مەدینە مامەدئۆغڵو

 

بەدلیس- لە کوردستان شەڕ بە هەمان توندوتیژی ساڵانێکە بەردەوامە، ئەو ئەشکەنجەیەی دەوڵەت لە دژی مردووەکان ئەنجامی دەدات بە هەمان دڕندەیی بەردەوامە، دیمەنێکی ئەم دواییەی ئەرزرۆم جارێکی تر ڕووی پیسی شەڕی نیشان دا، پاشماوەی یڵماز ئوزون (تۆلهەڵدان تەکمان) ئەندامی هەپەگە، کە لە ساڵی ٢٠٢٠ لە سێرت لە هێرشی ئاسمانیدا گیانی لەدەستدا، لەگەڵ ٥ هاوڕێکەی دوای ٣ ساڵ لەناو سندوقێکدا ڕادەستی بنەماڵەکەی کرا، هاووڵاتیان و داکۆکیکارانی مافی مرۆڤ کە داوا لە دەوڵەت دەکەن کۆتایی بەم دڕندەییە بێنێت، هەروەها دەیانەوێت وەڵامێکی توند بۆ ئەم پرسە بدرێتەوە.

 

بۆ جارێکی دیکە هەمان دڕندەیی، لە ساڵی ٢٠١٧ لە گۆڕستانی گارزان ئەزموون کراوە، یەکێک لە شایەتحاڵەکانی ئەو ڕۆژانە بەناوی نوریە توران وتی: "ئەوان لە ئێسکەکانی ئێمە دەترسن، ئەم دڕندەییە قبوڵ ناکرێت.

 

لە ژێر شەقامەکەدا بە خاک سپێردرابوون

گۆڕستانی خێرزانی لە گوندی ئۆلێکا جۆر سەر بە بەدلیس لە نێوان ٨ بۆ ١٧ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ هێرش کرایە سەر و وێران کرا. ڕۆژی ١٩ی کانونی یەکەم، ٣١٠ تەرمی سەر بە پەکەکە لە گۆڕستانەکە دەرهێنران. ئەو تەرمانە کە ماوەیەکی زۆرە چارەنووسیان دیار نەبووە، بەپێی ئەو ڕاگەیاندنەی کە پارێزگاری بەدلیس لە ٢ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨ بڵاویکردووەتەوە، گواستراوەتەوە بۆ پەیمانگای پزیشکی دادوەری (ATK) لە ئەستەنبوڵ. بەشێک لەو خێزانانەی کە نمونەی دی ئێن ئەییان داوە، تەرمی کوڕەکانیان بە سندوق و کیسە بۆ گەڕێندراوەتەوە.

 

چوار جار بەخاک سپێردرا!

یەکێک لەو تەرمانەی کە لە خێرزان وەرگیراوە و لە گۆڕستانی کیلۆس بەخاک سپێردراوە، هی فێداکار توران بووە. فێداکار توران لە دایکبووی ساڵی ١٩٧٥ە، لە ساڵی ١٩٩٣دا پەیوەندی بە پەکەکەوە کردووە، لە فێداکار توران کە لە هێرشێکدا هەمان ساڵدا گیانی لەدەستدا، تووشی ئەشکەنجەی دژ بە مرۆڤایەتی کرا. تەرمی فێداکار توران بۆ یەکەمجار لە گۆڕستانی گوندەکەدا بەهۆی ئاستەنگەوە بەخاک سپێردرا، دوای ١٢ ساڵ لە ساڵی ٢٠١٥ هێنرایە گۆڕستانی خێرزانی و بەخاک سپێردرایەوە، تەرمی مردووەکە کە ٢ ساڵ دوای ناشتنی گواسترایەوە بۆ ئەستەنبوڵ، بۆ ماوەی ٢ ساڵ لێرە مایەوە. دوای کۆتایی هاتنی خەباتەکەیان، ئەو بنەماڵەیە لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ تەرمەکەی دۆزیەوە و لەلایەن دەوڵەتەوە دەستی بەسەردا گیرا، دایە نوریە توران ڕایگەیاندووە کە تەرمی منداڵەکەیان لەناو سندوقێکدا هەڵگرتووە و یەک بە یەک ئێسکی منداڵەکەیان خستۆتە ناو تابوتەکەوە و دەڵێت: نە نەمرود و نە ئەوانی دیکە لەمانە دڕندەتر نەبوون.

 

لە یەکەم ساتەوە تا دوا ڕۆژ هەمیشە قەدەغە کرابوو

نوریە توران کە ئەزموونەکانی ئەو ڕۆژانەی بە وشەی "هەرچی بڵێم، هەرچی بڵێم، بە بچووکی دەمێنێتەوە" ژیاوە، ڕایگەیاندووە کە ئەو ساڵەی کوڕەکەی ژیانی لەدەستدا، بەهۆی بەربەستی سەربازەکانەوە، نەیانتوانی ژیانی خۆی بهێنن تەرمی بۆ سەنتەر و ناچار بوو لە گوندەکە بمێنێتەوە، نوریە توران بەم قسانە درێژە بە قسەکانی دا: "لەو کاتەدا تەرمی منداڵەکانمان بە ئەسپەوە دەهێنا، دەوڵەت ڕێگەی نەدەدا ببرێنە گۆڕستان و وتی، "ئەوان تیرۆریستن".هەروەها ناچار بووین لە نزیکترین گوند بیاننێژین.لەماوەی ئەو کاتەدا لە کاتی ناشتنیشدا گەمارۆدراین، تەرمی کوڕەکەم ساڵانێک لەوێ لە گوندەکەدا مایەوە، دواتر هاوڕێکانی تەرمەکەیان برد و بردیان بۆ خەرزان.

 

'ساڵانێکە خەبات دەکەم'

نوریە توران ڕایدەگەیەنێت، دوای وێرانبوونی گۆڕستانی خێرزان، ساڵانێک خەباتی کردووە، بەدوای تەرمی کوڕەکەیدا گەڕاوە و چەندین جار نموونەی خوێنی پێداوە و دەڵێت: "بە سەتڵ گۆڕستانی خێرزانیان تێکشکاند و تەرمەکانیان دەرهێنا، هەموویان خستە ناو کیسە و بردمان بۆ ئەستەنبوڵ، وامانزانی کە لاشەی ئێمە لێرە لە مۆرگە، هەرگیز بیرم نەکەوتەوە کە لە ئەستەنبوڵن، پاشان کە پێیان وتین خوێن بدەین، ٤ یان ٥ جار چووم و خوێنم دا، دەچووم داواکاری گشتی بەتەنها دوای ئەوە لە کۆتاییدا دوای ساڵێک نمونەی خوێنم هاتە دەرەوە، کوڕەکەم چوو پرسەی ئێمەی لە ئەستەنبوڵەوە هێنا، دوای ئەوە پرسەی کەس نەهات، هێشتا تەرمی زۆر لەوێ لە ژێر ڕێڕەوی پێدا نێژراون، ئەوان شوێنێکیان لێرە دروست کرد، و تەختێکیان لەسەر ئێسکەکان دانا، لەوێ دایاننا، تەنانەت ٥٠ تەرمیش لەوێ دەرنەهێنراون، هەموویان لێرە لە ژێر زەوی ماونەتەوە."

 

سندوقێکیان پێداین و گوتیان 'ئەمە کوڕی تۆیە'

نوریە توران ڕایگەیاند، دوای ئەوەی نمونەی دی ئێن ئەی دوای ٢ ساڵ دەرچوو، تەرمی کوڕەکەی بردووە و ڕایگەیاندووە کە پۆلیس لەو ڕۆژانەدا گۆڕستانەکەیان گەمارۆداوە، تەنانەت ڕێگەیان نەداوە گۆڕەکە هەڵکەنن. نوریە توران ڕایگەیاند کە ئەوان سندوقەکانیان گەیاندووەتە ئەو خێزانانە و وتیان "ئەمە کوڕی ئێوەیە" و بەم قسانەی خوارەوە بەردەوام بووە:

 

"کاتێک تەرمی کوڕەکەم هاتە ئێرە، نەیانهێشت تەرمەکە ببرێت بۆ هیچ شوێنێک، ویستم بچمە گۆڕستان و گۆڕی کوڕەکەم هەڵکەنم، کە چوومە گۆڕستان پۆلیسەکان گەمارۆیان داین و وتیان؛ 'ناتوانیت لێرە بنێژیت.' لێرە ڕێگەیان پێدام، بەڵام نەیانهێشت خێزانەکانی تر لەگەڵمدا بن، چونکە خەڵکی ئێرە نەبوون. وتم خەڵک ئێسکەکانیان گرتووە و کاردانەوەیان بەرامبەریان هەیە.