ناوەندی هەواڵ

 

حکومەتی کاتی سووریا کە لەلایەن جیهادییەکانی هەتەشەوە بەڕێوەدەبرێت، سەرەڕای نەبوونی ڕوونی و هاوسەنگی کۆمەڵایەتی و دەستەبەرکردنی یەکسانی ڕەگەزی لە نوێنەرایەتیکردنی هاوڵاتیانی سووریا لە پەرلەمان، ئامادەکاری دەکات بۆ یەکەم تاقیکردنەوەی هەڵبژاردنەکانی لەسەر بنەمای ئەندامەکانی هەڵبژاردن.

 

ڕۆژی ٢٩ی ئەیلوول، کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی گەلی سووریا دەرگای کاندیدکردنی بۆ ئەندامێتی لە ئەنجومەنی گەلی سووریادا داخست و دەستپێکردنی بانگەشەی هەڵبژاردنەکانی ڕاگەیاند، لە کاتێکدا گفتوگۆکان لەسەر دەرکردنی ناوەکان لە لیستە کۆتاییەکان و کەمی ڕێژەی نوێنەرایەتی ژنان.

 

ژمارە کەمەکان و جیاوازیە توندەکانی ناوچەیی

ژمارەی کاندیدەکانی ئەنجومەنی گەل گەیشتە هەزار و ٥٧٨ کەس، کە تەنها ٢٢١ کەسیان ژن بوون، کە لە ١٤% زیاتر ناکات، هاوکات ئەم نایەکسانییە لە نێوان شارەکانیشدا هەیە، کە ئەمە ڕەنگدانەوەی بەردەوامی پەراوێزخستنی پێکهاتەی ژنانە لە ژیانی سیاسیدا، سەرەڕای قسەکردنە فەرمییەکان کە "هاوسەنگی کۆمەڵایەتی" و "هەمەجۆریی کولتووری" بەرەوپێش دەبەن، دیمەشق زۆرترین ڕێژەی نوێنەرایەتی ژنانی تۆمارکردووە کە ٣١.٩% بووە، لە کاتێکدا، ڕێژەی نوێنەرایەتی ژنان لە شارەکانی وەک ئیدلب، حەما و دێرەزوور بە شێوەیەکی بەرچاو دابەزیوە، بە بەپێی سەرچاوە ناوخۆییەکان ڕێژەی نوێنەرایەتی ژنان لە ٥% زیاتر نەبووە، ئەمەش نەبوونی ئیرادەی سیاسی بۆ دەستەبەرکردنی نوێنەرایەتی دادپەروەرانەی ژنان لە هەموو ناوچەکاندا ئاشکرا دەکات.

 

لیژنەکە تەنها ئاماژەی بەوەدا، کە ڕێژەکە "هاندەربەخشە"، بەبێ ئەوەی هیچ پابەندبوونێک بە چارەسەرکردنی بۆشاییەکە یان دڵنیابوون لە کەمترین ئاستی نوێنەرایەتی ژنان لە ئەندامەکانی هەڵبژاردندا، ڕەوایەتی بە دەرکردنی ناوەکان لە لیستە کۆتاییەکان دا بە "بیانووی تەکنیکی" پەیوەست بە دابەشکردنی دیمۆگرافی و پسپۆڕی ئەکادیمی، بە پشتگوێخستنی ئەو ڕاستییەی کە دەتوانرێت ئەم پێوەرانە بەکاربهێنرێت بۆ فلتەرکردنی دەنگی ژنان یان ئۆپۆزسیۆن لە ژێر پەردەی هاوسەنگیدا، جگە لەوەش، پاساوی ئەوەی کە دوورخستنەوە کاریگەری لەسەر "دۆخی تاکەکان یان دڵسۆزی نیشتمانییان" نییە، ڕوون نییە، بەتایبەتی بە لەبەرچاوگرتنی نەبوونی میکانیزمێکی ڕوون بۆ تانەدان یان پێداچوونەوە.

 

ئەو کۆدی ڕەفتارەی کە لیژنەکە بەسەر کاندیدەکاندا سەپاندویانەوە، بڕگەی دژ بە بەکارهێنانی قسەی هەڵچوون و خێڵی لەخۆدەگرێت، بەڵام هیچ مسۆگەریەک لەخۆناگرێت بۆ پاراستنی ژنان لە هەڵاواردن یان توندوتیژی سیاسی، هەروەها ئاماژەیە بۆ میکانیزمەکانی لێپرسینەوە لە هەڵمەتی لێپرسینەوە کە ژنان پەراوێز دەخەن یان قسەی هەڵبژێردراوی پیاوان بەکاردەهێنن، لەگەڵ نەبوونی بڕگەیەکی ڕوون لەسەر یەکسانی ڕەگەزی، متمانەی کۆدەکە وەک چوارچێوەیەکی ئەخلاقی لاواز دەکات.

 

هەرچەندە کۆمیسیۆن ئەم هەڵبژاردنانەی بە "ئەزمونی یەکەم لە سووریا" پێناسە کرد، بەڵام لەگەڵ ئەو تاقیکردنەوەدا، هیچ چاکسازییەکی پێکهاتەی نەبوو بۆ دەستەبەرکردنی بەشداری ژنان و گروپە پەراوێزخراوەکان، تەنها ڕاگەیاندنی دەستپێکردنی دەنگدان لە ٥ی تشرینی یەکەم، بەبێ هیچ ڕێوشوێنێک بۆ دەستەبەرکردنی ژینگەیەکی سەلامەت و گشتگیر بۆ ژنان، کە پرۆسەی هەڵبژاردن دەکاتە دووبارەبوونەوەی نەخشێکی تاکڕەو کە نوێنەرایەتی پیاو بەرهەمدەهێنێتەوە.

 

هاوکات لەگەڵ پڕۆسەی هەڵبژاردنەکان، ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ و ژنان زنجیرەیەک پێشێلکاری قورسیان بەڵگەدار کرد کە لەلایەن جیهادییەکانی هەتەشە دژی ژنان ئەنجامدراون، بەتایبەتی لە کەناراوەکانی سووریا، کە ناوچەکە لە مانگی ئاداری ڕابردوودا شاهیدی کۆمەڵکوژی بەکۆمەڵ بووە، بووەتە هۆی گیانلەدەستدانی سەدان هاوڵاتی مەدەنی، لەنێویاندا ژن و منداڵ.

 

شایانی باسە کە پڕۆسەی هەڵبژاردنی ئێستا، کە لەلایەن کۆمیسیۆنی باڵا پێشکەش دەکرێت، چارەسەرێکی ژنانی ڕاستەقینەی تێدا نییە کە مسۆگەری بەشداری ژنان وەک ئەکتەرێکی سیاسی بکات نەک تەنها هێمای، چونکە نوێنەرایەتی ژمارەیبەس نییە، ئەوەی پێویستە، بە بڕوای ژنانی چالاکوانان و سیاسەتمەداران، پابەندبوونێکی سیاسی ڕوونە بۆ لابردنی بەربەستە پێکهاتەییەکانی بەردەم ژنان و دڵنیابوون لەوەی کە هەڵبژاردن ئامرازێکە بۆ دادپەروەری ڕەگەزی، نەک تەنها ڕووبەرێکی دیموکراتی.