ناوەندی هەواڵ

 

توێژینەوەکەی یونسێف کە لە ڕۆژی دووشەممە لە پێش کۆنفرانسی مێژوویی ئاوی نەتەوە یەکگرتووەکان بڵاوکرایەوە، مەترسیەکانی کەشوهەوا و ژینگەی بۆ منداڵانی خوار تەمەن ٥ ساڵ خستەڕوو، دەریدەخات کە ئاشکراکردنی ئەو شوێنەی کە منداڵان ڕووبەڕووی گەورەترین هەڕەشە دەبنەوە لەو شوێنەی کە وەبەرهێنان لە چارەسەرەکاندا بە بێ هیوا پێویستە بۆ ڕێگەگرتن لە مردنی ناپێویست.

 

ئاماژە بەوەکراوە کە ئەفریقا ڕووبەڕووی کارەساتی ئاو دەبێتەوە، سانجای ویجسکێرا، بەڕێوبەری بەرنامەکانی یونسێف وتی: "ڕەشەبا وێرانکەرەکان و لافاوەکان و وشکەساڵی و مێژووییەکان ئاسانکاری و ماڵ وێران دەکەن و سەرچاوەکانی ئاو پیس دەکەن و قەیرانی برسیەتی دروست دەکەن و نەخۆشی بڵاو دەکەنەوە، بەڵام وەک چۆن هەلومەرجی ئێستا تەحەدا دەکرێت، بەبێ کرداری بەپەلە، داهاتوو لەوانەیە زۆر لاوازتر بێت".

 

ئەو قەیرانانەی کە تێکەڵ بوون بەهۆی ململانێی چەکدارییەوە

هەڕەشەکانی قەیرانی ئاو لە بێنین و بورکینا فاسۆ و کامیرۆن و چاد و کۆتێ دیڤۆر و گینێ و مالی و نیجەر و نەیجیریا و سۆماڵ بە توندی دەرکەوت، ڕۆژئاوا و ناوڕاستی ئەفریقا بە یەکێک لە ناوچە هەرە نائارام و کاریگەرەکانی ئاو و کەشوهەوای جیهان دادەندرێت، هەروەها زۆرێک لە خراپترین وڵاتە زیانلێکەوتووەکان بە تایبەتی لە سەحێل ڕووبەڕووی ناسەقامگیری و ململانێی چەکداری دەبنەوە و زیاتر دەستگەیشتنی منداڵان بە ئاوی پاک و تەندروستی خراپتر دەکەن.

 

توێژینەوەکە ئەوەشی خستووەتەڕوو کە نزیکەی یەک لەسەر سێی منداڵەکان بە لایەنی کەمەوە دەستگەیشتنیان بە ئاوی سەرەتایی لە ماڵەوە نییە، دوو لەسەر سێی خزمەتگوزاری تەندروستی بنەڕەتییان نییە، چارەکێک منداڵ هیچ بژاردەیەکی تریان نییە،. هەروەها پاکی دەست سنووردارە، سێ چارەک منداڵ بەهۆی نەبوونی ئاو و سابوون لە ماڵەوە ناتوانن دەستەکانیان بشۆن.

 

لە ئەنجامدا، ئەم وڵاتانە قورسترین باجی مردنی منداڵ دەدەن، بەهۆی ئەو نەخۆشیانەی کە بەهۆی شۆردنی ناتەواوەوە دروست بووە، وەک نەخۆشیەکانی سکچوون بۆ نمونە، لە ئاستی جیهانیدا، ڕۆژانە زیاتر لە یەک هەزار منداڵی خوار تەمەن ٥ ساڵ بەهۆی نەخۆشییەکانی تایبەت بە "واشەوە" دەمرن.