یەمەن

 

نائاسایشی خۆراک لە یەمەن یەکێکە لە قەیرانە مرۆییە ڕاستەقینەیەکان کە ڕووبەڕووی ئەو وڵاتە بووەتەوە، بەهۆی بەردەوامی ململانێکان و دابەزینی ئابووری و کەمبوونەوەی یارمەتییە مرۆییەکانەوە ملیۆنان کەس بەدەست کەمی خۆراکی توندەوە دەناڵێنن.

 

ڕاپۆرتەکانی ئەم دواییەی نەتەوە یەکگرتووەکان پشتڕاستیان کردووەتەوە کە یەمەن ڕووبەڕووی شەپۆلێکی نوێی نائاسایشی خۆراکی توند بووەتەوە، کە دەتوانێت کاریگەری لەسەر سەدان هەزار کەس هەبێت لەو ناوچانەی کە لەلایەن حکومەتی نێودەوڵەتی دانپێدانراوەوە کۆنترۆڵکراون، بەتایبەتی لە ماوەی مانگی ئەیلوولی ٢٠٢٥ تا شوباتی ٢٠٢٦.

 

بەپێی ڕاپۆرتێکی چاودێری هاوبەش کە لەلایەن شەش دەزگای نەتەوە یەکگرتووەکانەوە لە سەرەتای مانگی حوزەیران دەرچووە، نزیکەی ٤٢٠ هەزار کەسی دیکە مەترسی چوونە ناو قەیرانی خۆراک یان توندتریان لەسەرە، ئەمەش ڕەنگدانەوەی تێکچوونی بەرچاوە لە دۆخی خۆراکدا.

 

ئاژانسەکان ئاماژەیان بەوە کردووە کە ژمارەی ئەو کەسانەی بەدەست نائاسایشی توندی خۆراکەوە دەناڵێنن لە نزیکەی ٤.٩٥ ملیۆن کەسەوە لە چارەکی دووەمی ئەمساڵدا بۆ نزیکەی ٥.٣٨ ملیۆن کەس لە ماوەی داهاتوودا بەرز دەبێتەوە، ئەمەش ئاماژەیە بۆ خێرابوونی مەترسیدار لە خراپتربوونی قەیرانەکەدا.

 

ئاژانسەکان ئاماژەیان بەوە کردووە کە ژمارەی ئەو پارێزگایانەی کە تووشی باری نائاسایی خۆراک دەبن لە ٤١ پارێزگاوە بۆ ٤٨ پارێزگا زیاد دەکات، ئەمەش ڕەنگدانەوەی فراوانبوونی برسێتی توندە بۆ ناوچە نوێیەکان.

 

فراوانکردنی ئازارەکان

ئاژانسەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان لە ڕاپۆرتەکەیاندا ڕوونیان کردەوە کە ئەم تێکچوونە لە ئەنجامی یەک فاکتەرەوە نەبووە، بەڵکو دەرئەنجامی تێکەڵاوی هۆکارەکان بووە، لەوانە دابەزینی بەردەوامی ئابووری، کەمبوونەوەی هاوکارییە مرۆییەکان و کاریگەرییە سەختەکانی کەشوهەوا کە کاریگەری نەرێنییان لەسەر بەرهەمی کشتوکاڵی ناوخۆیی داناوە.

 

لە ڕاپۆرتەکەدا ئاماژەی بەوە کردووە، بەردەوامی دابەزینی بەهای دراوی نیشتمانی و بەرزبوونەوەی نرخی سووتەمەنی و گواستنەوە ڕاستەوخۆ بەشدارە لە زیادبوونی تێچووی ژیان، زەحمەتە بۆ خێزانەکان بۆ دەستەبەرکردنی پێداویستییە سەرەتاییە خۆراکییەکانیان، ئەمەش ئازاری زۆرێک زیاتر دەکات.

 

ئاماژەی بەوەشکردووە، لاوازی هێزی کڕین و نەبوونی هەلی کار خێزانەکان بەرەوڕووی مەترسی زیاتری برسێتی دەبنەوە، بەتایبەتی لە ناوچە گوندنشینەکان و ناوچە دوورەکان کە خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکانیان نییە.

 

ڕاپۆرتەکە جەختی لەسەر پێویستی فراوانکردنی هاوکارییە مرۆییەکان و بەرزکردنەوەی پشتیوانییەکان بۆ ناوچە زیانلێکەوتووەکان کردووەتەوە بۆ ئەوەی ڕێگری لە تێکچوونی زیاتر بکرێت، هۆشداریشیداوە لەوەی کە نەبوونی دەستێوەردانی کاریگەر دەتوانێت ببێتە هۆی دوو هێندەبوونی ژمارەی ئەوانەی زیانیان بەرکەوتووە و تێکچوونی ڕاستەقیینەی بارودۆخەکانیان.

 

لایەنەکانی بەشدار لە ڕاپۆرتەکەدا دووپاتیان کردووەتەوە کە بەردەوام دەبن لە چاودێریکردنی ئەو هۆکارانەی کاریگەرییان لەسەر قەیرانی ئاسایشی خۆراک هەیە، وەک لێشاو و هاوردەکردنی خۆراک، هەڵاوسانی نرخ، و بارودۆخی کەشوهەوا، بە ئامانجی پێشکەشکردنی ڕاسپاردەی ورد و ڕێنماییکردنی کردەوەی مرۆیی لە کاتی خۆیدا و گونجاو.

 

لە ڕاپۆرتەکەدا جەخت لەوە کراوەتەوە کە دەرئەنجامی هەوڵێکی هاوبەشی تیمێکە کە پێکهاتووە لە ڕێکخراوە پێشەنگەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، لەوانە ڕێکخراوی خۆراک و کشتوکاڵ "FAO"، بەرنامەی خۆراکی جیهانی "WFP"، یونیسێف، و ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی "WHO"، جگە لە بانکی جیهانی و ڕێکخراوی ACAPS کە ڕێکخراوێکی هەڵسەنگاندنی قەیرانەکانە.

 

لایەنەکان جەختیان لەوە کردەوە کە ئەم هەڵسەنگاندنە هەر دوو مانگ جارێک بە شێوەیەکی وەرزی دەردەچێت بۆ چاودێریکردنی پەرەسەندنی مەترسییەکانی پەیوەست بە ئاسایشی خۆراک و خۆراک لە یەمەن، ئامرازێکی سەرەکییە بۆ داڕشتنی وەڵامە مرۆیی و ئابوورییە گونجاوەکان بۆ پاراستنی ژیانی ملیۆنان یەمەنی لە نێوان بارودۆخی سەختی ژیاندا.