بەرچەم جودی

 

کۆبانی-باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا لە ماوەی ٥ مانگی ڕابردوودا تاقیکردنەوە و نەبوونی بەخۆیەوە بینیوە. قەوارەکانی کە ژیانی هەرەوەزییان وەک مۆدێلی خۆیان هەڵبژاردووە، جارێکی دیکە ئەو هێرشانەیان تێپەڕاندووە کە ئامانجیان نەهێشتنی پێکهاتەکانی وڵاتەکەیە لەڕێگەی بەهێزی یەکگرتوویی خۆیانەوە.

 

لەم قۆناغە مەترسیدارەدا کە تا ئەمڕۆش بەردەوامە، هاوڵاتیانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا پشتیان بە ستراتیژی شەڕی گەلی شۆڕشگێڕانە بەستووە، بەرگرییان لە بوونیان و ئەو دەستکەوتانەی لە ماوەی ١٤ ساڵی ڕابردوودا بەدەستیان هێناوە، ئەم خاڵە دەستنیشانکراوانە بە تایبەتی لە بەرخۆدانیان لە دژی بەنداوی تشریندا دیار بوون.

 

لەگەڵ ڕووخانی ڕژێمی ستەمکاری بەعس لە ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤، تورکیای داگیرکەر و چەتەکانی دەستیان کرد بە بەکارهێنانی ئاژاوەگێڕی و بۆشایی سیاسی و سەربازی لە سووریا، هێرشی توندیان دەستپێکرد کە دەکرێت بە شەڕێکی هەمەلایەنە بۆ سەر باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا پێناسە بکرێت، بەتایبەتی تیشکیان خستەسەر ناوچەی شەهبا و پارێزگاری مەنبەج و پردی قەرقۆزاک و بەنداوی تشرین.

 

لە بەرامبەر فراوانبوون و داگیرکاریدا، هاوڵاتیانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، شانبەشانی هێزەکانی پاراستن، بڕیاریاندا لە بەرەکانی پێشەوەی بەرخۆدانی هەمەلایەنەدا جێگەی خۆیان بگرنەوە و بەرگری لە بوونی خۆیان بکەن لە بەرامبەر جینۆسایددا،لەسەر ئەو بنەمایە، لە ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٥دا بڕیاریاندا بەرەو بەنداوی تشرین بڕۆن و سەروەت و سامانی ماددی و ئەخلاقی خۆیان بپارێزن.

 

کاروانی مەدەنی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هێرشەکان ڕژانە ناوەوە

سەدان ژن و ژنانی گەنج و گەنج و پیاو و منداڵ ڕوویان لە بەنداوی تشرین کرد، تورکیای داگیرکەر لە هەوڵێکدا بۆ لاوازکردن و شکاندنی ئیرادەی گەل، دەستبەجێ کاروانە مەدەنییەکانی کردە ئامانج و ژمارەیەکی زۆریان بریندار و کوژران، بەگوێرەی ژمارەی کوژراوانی فەرمی تا ئێستا ٢٥ کەس کوژراون و زیاتر لە ٢٧٠ کەسی دیکەش بریندار بوون کە لە نێویاندا هاوڵاتی مەدەنی، ئەکتەر، ڕۆژنامەنووس، کارمەندانی چاودێری تەندروستی، سیاسەتمەدار، چالاکوان و کەسانی دیکە، هێزا مستەفا و هاوژینەکەی ئەدهەم مستەفا هاوڵاتیانی کۆبانی لە کاتی دەوامەکەیاندا گیانیان لەدەستدا، منداڵە کچە یەک ساڵانەکەیان بە ناوی تالە کە بە هەتیوی بەجێهێشت، لەکاتێکدا شەڕیان دەکرد بۆ بەرگریکردن لە خاکەکەیان.

 

بەڵام ئەمە بەس نەبوو، بۆردومانی سەختی کاروانەکان نەبووە هۆی ئەوەی هاوڵاتی لە پارێزگاکانی فورات، تەبقە، ڕەققە، دێرەزوور، جەزیرە بگەنە بەنداوەکە، بە تایبەتی هاولاتیانی کۆبانی لە ڕێگەی ئەو میراس و هێزەی کە لە بەرخۆدانی داعش بەدەستیان هێنا، دەستپێشخەرییان کرد بۆ گەیشتن بە بەنداوی تشرین. بەم شێوەیە گەل گەیشتە ئامانجەکەی و بە نۆرە دەستیان کرد بە پاراستنی بەنداوی تشرین.

بەرخۆدانی مێژوویی لە ماوەی ١٠ ساڵدا

بازنەی دابکێی شۆڕشگێڕانە بە بەردەوامی لەسەر بەنداوی تشرین بەڕێوەدەچوون و دروشمیان دەوتەوە کە جەختیان لەسەر باوەڕی پتەومان بە ژیانێکی شکۆمەندانە دەکردەوە، بانگەوازی ژنان بەرز بووەوە، کە سوودی لە هێزی خوداوەندی ستار وەرگرت، بەم شێوەیە پێکهاتەیەکی ناوازەی بەرخۆدانی مێژوویی تواوەتەو دروستبوو.

 

لەو ساتانەی کە ژنان بە ئیرادەی گەورەی خۆیانەوە بەرەنگاری دڕندەیی تورکیای داگیرکەر بوون، دروشمی “ئێمە لە مردن گەورەترین” لە نێو ئەو سەدان دروشمەدا کە دەوترانەوە، دیار بوو، ئەم دروشمە سیناریۆی بەرخۆدانی کۆبانی هێنایەوە سەر مێشکی هاولاتیان، لە کۆبانیی ساڵی ٢٠١٤ شەڕێکی بەرفراوان لەسەر جوگرافیای شارەکە ڕوویدا کە ماوەی ١٣٤ ڕۆژی خایاند، لەو ماوەیەدا داعش بە دەستی شەڕڤانانی یەپەژە و یەپەگە تووشی زیانێکی بێ وێنە بوو، لە ناو ئەو بەرخۆدانەدا، زەهرە بنبار،فەرماندە هەڵوێست و پەیوەندی و هەست و خەباتی هەموو ئەوانەی لە بەرەکانی پێشەوەی بەرگریی کۆبانی بوون، ڕاستی بەرخۆدانەکەی، لە یەک ڕستەدا دەربڕی “ئێمە لە مردن گەورەترین”. بۆ زۆر کەس ڕەنگە دەستەواژەیەکی ئاسایی یان دروشمێک بێت، بەڵام بۆ گەلێکی هۆشیار  و پەیوەست بە خاک و کەرامەت و نیشتمانەکەیەوە، نوێنەرایەتی فەلسەفەی بوون دەکات.

 

لە ڕووبەڕووبوونەوەدا لە مردن گەورەتر و بەهێزترن

بەرخۆدانی کۆبانی خاڵی وەرچەرخان بوو لە ستراتیژی هاوڵاتیانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا بۆ بەرگریکردن لە شۆڕشەکەیان و دەستکەوتەکانی، هەر لەبەر ئەم هۆکارە، لە ساڵی ٢٠١٤ەوە گەل لە هەموو شەڕەکانیدا پشتی بەو میراسە بەستووە، بە واتایەکی تر؛ تا شەڕ توندتر بێت و بوونیان بکەوێتە مەترسییەوە، ئیرادە و هێزیان زیاتر گەشە دەکات و پێشڕەوی دەکەن.

 

ئەم باوەڕ و بەرخۆدانەی باسی دەکەین، لە بەرەکانی پردی قەرقۆزاک و بەنداوی تشرین لە هەموو کاتێک سەرسوڕهێنەرتر بووە، لە کاتێکدا دەوڵەتی نەتەوەیی شەڕی گەلی شۆڕشگێڕی دەکرد، شەڕی دژی گەل، بە ئامانجی کۆنترۆڵکردنی ئەوان، ڕێگەی خۆشکرد بۆ ڕاستی نەتەوەی دیموکراتیک لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، بۆیە ئەم بەرەنگارییە، لە مردن گەورەترە، وەڵامدانەوەی هەزاران کۆمەڵکوژی و سەربڕین و جینۆساید و کاولکارییە.