ناوەندی هەواڵ

 

ساڵیادی ڕاپەڕینی "ژن، ژیان، ئازادی" تەنیا یادکردنەوەی دروشمێک یان ڕەمزێک نییە، بەڵکو ساتێکە بۆ هەڵسەنگاندنی دەستکەوتەکان و شیکردنەوەی ئاڵەنگارییەکان و تێگەیشتن لە ڕێڕەوی گۆڕانکارییەکان کە کۆمەڵگە لە ساڵانی ڕابردوودا شاهیدی بووە.

 

ژن، ژیان، ئازادی ئیتر هاوارێکی سادە نییە لەبەرامبەر ستەمدا؛ گۆڕاوە بۆ فەلسەفەیەک کە ڕەگ و ڕیشەی لە خەباتی ژناندا هەیە و کۆمەڵگە لە ڕەگ و ڕیشەی خۆیەوە داڕشتووەتەوە، بەرخۆدانی سیمبولی ژنانی تێپەڕاندووە بۆ ئەوەی ببێتە پڕۆژەیەکی ڕزگاریخوازی کە سەرلەنوێ پێناسەی ئازادی بکاتەوە و ڕووبەڕووی پیاوسالاری ببێتەوە لەگەڵ پێکهاتەیەکی نوێی فیکری و کولتووری. ساتێکی هەڵسەنگاندنە نەک یادکردنەوە؛ ساتێکی بنونیادنانەوە، نەک تەنها ناڕەزایەتی.

 

"ژن، ژیان، ئازادی تەنها دروشم نییە، بەڵکو فەلسەفەی ئازادییە"

سەبارەت بە ساڵڕۆژی ڕاپەڕینی ژن، ژیان، ئازادی و ئەو دەستکەوتانەی تا ئێستا بەدەستهاتوون، روکەن نەغەدە، ئەندامی ئەنجومەنی کۆردیناسیۆنی کۆمەڵەی ژنانی ئازادی ڕۆژهەڵاتی کوردستان "کژار" ڕایگەیاند، ساتێکی مێژووییە کە بەرپرسیارێتی لەسەر هەموومان دادەنێت کە بەردەوام بین لە خەبات. ئەم فەلسەفەیە نوێنەرایەتی وەڵامێکی ڕیشەیی دەکات بۆ هەژموون و لەناوبردنی مرۆڤایەتی؛ وەڵامێکە کە گرینگی دەپارێزێت، لە بەرخۆدان بە زیندوویی لە غەززە و کوردستانەوە تا بەلوچستان و ئێران، لە بەرامبەر پێشێلکاری و کوشتنەکاندا.

 

وتی: بەو بەرخۆدان و ئازایەتییەی کە لە دایکانمانەوە بۆمان ماوەتەوە، ڕێگە نادەین هەژموون بەردەوام بێت، ئەم فەلسەفەیە تەنیا دروشمی تێپەڕین نییە، بەڵکو دەرفەتێکە بۆ ژیان لە ئازادیدا. فەلسەفەیەکی هاوبەشە کە گەلی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران لێی تێگەیشتوون و بە زمانی خۆیان دەربڕدراون. داوا لە مرۆڤایەتی دەکات بەرەنگاری نادادپەروەری ببێتەوە و نەوەکان بەرەو بونیادنانی کەسایەتییەکی ئازاد و بڕیاردانی ئاگادارانە ئاراستە دەکرێن، کە ڕەگ و ڕیشەی بۆ تەڤگەری ڕزگاریخوازی کورد و خەباتی ژنانی کورد درێژ دەبێتەوە؛ مێژوویەک کە سەلماندوویەتی کە ژن بە خۆشەویستی ژیان و ئازادی، دەتوانێت بناغەکانی سیستمی پیاوسالاری هەڵبشێوێنێت.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، فەلسەفەی "ژن، ژیان، ئازادی" بەڵێنی ئایندەیەکی جیاواز دەدات کە ژنان لە ڕێگەی  بەرخۆدان و هەوڵەکانیانەوە دروستیان کردووە، شەڕ و سیاسەتەکانی هەژموونی ڕژێمی ئێران لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا جار و بار شکستی هێناوە و بەردەوامی

 ڕژیم بە هۆی دەسەڵاتی ڕاستەقینەوە نییە، بەڵکو دەرئەنجامی کۆمەڵگەیەکی سەرکوتکراوە، ژن ساڵانێکی زۆر چەوساوە و نەیانتوانیوە وەک بزووتنەوەیەکی بەکۆمەڵ فراوان تێکۆشان بکەن، بەڵام لەم ساڵانەی دواییدا بەرخۆدانی هۆشیارانە و ڕێکخراوەکەیان گۆڕاوە بۆ فەلسەفەی ژن، ژیان، ئازادی.

 

"فەلسەفەی ژن، ژیان، ئازادی بۆتە ئەکادیمیایەکی فیکری لە زیندانەکاندا"

سەبارەت بە دەستکەوتەکانی ئەم فەلسەفەیە ڕوکەن نەغەدە وتی: لە دڵی زیندانەکاندا، ژنانی وەک شیرین عەلام هولی، زەینەب جەلالیان، وریشە مورادی، پەخشان عەزیزی، شەریفە محەمەدی بڵێسەی بەرخۆدانیان بە سووتاوی هێشتەوە. دەنگدانەوەکانی ئەم فەلسەفەیە لە دیوارە ساردەکانی زیندانەوە دەنگی دایەوە، دزەیان کردە ناوەوە، بێدەنگییان شکاند و بانگیان دەکرد، بۆ هاودەنگی، هەر لەو زیندانانەدا فەلسەفەی ژن، ژیان، ئازادی بووەتە ئەکادیمیای ئازادی؛ شوێنێک کە بیر و ئیرادەی ژن توانی شکستێکی گەورە بەسەر پێکهاتە سەرکوتگەرەکانی کۆماری ئیسلامی ئێراندا بسەپێنێت.

 

سەبارەت بە کاریگەرییە جیهانییەکانی فەلسەفەی ژن، ژیان، ئازادی و ڕۆڵی وەک مۆدێلێک بۆ ناوچەکە،ڕوکەن نەغەدە ئاماژەی بەوەدا، ئەمڕۆ لە ئێراندا، بەرخۆدانی ژنان و پیاوان، بەتایبەتی ڕێبەرایەتی ژنان، بووەتە کولتوورێکی زیندوو و گونجاو بۆ ژیان. ئەم فەلسەفەیە تەنیا لە شەقامەکاندا سنووردار نییە؛ تەنانەت لە ناو زیندانەکانیشدا، یەکێتییەکی ڕاوەستاویی پێکهێناوە. کاریگەرییەکی بەربڵاوی لە سەرانسەری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا هەبووە. لە هیندستان و کوردستان، ژنان و گەنجان بە ئیلهام وەرگرتن لە هێزی ئەو وڵاتە، لە دژی توندوتیژی و چەوساندنەوە وەستانەوە لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، شۆڕشی ژنان کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی بونیادناو و بۆتە مۆدێلێکی ئیلهامبەخش بۆ ناوچەکە، ژنانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران هەنگاوی جێگیر بەرەو بونیادنانیکۆمەڵگایەکی پێشکەوتووتر دەگرن، بە درککردن بە مانای ئازادی و یەکسانی. ئەم فەلسەفەیە ئەوەمان بۆ دەردەخات کە چەوساندنەوە و هەژموونی ئیتر کاریگەر نییە، هەروەها ڕێگای ڕاستەقینەی گۆڕانکاری لە ڕێگەی بەرخۆدانی ژنان و پێکهێنانی کۆمەڵگەیەکی ئازادەوەیە.

 

ئەوەشیختەڕوو، فەلسەفەی "ژن، ژیان، ئازادی" شایەتی گۆڕانی بەردەوامی لە تاکەوە بۆ پێکهاتەی کۆمەڵگە بووە، ئەگەر ڕژێمی دەسەڵاتدار دان بەو پێشهاتانەدا بنێت و هاوسەنگ بێت لەگەڵ ئەو پێشهاتانەدا، ڕێبازی گۆڕانکاریی مسۆگەر دەبێت. لەم کاتە مێژووییەدا، سکاوتەکان بەرپرسیارێتی بەدیهێنانی ئامانجەکانی ئەم فەلسەفەیە لە ئەستۆ دەگرن. گۆڕانی ڕاستەقینە بە تێکۆشانی ڕۆژانەی گەنجان و ژنان لە قاڵب دەدرێت و دەبێت لە کۆمەڵگەدا دیار بێت. ئازادی ڕاستەقینە دەبێت لەسەر نیشتمان ئەزموون بکرێت؛ هەموو هەوڵ و بەرخۆدانێک وەڵامێکە بۆ نادادپەروەری و بەڵێنە بە ئێرانێکی ئازاد.

 

ناوبراو جەختی لەوە کردەوە کە ئەم گۆڕانکاریانە دەرئەنجامی ئازار و هەوڵی ژنان و پیاوان لە سەرانسەری ئێران، لە کوردستان و بەلوچستانەوە تا پارچەکانی دیکەی وڵات و دەرئەنجامی بنیاتنانی ڕێکخراو و کەسایەتییە سکاوتییەکانە کە بەرەنگاری ڕژێم بوون، کاتی ئەوە هاتووە دیواری بەرخۆدان لە سەرانسەری ئێراندا فراوانتر بکرێت، کە ژنان و گەنجان لە ڕێگەی هەڵمەت و گردبوونەوەی ئامانجدارەوە تیشک بخەنە سەر جەوهەری ڕاستەقینەی فەلسەفەی "ژن، ژیان، ئازادی" و بیکەن بە ئەزموونێکی کردەیی.

 

"خەبات تاکە ڕێگایە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی توندوتیژ و ناڕەوای ڕژێمی ئێران"

جەختی لەوەکردەوە کە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران پێویستی بە کۆمەڵگەیەکی مرۆیی هەیە کە توانای بەرگەگرتنی فشار و پاراستنی بەرخۆدانی کولتووری هەبێت. سەرەڕای خەڵکی خوێندەوار و ئامادەیی خۆیان بۆ گۆڕانکاری، سیستەمی پیاوسالاری بە ڕەگ و ڕیشەی هەزاران ساڵەی و سیستەمێکی پێکهاتەیی و نا بۆماوەیی، هێشتا مەترسییەکی گەورەیە. بۆیە پێویستە ژنان و پیاوان دان بەو ڕەوتە مێژووییە بگرن و بەرەنگاریی ببنەوە، چونکە بناغەکانی ئەم سیستمە بوونی هەیە ڕەگ و ڕیشەی لە توندوتیژی و خاوەندارێتیدا هەیە، دابەشبوونێکی قووڵ لەناو کۆمەڵگەدا دروست دەکات.

 

سەبارەت بە بونیادنانەوەی عەقڵیەتی پیاوسالاری و ڕۆڵی لە هێنانەدی گۆڕانکاریدا، ڕوکەن نەغەدە وتی: ئەو پیاوانەی کە لە ژێر کاریگەری عەقڵیەتی زاڵدان، ڕەفتارێکی باڵادەست و خاوەندارێتی پەرەپێدەدەن، هەموو شتێک وەک هی خۆیان دەڕوانن. بەڵام بە دووبارە بونیادنانەوەی کەسایەتی و عەقڵی ئازادیان، سیستمی هەژموون دەڕووخێت و پیاوان دەتوانن ژیانێکی هاوبەش و یەکسان لەگەڵ ژنان بەدەستبهێنن.

 

لە کۆتایی قسەکانیدا وتی: ژنانی ئەمڕۆ خەریکی بونیادنانی سیستم و پێکهاتەی خۆیانن، بەدوای ماف و ژیانێکی ئازاددا دەگەڕێن. ئەگەر پیاوانیش ڕێگای ئازادییان هەڵبژاردایە، ئێران و جیهان پڕ دەبوون لە ژیان و جوانی. ژنان بەدوای دادپەروەریدا دەگەڕێن و لێبوردەن، بەڵام لێبوردەیی ئەوان بە واتای چاوپۆشیکردن لە تاوانەکان نییە. ئەمڕۆ ژنان دەرفەتی بونیادنانی داهاتوویەکی نوێیان هەیە، دوور لە توندوتیژی و چەوساندنەوە.