سلێمانی

 

ئەمڕۆ لە هۆڵی تەوار لە شاری سلێمانی بە بۆنەی ٨ی ئادار ڕۆژی جیهانیی تێکۆشانی ژنان، لیژنەی کاری هاوبەشی چەپی کوردستان و هاوپەیمانی ژنانی کوردستان دیدارێکیان سەبارەت بە پرسەکانی ژن و تایبەت بە ٨ی ئادار ساز کرد.

 

لە دیدارەکەدا دوو تەوەری سەرەکی باسی لێوەکرا بە ناونیشانی "پانتایی گشتی و حکومەت و حزبەکان و هەڵوێستیان لە بابەتەکانی ژناندا" و "بڕیاری ١٣٢٥ی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان و بەشداری ژنان لە ناوەندی بڕیار و بونیادنانی ئاشتی لە کوردستان"، بە خولەکێک وەستان بۆ گیانی ژنانی شەهید، کە لە ڕێگەی ئازادیدا بوونەتە قوربانی دیدارەکە دەستیپێکرد.

 

لە پانێڵی یەکەمدا، هەریەک لە نەرمین عوسمان، سیاسەتمەدار، پەیمان عیزەدین، پارێزەر و نیشتیمان کەمال، ئەندامی حزبی زەحمەتکێشانی کوردستان وتاریان پێشکەشکرد.

نەرمین عوسمان، نووسەر و سیاسەتمەدار لە پانێڵی یەکەمدا وتارێکی پێشکەشکرد و وتی: باسی جێندەر لەلایەن ڕێکخراوەکان لە باشووری کوردستان تەنها لە چوارچێوەی نێر و مێدا باسی لێوەکراوە، هێرشکردنە سەر بابەتی جێندەریش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی ئێمە دەوڵەتێکی دیموکراتیمان نییە و ڕێکخراوەکان لەسەر چەمکێکی هاوبەش نین، ڕێک نەکەوتوون و پەرتەوازەبوونێک هەیە لە ناویاندا و هیچ پلانێکیان نیە، چونکە بە شێوەیەکی ستراتیژی کار ناکەن و ئەمەش لەجیاتی سود گەیاندن بە دۆزەکە، زیانی پێگەیاندووە و کۆمەڵگە لە دژی چەمکی جێندەر وەستاوەتەوە.

 

پەیمان عیزەدین، پارێزەر، باسی ئەو بەشەی حیزبی کرد کە پەیوەندیدارە بە یاساوە و وتی: سەبارەت بە پێشێلکردنی مافاکانی ژنان یاسا بەپێی پێویست کاری نەکردووە و چەند یاسایەکی کەم دەرکراوە لە بەرژەوەندی ژنان دان، ئەویش بە زۆری ڕێکخراوەکان دەرکراوە و دووجار هەمواری باری کەسێتی کراوەتەوە، بەڵام بەڕاستی هیچ نەکراوە، چونکە ئەو یاسایانە ناچنە ناو کرۆکی ئەو کێشانەی ڕووبەڕووی ژنان دەبێتەوە، ئەو کەمە یاسایەی کە هەیە لە ژێر هەڕەشەدایە لەلایەن چەند پەرلەمانتارێکی حزبییەوە، چونکە لە بچینەدا تێگەیشتن لە ژنان لەناو حیزبەکاندا بوونی نییە.

 

نیشتیمان کەمال، ئەندامی حزبی زەحمەتکێشانی کوردستان، ئاماژەی بەوەدا، "دوای ڕاپەڕین لە باشووری کوردستان فرە حزبی و فرە میدیای دروستبوو، کە کاریگەری هەیە لەسەر ڕای گشتی، بەمەش ڕۆڵی ژنان کەم بووەوە لە بوارەکانی ژناندا، کاتێکیش ژنێک دەکوژرێت هەموو لایەک قسە دەکات، بەڵام لە دەرکردنی یاسایەک لە بەرژەوەندی ژنان هەمووی بێدەنگ دەبێت، چونکە حکومەت تەنها ئیش لەسەر پرسە سیاسیەکان دەکات".

 

لە پانێڵی دووەمی دیدارەکەدا، لەبارەی "یاسای ۱۳۲٥ی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یکگرتووەکان و بەشداری ژنان لە ناوەندەکانی بڕیاردان و ئاشتی لە کوردستان" هەریەک لە کنێر عەبدوڵا، ئەندامی یەکێتی ژنانی کوردستان، بەسمە حەبیب، سەرۆکی ئەکادیمیای ژنان بۆ سەرکردایەتیکردن، ڕێزان شێخ دلێر، چالاکوان بابەتیان پێشکەشکرد.

کنێر عەبدوڵا ئاماری بەشداری ژنانی لە پرۆسەی سیاسیدا لەناو حزبەکاندا خستەڕوو، بەپێی ئامارەکە، لە مەکتەبی سیاسی پارتیدا ١ ژن هەیە، لە سەرکردایەتیەکەیدا ٥ ژن هەیە، لە پەرلەماندا لە کۆی ٤٥ کورسی فراکسیۆنەکە ١٣ ژن هەیە.

 

لە مەکتەبی سیاسی یەکێتیدا ١ ژن هەیە، لە سەرکردایەتیەکەیدا ٢٧ ژن هەیە، لە پەرلەماندا لە کۆی ٢١ کورسی فراکسیۆنەکە ٦ ژن هەیە.

 

یەکگرتوو لە مەکتەبی سیاسیەکەیدا ٢ ژن هەیە، لە سەرکردایەتیەکەیدا ١٠ ژن هەیە، لە پەرلەماندا لە کۆی ٥ کورسی ٢ ژن هەیە، لە گۆڕاندا لە خانەی ڕاپەڕاندندا ژن بوونی نییە، لە سەرکردایەتیەکەیدا ٧ ژن هەیە، لە پەرلەماندا لە کۆی ١٢ کورسی ٤ ژن هەیە.

 

بەسمە حەبیب ئاماژەی بەوەکرد، "بڕیاری ١٣٢٥ یەکێکە لە بڕیارە گرنگەکان کە ساڵی ۲۰۰۰ دەرچووە و سێ خاڵی گرنگ لەخۆدەگرێت، ئەویش بەشداری ژن، پاراستن، خۆپاراستنە، چونکە ژن هەمیشە یەکەم قوربانییە لە هەموو ڕووداوێکدا" بەسمە باسی لەو ژنانە کرد کە لە شەڕی داعشدا لە شەنگال و عێراق بە جۆرەها شێوە ڕووبەڕووی توندوتیژی دەبوونەوە و بووە، وتی" ئەمە بووە هۆی دەرچوونی یاسایەک بە ناوی ژنانی ڕزگاربووانی ئێزدی، ئاماری قوربانیانی ئێزدی بەم شێوەیە بووە، ٦ هەزار و ٤١٧ کەس ڕفێنراوە، کە ٣ هەزار و ٥٤٨یان ژنن، ٣ هەزار و ٥٦٢ کەسیان چارەنووسیان نادیارە کە هەزار و ٢٠٧ کەسیان ژنن، لەناو باوەڕی مەسیحییەتدا، ٦٤ کەس ڕفێنراون، ١٨یان ژنن، لە تورکمانەکاندا هەزار و ٣٠٠ کەس ڕفێندراون و ٨٤ کەسیان ئازاد کراون.

 

لە کۆتاییدا ڕێزان شێخ دلێر وتی: لە عێراقدا تا ئێستا یەک ژن نەبووە بە ئەندامی دادگای فیدراڵی، ئێمە بە پێی یاسای ١٣٢٥ داوامان کرد کە ژنان بتوانن ببنە ئەندام، بەپێی ئەو یاسایە کە هەشت وەزارەت دەگرێتەوە تا دیاری بکرێت چۆن کار دەکەن و ئەگەر ژنان پێگەیان کەم بێت، دەسەڵاتیان بدرێتێ، ئەگەر ژن نەتوانێت خۆی بگۆڕێت چۆن دەتوانێت هۆشیاری بڵاو بکاتەوە، ژن دەبێت یەکەم شت پێویستە باوەڕی بە توانا و ئیرادەی خۆی هەبێت و باوەڕی بە کارەکەی هەبێت تا توانای خۆسەلماندنی لە پێگەکاندا هەبێت و بەسەر بەربەستەکاندا سەربکەوێت.