ناوەندی هەواڵ

 

عێراق ڕۆژی هەینی بوو بە یەکەم وڵات لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە پەیوەندی بە ڕێککەوتننامەی ئاوی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە کرد، کە ئامانجی دەستەبەرکردنی بەکارهێنانی بەردەوامی سەرچاوە ئاوییەکانە کە لە سنوورە نێودەوڵەتییەکانەوە دەڕژێن و ڕێککەوتننامەی ئاوی نەتەوە یەکگرتووەکان لە ساڵی ١٩٩٦ کەوتە بواری جێبەجێکردنەوە.

 

کەمی بارانبارین، بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرما و کەمبوونەوەی ئاوی سەرزەوی عێراق، هەموو ئەمانە بوونەتە هۆی دابەزینی ئاستی ئاو بە شێوەیەکی مەترسیدار لە ساڵانی ڕابردوودا.

 

شارەزایانی نەتەوە یەکگرتووەکان مەزەندەیان کردووە کە تا ساڵی ٢٠٥٠، بارانبارین بە ڕێژەی ٪٢٥ لە عێراق کەم دەبێتەوە، ئەمەش بە چڕبوونەوەی بیابانبوون و کەمی ئاو لە یەکێک لەو وڵاتانەی کە زۆرترین زیانی بەرکەوتووە بەهۆی گۆڕانی کەشوهەوا.

 

بەپێی ئامارەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان لە کۆی ٢٢ وڵاتی عەرەبی ١٩ وڵات بە کەم ئاو دادەنرێت، دووبەرەکی سیاسی و گەندەڵی لە ناو حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی عێراق، لەگەڵ ململانێی کۆمەڵایەتی، بەشدار بووە لە پشتگوێخستنی پرسە کاریگەرەکانی وەک ئاو، لە کاتێکدا هۆشداری دراوە لەوەی عێراق ڕووبەڕووی قەیرانی ڕاستەقینەی ئاو دەبێتەوە.

 

سەرۆک کۆماری عێراق لە کۆنفرانسی ئاوی نەتەوە یەکگرتووەکان لەم هەفتەیەدا لە نیویۆرک ئاماژەی بەوەداوە کە لە ماوەی ٤٠ ساڵی ڕابردوودا ئاوی فورات و دیجلە کە تا ٩٨٪ی ئاوی سەرزەوی عێراق دابین دەکەن، بە نزیکەی یەک لەسەر سێ دابەزیووە.

ڕووباری دیجلە کە دووەم گەورەترین ڕووباری ڕۆژئاوای ئاسیایە و فورات گرنگترین سەرچاوەی ئاوی سەرزەوین بۆ نزیکەی ٢٣٧ ملیۆن کەس لە سەرانسەری عێراق، ئێران، سوریا و تورکیا.

 

سەرۆک کۆماری عێراق جەختی لە پێویستی کارکردن لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ لە ڕێگەی ڕێککەوتن و بەڵێنەکانەوە بۆ دەستەبەرکردنی پشکێکی دادپەروەرانە لە ئاودا کردەوە، لە کاتێکدا هیچ کۆدەنگییەکی ڕێکخستنی سەرتاسەری حەوزەکە لە نێوان وڵاتانی کەنار دەریاکاندا نییە سەبارەت بە بەڕێوەبردنی فورات و دیجلە.

 

ئاماژەی بەوەشکردووە، "هانی هەموو وڵاتەکان دەدەم کە شوێن عێراق بکەون لە پەیوەستبوون بە هەردوو ڕێککەوتننامەی نەتەوە یەکگرتووەکان سەبارەت بە یاسای بەکارهێنانی ڕێڕەوی ئاوی نێودەوڵەتی لە ساڵی ١٩٩٧ و ڕێککەوتننامەی پاراستن و بەکارهێنانی ڕێڕەوی ئاوی سنووربەزێن و دەریاچە نێودەوڵەتییەکانی ساڵی ١٩٩٢".