەردەم ژنانی نوبی ڕوونیکردەوە، ژنانی نوبی هیچ جیاوازییەکیان لەگەڵ ئەوانی دیکەدا نییە، لە نێوخۆدا بەشێکبوونی ژنان باو و ئاساییە، بارودۆخی ئابووریش لە پێشەنگی ئەو قەیرانانەیە کە ڕووبەڕووی زۆرێک دەبنەوە، ئەمەش بووەتە هۆی زیادبوونی بەرچاوی تێچووی ژیان و لە ئەنجامدا بارگرانییە زیادەکانی لێکەوتەوە.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، زۆرێک لە ژنان وەک کرێکاری کاتی کاردەکەن و بەدەست ناسەقامگیری کارەوە دەناڵێنن، ئەمە جگە لە جیاکاری بە شێوەی جۆراوجۆر، ئەمەش لە کرێ و پلە بەرزکردنەوە و هەلەکاندا دیارە، ڕەنگی پێستیش یەکێکە لەو ئاڵەنگاریانەی کە ڕووبەڕوویان دەبێتەوە، بۆ نموونە لە کەناڵە ئاسمانییەکان پەخشی مێینەی ڕەشپێست نادۆزینەوە، لەگەڵ ئەوەشدا دوای دەرکەوتنی ژمارەیەک هونەرمەندی ژنی ڕەشپێست، ڕەوتێک هەیە بەرەو چارەسەرکردنی ئەم بابەتە، ئێستا ژنان هەوڵدەدەن بۆ شکاندنی هەموو چوارچێوە چەقبەستووەکان و سەرکەوتنیان لە کەرتە جیاوازەکاندا بەدەستهێناوە، توانیویانە بگەنە زۆرێک لە پۆستی پێشەنگایەتی، ئەمەش پێزانین و ڕێزی هەمووانیان بەدەستهێناوە.

 

نەجلا ئەبو مەجد، پێشەنگی لیژنەی ژنانی کۆمەڵەکە پێی وایە کۆمەڵگەی مەدەنی و هەروەها کەسایەتییە گشتییەکان و هێزە کاریگەرەکان و بڕیاردەرەکان، ڕۆڵێکی گرنگ و کاریگەر دەگێڕن لە دروستکردنی دیالۆگێکی کۆمەڵایەتی کاریگەر و بەردەوام بەبێ لایەنگری بەرامبەر هەندێک گروپ و دۆزینەوەی چارەسەری ڕاستەقینە بۆ ئەو قەیرانانەی کە ڕووبەڕووی تاکەکان دەبنەوە.