ناوەندی هەواڵ

 

لە ٣ی ئابی ٢٠١٤، چەتەکانی داعش هێرشیان کردە سەر شەنگال، لەو هێرشەدا کە بە فەرمانی ٧٤ ناسراوە هەزاران ئێزیدی کوژران و هەزاران ژنی ئێزدی لەلایەن چەتەکانی داعشەوە ڕفێندران، دوای بەرخۆدانی هێزەکانی پاراستنی گەل "هەپەگە" ، شەڕڤانانی یەژا ستار و یەکینەکانی بەرخۆدانی شەنگال "یەبەشە" و یەکینەکانی ژنانی شەنگال "یەژەشە" و بە هاوکاری یەپەگە و یەپەژە، شەنگال لە ١٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ لە دەستی چەتەکانی داعش ئازادکرا.

 

یەکینەکانی ژنانی شەنگال لە هەشتەمین ساڵیادی ئازادکردنی شەنگال ڕاگەیەندراوێکیان بڵاوکردەوە یەپەژە لە بەیاننامەکەیدا ئەو چەکدارانەی بەبیرهێنایەوە کە لە ڕزگارکردنی شەنگال گیانیان لەدەستدا و وتی " ئێمە وەک یەپەژە فەرمانی ۷۴ەم لەبیر ناکەین. ئێمە نۆیەمین ساڵیادی ڕزگارکردنی شەنگال پیرۆز دەکەین و هەتا کۆتاییش پارێزگاری لە ئازادی شەنگال دەکەین. تۆڵەی یەپەژە ئازادی ڕێبەر ئاپۆ و شەنگالێکی ئازاد دەبێت "

 

لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە:

"مرۆڤایەتی گەیشتووەتە ئاستی سیستمی پیاوی دەسەڵاتدار، کە کەسێکی وەک ڕێبەر ئاپۆ بۆ ماوەی ٢٥ ساڵە بە شێوەیەکی جەستەیی دەستگیرکراوە، ڕێبەر ئاپۆ لە سەدەی ٢١دا سەلماندی کە ژنان دەتوانن بە تێکۆشانێکی سەخت ژیانێکی شکۆمەندانە بەدەستبهێنن. لەگەڵ ئەوەشدا، بە ئیرادەی سروشتی و دەسەڵاتی خۆی، لەلایەن پیاوانەوە بە هێواشی بە شێوازی وێرانکردن، بە سەرکوتکردن، نەک بە کۆمەڵکوژی تێکشکێندرا، بەڵام بە ئامادەبوونی ڕێبەر ئاپۆ، پیاوی زاڵ نەیتوانی خەونەکانی بەدی بهێنێت و هێز و ئیرادەی ژنان بشکێنێت و لەناوی ببات.

 

"بۆ ئەوە تێدەکۆشین کە بیری ڕێبەر ئاپۆ زیندووبێت"

وەک یەپەژە باوەڕمان بە بیری ڕێبەر ئاپۆ هەیەو ئەو دەستەی بەرەو ئازادی بە هەستێکی بێ هاوتا گرت، لەبەر ئەوەی کۆمەڵگەی ئێزیدی بە تایبەتی ژنانی ئێزیدی هەمیشە ئامانجی هێرشی پیاوان و دەوڵەتەکان بووە، جینۆسایدی سیاسی، کولتووری و فیزیکی بە هەموو شێوەیەک تێپەڕی. بەڵام فیدایانی ڕێبەر ئاپۆ وەک ١٢ سوار هاتنە لامان بۆ پاراستنی گەلی ئێزدی و پاراستنی کلتووری ئێزیدی و پاراستنی مێژوو و داهاتووی کۆمەڵگەی ئێزیدی، هەروەها قوربانییەکی زۆر گرانیان دا و سەرکەوتنی خاکەکەمان و شەنگالیان پێمان بەخشی و ڕۆیشتن، ئەمە چۆن گەشەی کرد؟ بە بیر، نیشتمانپەروەری، خەبات، زانست و بەرخۆدانی ڕێبەر ئاپۆ گەشەی کردووە، وەک یەژەشە ڕێبەر ئاپۆ وەک ڕێبەرێکی خۆمان دەبینین، خەبات دەکەین بۆ ئەوەی بیر و فەلسەفەی زیندووبێت، بەرخۆدان دەکەین تا سەرکەوتنی ژنان و ژیانی ئازاد.

 

ئەو ژنانەی خاوەنداری لە ڕەگی خۆیان دەکەن باوەڕیان بە هێزی ژنان، ئازادی ژنان و کۆمەڵگە هەیە، هەروەها بە خۆشەویستی و ڕێزێکی بێهاوتا سڵاو لە ڕێبەر ئاپۆ دەکەن، دەڵێین پێشوازی لە ژیانێکی شکۆمەندانە دەکەین لەگەڵ ڕێبەرەکەمان، جارێکی دیکە لەلایەن هێزە دەسەڵاتدارەکانەوە کە پارێزگاری لە سیستمی نێرینە دەکەن، ئەوان پارێزگاری دەکەن و ڕێگە نادەن ژیانی مرۆڤ بە شکۆمەندی و ئازادی بژی، ڕێبەر ئاپۆ لە ژێر گۆشەگیرییەکی تونددا لەلایەن دەوڵەتی تورکەوە دەستگیرکراوە، وەک یەپەژە بە توندی ئیدانەی گۆشەگیری ڕێبەر ئاپۆ دەکەین.

 

"خەونەکانی شەهیدان بەدیدەهێنین"

٩ ساڵ بەسەر جینۆسایدی ئێزیدییەکان لە شەنگال تێدەپەڕێت و هێزی هەپەگە-یەژا ستار-یەپەگە-یەپەژە خەبات و بەرخۆدانێکی بێهاوتای لە دژی ئەم کۆمەڵکوژییە دەستپێکردووە و قوربانی زۆری داوە، دەوترێت ٤٥٠ کەس شەهید بوون شوێن شەهیدەکان دەکەوین و خەونیان بەدی دەهێنین.

 

لە ٣ی ئابی ٢٠١٤، لەژێر ناوی داعش، دەوڵەتە دەسەڵاتدارەکان هێرشیان کردە سەر خاکی پیرۆزی شەنگال. ئەوەی داعش ئەنجامی دا کۆمەڵکوژی فیزیکی و کولتووری بوو، سیستمی قڕکردن، دەستدرێژی زایەندی و فرۆشتنی ژنان، بە کورتی، کۆیلایەتی ژیانێکی ڕووخاو بوو، ژنانی ئێزدی هێشتا ناتوانن بێنە ناو خۆیانەوە لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئەشکەنجە، هەراسانکردن، لاقەکردن، بەزۆر گۆڕینی ئایین، هێرشکردنە سەر ڕۆحمان و هەوڵدان بۆ لەناوبردنی ڕەگەکان لەگەڵ ژنان، ژنانی ئێزیدی کاتێک نەیاندەویست خۆیان بەدەستەوە بدەن، بەرگرییان لە خۆیان کرد بە دەستی خۆیان کۆتاییان بە ژیانیان هێنا، کۆمەڵگای ئێزدی ئەم ڕاستییەی بینی.

 

"دەوڵەتی تورک ڕۆڵی هەبوو لە دامەزراندنی داعش"

داعش سوپای دەوڵەتە دەسەڵاتدارەکان بوو. دەوڵەتی تورک ڕۆڵی باوکی هەبوو لە دامەزراندنی داعش، تا ئەمڕۆش ئەم ئەرکە لەبەردەم چاوی جیهاندا بووە. لە شەڕی داعشدا بە شێوەیەکی گشتی دەرکەوت، ئەمڕۆ سوپای پاراستنی خۆمان لە یەژەشە دامەزراند داعش لە شەڕێکی سەختدا خۆی دروستکرد ئامانجی ئێمە، وەک یەژەشە، ئەوەیە خاوەنداری لە ڕەگی سروشتی خۆمان بکەین، تا ئەمڕۆش بەهۆی ئەو بیر و فەلسەفە بەهێزەی کە ڕێبەر ئاپۆ دروستی کردووە، دەژین، ئێمە تا ئەمڕۆ لەگەڵ شەهیدە سەربەرزەکانمانین.

 

"ئەم مێژووە بە خوێن نووسراوەتەوە"

لە مێژووەوە تا ئەمڕۆ، بەرخۆدانمان کردووەو ئەم مێژووە بە خوێن نووسراوە، بەو هێزە، شەنگالمان ئازاد کرد و تا ئێستا پارێزگاری لێدەکەین. شەنگال بە فەلسەفەی ڕێبەر ئاپۆو گیانفیدایان ئازادکرا، ئەم ئازادییەمان پەرەپێدا و کردمان بە ئیرادەی خەبات و بەرخۆدان و ڕێکخراو، کە ١٣ی تشرینی دووەم شەنگال ئازادکراو چیتر کۆمەڵگەی ئێزیدی و شەنگال وەک ڕابردوو نییەو ئێستا سوپاکەی یەژەشەو یەبەشە توانای پاراستنی شەنگالی هەیە، کۆمەڵگەی ئێزدی جوانی ژیانێکی یەکسان و ئازادیان بینی و تێیدا ژیان، بۆیە هەرچی ڕوودەدات، دەستبەرداری ژیانی ئازاد نابێت، بۆ ژیانێکی ئازاد، ژنێکی ئازاد تا کۆتایی بەرگری دەکات، لە شەنگالی ئازادکراودا، کۆمەڵگەی ئێزیدی بە هێزی پاراستنی خۆیەوە خاوەنداری ڕەگی خۆی دەکات، خاک و وڵاتەکەی بەجێناهێڵێت و پارێزگاری لێ دەکات و ژیانێکی شکۆمەندانە بە خەبات و بەرخۆدانێکی گەورەوە دەژی.

 

"ئازادی بە پارادایمی ڕێبەر ئاپۆ و ئازادیی ژنان دەکرێت"

دوای شەڕی داعش، کۆمەڵگەی ئێزیدی نیشتمانپەروەر، خاوەنداری لە بەرخۆدان و خاکی خۆی کرد، ئێستاش بە پیشەنگایەتی هێزەکانی ئاپۆ، خۆی و هێزی خۆی بەو زانستە ناسییەوە، هێزە بەرخۆدیرەکان کە پیشەنگایەتی کۆمەڵگەی ئێزدییان کرد نیشانیان دا کە کۆمەڵگە ناتواندرێت بپارێزرێت. کۆمەڵگەیەکی پارێزراو ناتوانێت لە چوارچێوەی ئەم سیستەمە دەسەڵاتدارییەدا بژی. لەسەر ئەم بنەمایە، هێزی بەرگری خۆی بۆ ئاسایش، پەروەردە، تەندروستی، هەروەها بەڕێوەبەرایەتی، دامەزراوە و دامەزراوەکان دامەزراند، سەربەخۆیی خۆی ڕاگەیاند، ڕۆڵەی ئەم خاکە پیرۆزەی ئێزیدییەکان نین وەک جاران، لەسەر ئەم بنەمایە، هەڵبژاردنی ئازادیمان بە خواستی خۆمان هەڵبژارد و بینیمان کە ئەم ڕێگایە دەبێت تەنها لە ڕێگەی پارادایمی ڕێبەر ئاپۆ و کۆنفیدراڵیزمی دیموکراتیک و ئازادیی ژنانەوە ئەنجام دەدرێت.

 

"شەنگال دەپارێزین"

وەک یەژەشە، فەرمانی ٧٤ لەبیر ناکەین، نۆیەمین ساڵیادی ئازادکردنی شەنگال پیرۆز دەکەین و هەتا کۆتاییش پارێزگاری لە ئازادی شەنگال دەکەین، تۆڵەکردنەوەی یەژەشە ببێتە ئازادی ڕێبەر ئاپۆ و شەنگالێکی ئازاد دەبێت بەو باوەڕە گشتییەوە، ئەو ژنانەی کە لەسەر بنەمای ئازادی خۆیان کرد بە قوربانی، ئەو ژنانەی کە لەسەر ڕێگای ئازادین، سڵاویان لێدەکەین.