زهور مەشریقی

 

تونس- فێمێنیستەکان و داکۆکیکارانی مافەکانی مرۆڤ و پسپۆڕانی ژینگە جەختیان لەوە کردەوە، جیاوازی کۆمەڵایەتی و کولتووری و ئابووری یەکێکە لەو هۆکارانەی کە ژنان زیاتر کاریگەرییان لەسەرە بەرامبەر کاریگەرییەکانی قەیرانی کەشوهەوا.

 

کۆمەڵەی ژنانی دیموکراتی تونس ڕۆژی ١٥یکانوونی یەکەم لە تونس مێزێکی دەوری ڕێکخست لەسەر تێکچوونی پەیوەندییەکان لەسەر بنەمای زایەندی، سیستمە پیاوسالارییە ڕیشەکێشکراوەکان لە دەستگەیشتن بە سامان و پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ، بەتایبەتی مافەکانی ژیان، تەندروستی، پەروەردە، مافی کارکردن و هەموو ئەو شتانەی کە لەژێر مافە ئابووری و کۆمەڵایەتی و کولتوورییەکانی ژناندا کۆتایی دێت.

 

کاریگەری لەسەر ژنان هەیە بە تایبەت ژنانی گوندو جووتیار

ڕەجا دەهمانی، ڕێکخەری لیژنەی مافە ئابووری و کۆمەڵایەتی و کولتوورییەکانی کۆمەڵەی ژنانی دیموکراتی تونس، وتی: هێشتا پرسیارەکان سەبارەت بە پەیوەندی ژنان بە گۆڕانی کەشوهەواوە هەن و هەموو گروپە کۆمەڵایەتییەکان بەبێ جیاوازی "منداڵ، ژن، پیاو و لاوان" دەگرێتەوە، ئاماژەی بەوەشکردووە، زۆرێک لە کۆمەڵەکان لێکۆڵینەوەیان لەسەر پەیوەندی نێوان ئەم گۆڕانکارییانە و کاریگەرییەکانیان لەسەر ژنان کردووە ئەوەیان سەلماندووە کە نزیکەی ٨٠%ی ئاوارەکانی ئەمڕۆ ژنانن بەهۆی کارەساتە سروشتییەکانەوە، جا بەهۆی پەتا یان زریان و گۆڕانکارییە جۆراوجۆرەکانەوە کە کاریگەری لەسەر پەروەردەشیان کردووە، چونکە کشانەوەیەکی گەورە لە خوێندگەکان هەیە.

 

ڕاشیگەیاند، ئەم گۆڕانکارییانە کاریگەری لەسەر کاری ژنان هەیە، بەتایبەتی ئەوانەی کە زۆرترین زیانیان بەرکەوتووە، وەک ژنانی گوندو کرێکاران لە بواری کشتوکاڵدا، بۆ نموونە کەمی ئاو دوو هێندە و ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەر بەرهەمهێنان دەکات و ڕێگری دەکات لەوەی ئەوە بەدەستبهێنن کە دەیانەوێت، ٨٠%ی کرێکارانی کەرتی کشتوکاڵ ژنن و بەرپرسن لە پشتیوانیکردنی خێزانەکانیان.

 

سەبارەت بە چۆنیەتی بەدیهێنانی دادپەروەری کەشوهەوا بۆ ژنان، وتی: لەژێر سیستمی سەرمایەداری پیاوسالاریدا، کێشەیەک هەیە کە پەیوەندی بە ژینگەوە هەیە، وەک دەرئەنجامەکانی گۆڕانی کەشوهەوا، بەڵام لە دڵی پێشێلکردنی مافەکانمان وەک ژنان، جگە لە دەسەڵاتی پیاوسالاری و سەرمایەداری کە دەستوەردان لە هەموو ئەو شتانە دەکات کە پەیوەندییان بە ژیان و کار و بوونی ئێمەوە هەیە، وەک نایەکسانی کرێ و بیرکردنەوەی نێرینە و هەموو ئەو میراتانەی کە جیاوازیمان دەکات.

 

نایلا زوغڵامی، سەرۆکی کۆمەڵەی ژنانی دیموکراتی تونس جەختی لەوە کردەوە کە پێکەوەبەستنی سیستمی سەرمایەداری پیاوسالاری و نەبوونی دادپەروەری کەشوهەوا بریتییە لە توندوتیژی دژ بە ژنان لەژێر سیستمێکی پیاوسالاریدا، جگە لەو ڕاستییەی کە کەشوهەوا قەیرانێک دروست دەکات ڕاستەوخۆ کاریگەرییان لەسەر دروست دەکات، وەک کێشەی کەمی ئاو، بەڕێوەبردنی ڕۆژانەی ئاو و ئازاری ژنانی جوتیار لە ئەنجامدا، بەتایبەتی لەگەڵ نەبوونی مافی خاوەندارێتی زەوی.

 

ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو کێشانەی کە کاریگەرییان لەسەر سەقامگیری ژنان هەیە و کاریگەرییان لەسەر داهاتووی ژنان هەیە، بۆ ئەوەی پێویستە چارەسەر بکرێن و هۆشیاری هەبێت لەسەریان، بەتایبەتی لەبەر ئەوەی کێشەی کەشوهەوا لە ئەجێندا سیاسییەکان و سیاسەتی گشتی و تەنانەت ئەجێندا نێودەوڵەتییەکاندا نییە.

 

مریەم جابەڵا، ئەندامی لیژنەی مافە ئابووری و کۆمەڵایەتییەکانی کۆمەڵەی ژنانی دیموکراتی تونس، ئاماژەی بەوەکرد، بەدیهێنانی دادپەروەری کەشوهەوا داوایەکە کە فێمێنیستەکان و کۆمەڵگەی مەدەنی هەوڵدەدەن گفتوگۆی لەسەر بکەن، بەتایبەتی دوای ئەو سەختییانەی کە لە لوتکەی کەشوهەوای ئەم دواییەدا ئیمارات میوانداری کرد و نادادپەروەری کەشوهەوا بەردەوام دەکات، ئەمڕۆ کۆمەڵەکان داوا دەکەن بۆ گفتوگۆکردن لەسەر کێشەی کەشوهەوا و پەیوەندییەکەی بە مافەکانی ژنانەوە، لە ڕێگەی چەندین ڕووداوەوە هیواخوازین کە پەیوەندی لەگەڵ کۆمەڵگەی مەدەنی لە ناوچەکە و لە سەرتاسەری جیهاندا بکەین بۆ پاراستنی کاریگەرییە جدییەکان لەسەر مافەکانی ژنان.

 

لە کاتێکدا دەستوەردانەکانی دیکە مامەڵەیان لەگەڵ سەرکوتکردنی سیستمی سەرمایەداری و پیاوسالاری ژنان دەکرد لە لایەکەوە و لە لایەکی دیکەوە، لەو شوێنەی کە بنەمای دابەشبوونی سێکسی ئامرازەکان هۆکاری سڕینەوەی ڕۆڵی ژنان بوو، وایان لێکردن لە پلەی دووەمدا مافی دەستگەیشتنیان بە زەوی و سامان و مافی یەکسانی میرات و هەموو سیستەمە سەرکوتکەرەکانی دیکەی پەیوەست بە ڕاگەیاندن و فۆبیای کەمایەتی و ڕژێمە دژە کۆچبەرییەکانیان بێبەش بکەن.

 

لە کۆتاییدا بەشداربووان باسیان لەوەکرد، تا چ ڕادەیەک ژنان بەهۆی گەرمبوونی زەوی و مەترسییەکانی ئاگرکەوتنەوە و وشکەساڵی و بە بیابانبوون و نەبوونی سەرچاوەی ئابووری و ئاو بەتایبەتی لە ناوچە گوندەکان کاریگەریی نەرێنییان لەسەرە.