ناوەندی هەوال

 

ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان، زیاتر لە ٢٥ ساڵە لە زیندانی ئیمرالیی ئەمنی باڵای جۆری F لە ژێر بارودۆخی دابڕانی توند ڕاگیراوە و زیاتر لە ٤٠ مانگە هیچ زانیارییەکی لێ وەرنەگیراوە، دژی ئەم نایاساییە، تەنیا کۆمیتەی ڕێگەری لە ئەشکەنجە "CPT"  دەتوانێت بچێتە ئیمرالی، بەڵام بێدەنگی بەردەوامە، سی پی تی کە زۆر ڕەخنەی لێدەگیرێت، وەڵامی پرسیارەکانی ئاژانسی هەواڵی فورات  (ANF)ی سەبارەت بەو پرسە دایەوە، بەڵام چاوپێکەوتنی ڕووبەڕووی ڕەتکردەوە.

 

" پرسیار لە هیو چێتویند، سکرتێری جێبەجێکاری سی پی تی کرا و وەڵامەکانی بەم شێوەیەن:

 

 لەم دواییانەدا، لە مانگی ئەیلولی ٢٠٢٢ سی پی تی سەردانی زیندانی ئیمرالی کرد، ئایا تەنها لەبەر ئەوەی تورکیا پەسەندی نەکردووە، کە هێشتا ڕاپۆرتەکەی بڵاونەکردووەتەوە؟

ئەو ڕێککەوتنەی کە لەلایەن CPT دامەزراوە لەسەر دوو بناغە دامەزراوە؛ هاوکاری و نهێنی، لە ئەنجامدا سی پی تی تەنیا بە مۆڵەتی دەوڵەتی بەرامبەر دەتوانێت ڕاپۆرتەکە بڵاو بکاتەوە.

 

زانیاری لە زیندانیانی ئیمرالی وەرناگیرێت و ئەمەش نیگەرانی قووڵی بۆ ڕای گشتی دروست کردووە، ئایا CPT کار لەسەر ئەمە دەکات؟

لیژنەکە درێژە بە دیالۆگ لەگەڵ دەسەڵاتدارانی تورکیا دەدات، بەڵام ئەم گفتوگۆیە نهێنییە، بەمەش وەک سەردانەکانی ساڵی ٢٠١٩ و پێشتر، شاندەکە هیچ بانگەشیەکیان پێنەگەیشت کە بەرپرسانی زیندان مامەڵەی خراپ لەگەڵ زیندانیانی زیندانی ئیمرالی دەکەن، بە پێچەوانەوە هەموو زیندانییەکان ڕایانگەیاندووە کە ستافەکە ڕەفتارێکی گونجاویان لەگەڵیان کردووە.

 

لەبەرامبەر نەبوونی زانیاری، ئایا سی پی تی پلانی هەیە سەردانی زیندانی ئیمرالییە بکاتەوە؟

 لە ساڵانی ١٩٩٩، ٢٠١١، ٢٠٠٣، ٢٠٠٧، 2010، ٢٠١٣، ٢٠١٧، ٢٠١٩ و ٢٠٢٢، سی پی تی بە گشتی ٩ جار سەردانی ئیمرالیەی کردووە و هەر جارێکیش لە چوارچێوەی "سەربەخۆ"دا بووە، ئەگەر CPT بە پێویستی بزانێت، لەوانەیە بڕیار بدات سەردانێکی نوێ بۆ ئیمرالیە بکات.

 

 پارێزەرانی عەبدوڵڵا ئۆجالان ڕێبەری گەلی کورد و سێ زیندانی دیکە ئاماژە بەوە دەکەن کە زیاتر لە سێ ساڵە هیچ پەیوەندییەک لەگەڵ زیندانیانی ئیمرالیەدا نەبووە، ئایا CPT لەم گۆشەگیرییە ڕەهایە دەزانێت؟ دژی ئەمە چی دەکات؟

سی پی تی زۆر لە نزیکەوە چاودێری دۆخی عەبدوڵا ئۆجالان و سێ زیندانی دیکە دەکات، جگە لە گفتوگۆی بەردەوام لەگەڵ دەسەڵاتە نیشتمانییەکان، سی پی تی لە پەیوەندی بەردەوامدایە لەگەڵ پارێزەرانی عەبدوڵا ئۆجالان.

 

ئایا زیندانیانی ئیمرالیە لە ژێر گۆشەگیری ڕەهادان؟

سی پی تی لە ڕاپۆرتی سەردانەکەی ساڵی ٢٠١٩دا ڕایگەیاندووە، هەموو زیندانییەکان زیاتر لە ژووری تاکەکەسیدا دەهێڵدرێنەوە واتە ٢٤ کاتژمێر لە ڕۆژێکدا بە کۆتایی هەفتەشەوە، ١٥٩ کاتژمێر لە کۆی ١٦٨ کاتژمێر لە هەفتەیەکدا، بەپێی CPT دۆخێکی لەو شێوەیە قبوڵ ناکرێت.

 

ماوەیەکی زۆرە زیندانییەکان لە مافی دیدار لەگەڵ خێزان و پارێزەرەکانیان بێبەش کراون، سی پی تی کە بەرەنگاربوونەوەی ئەشکەنجە و مامەڵەی خراپە ئەم دۆخە چۆن هەڵدەسەنگێنێت؟ ئایا ئەمە پێشێلکردنی گرێبەست نییە؟

پەیوەندی زیندانیانی زیندانی ئیمرالی لەگەڵ جیهانی دەرەوە هەمیشە بابەت وتووێژێکی بەرفراوان و درێژخایەن بووە لە نێوان سی پی تی و دەسەڵاتدارانی تورکیا، چەندین جار ڕایگەیاندووە کە ڕێگریکردن لە سەردانی پارێزەران و ئەندامانی خێزان قبوڵکراو نییە و ئەمەش پێشێلکارییەکی ڕوونی ستاندارد و ڕێککەوتنە نێودەوڵەتییەکانی مافی مرۆڤە، سی پی تی لە گفتوگۆکانی لەگەڵ دەسەڵاتدا چەندین جار باسی لەوە کردووە.

 

سی پی تی، لە ڕاپۆرتەکانی پێشوویدا، چەندین ڕاسپاردەی پێشکەش بە دەسەڵاتدارانی تورکیا کردووە بۆ باشترکردنی بارودۆخی زیندانی ئیمرالیە. ئایا تورکیا بە وریاییەوە لەسەر ئەم ڕاسپاردانەی سی پی تی کاری کردووە؟ سی پی تی بە شێوەیەکی سیستماتیکی داوا لە دەسەڵاتە نیشتمانییەکانی ویلایەتەکە دەکات وەڵامی ئەو ڕاپۆرتانە بدەنەوە کە بۆی نێردراوە، لەم وەڵامەدا پێویستە ئەو ڕێوشوێنانە دیاری بکرێن کە حکومەت دەیگرێتەبەر بۆ ئەوەی هەڵسەنگاندن بۆ ئەو بابەتانە بکرێت کە کەوتوونەتە بەرنامەی کارەوە، وەڵامی حکومەتی تورکیا بۆ ڕاسپاردەکانی ڕاپۆرتی ساڵی ٢٠١٩ لە ماڵپەڕی لیژنەکەدا دەستدەکەوێت، جگە لە وەڵامی دەسەڵات، هیچ زانیارییەکی دیکە بڵاوناکرێتەوە.

 

هەندێک پرسیار بێ وەڵام مانەوە

 

سی پی تی ماوەیەکی کەم لەمەوبەر لێدوانێکی ئاشکرای دژی ئازەربایجان (بەپێی مادەی 10 (2)ی ڕێککەوتنەکە) دا، ئایا سی پی تی ئامانجی هەیە بۆ تورکیاش لێدوانێکی لەو شێوەیە بدات؟

پێشتر چاوپێکەوتنم کردووە، سەرکردەکانی پێشووی سی پی تی، ماورۆ پاڵما و مارک نێڤ، کە چەندین جار سەردانی ئیمرالییان کردووە، دەیانوت ئیمرالی شوێنێکی گونجاو نییە بۆ زیندان و ئاماژەیان بەوە کردووە کە سی پی تی دەتوانێت ڕووبەڕووی ئەو مەرجانە ببێتەوە کە عەبدوڵا ئۆجالانی تێیدایە بۆ یاریکردن ڕۆڵێکی چالاکتر. لە زیندانی دوورگەی ئیمرالی بە هۆکاری جۆراوجۆر ڕێگری لە کۆبوونەوە لەگەڵ پارێزەران دەکرێت بەبێ پچڕان، بەگوێرەی سی پی تی، ئایا ئیمرالی بۆ زیندانی تاوانکاری گونجاوە؟ ئایا سی پی تی پێی وایە ڕۆڵێکی چالاکتر بگێڕێت لە بەرامبەر ئەو بارودۆخەی کە عەبدوڵا ئۆجالانی تێیدایە؟