ناوەندی هەواڵ

 

بەرزبوونەوەی خێرای ئاستی توندوتیژی نەتەوەیی لە سودان زەنگی مەترسی لەبارەی جینۆسایدەوە بەرز دەکاتەوە، لە کاتێکدا شەڕی توند لە نێوان هێزە چەکدارەکانی سودان و هێزەکانی پشتیوانی لە کۆتایی مانگی دووەمی نزیک دەبێتەوە.

 

لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا چەندین ڕاپۆرت لەسەر چڕبوونەوەی توندوتیژی لە ناوچەی دارفۆری ڕۆژئاوای سودان بڵاوبووەتەوە، کە پێشتر ئەزموونی دەیان ساڵ کوشتنی لەسەر بنەمای جیاوازی نەتەوە بەخۆیەوە بینیوە.

 

شاری جەنینا کە ماوەی چەند هەفتەیەکە خاڵی سەرەکی هێرشەکانی هۆزە کۆچەرییە عەرەبییەکان بووە کە پەیوەندییان بە هێزی ئاسمانی ئەمریکاوە هەیە، لە دژی خەڵکی هۆزە غەیرە عەرەبیەکان.

 

ئەو توندوتیژییانە بووەتە هۆی دروستکردنی پشێوی، کوشتن و بریندارکردنی چەندین کەس، وایکردووە چالاکوانان و چاودێرانی ناوخۆیی لە دەرەوەی وڵات زەنگی ئاگادارکردنەوە لێبدەن و دەڵێن ئەوەی ڕوودەدات جینۆساید و پاکتاوکردنی نەتەوەییە.

 

هەندێک هۆشداری دەدەن کە ئەگەر کۆنتڕۆڵ نەکرێت، ئەوا سووڕی توندوتیژیی ئێستا لە ڕاپەڕینی دارفور خراپتر دەبێت کە ٢٠ ساڵ لەمەوبەر دەستی پێکرد، ٣٠٠ هەزار کەس کوژران و ٢.٥ ملیۆن کەسی ئاوارە کرد.

 

چالاکوانە ناوخۆییەکان دەڵێن، زیاتر لە هەزار و ١٠٠ کەس کوژراون و زیاتریش برینداربوون لە کاتی هێرشەکانی جەنێنا کە لە کۆتایی مانگی نیسانەوە دەستیپێکردووە، ئەمەش دوای ماوەیەکی کەم لە دەستپێکردنی شەڕی نێوان هێزەکان بە سەرۆکایەتی عەبدولفەتاح بورهان، فەرماندەی سوپا و محەمەد حەمدان، فەرماندەی هێزی ئاسمانی بەریتانیا.

 

وەزارەتی تەندروستی سودان ڕۆژی دووشەممە ڕایگەیاند، ڕووبەڕووی ئاستەنگی بووەتەوە لە ناردنی هاوکاری بۆ دەوڵەتە جیاوازەکان بەتایبەتی دارفور، لایەنە پەیوەندیدارە نێودەوڵەتییەکان تا ئێستا نەیانتوانیووە ڕێڕەوێکی مرۆیی بۆ ناو دارفۆریش دابمەزرێنن، ئەمەش بەهۆی مەترسییەکانییەوەیە کە ڕێگری لە گەیشتنی هاوکارییەکان دەکات.

 

لە باکووری دارفۆر، نووسینگەی پارێزگاری ناوخۆیی ڕۆژی سێشەممە شاری کوتومی وەک "ناوچەی کارەسات" ناساند، دوای ئەوەی خەڵکێکی زۆر لە دۆخێکی ناخۆشدا بەرەو پایتەختی ویلایەتی ئەلفاشێر هەڵهاتن.

 

هەروەها هەواڵی خراپتربوونی توندوتیژی لە ناوچەی کۆردۆفانی باشووریش بڵاوبووەتەوە، کە میلیشیاکان شەڕی هێزەکانی سوپا دەکەن.