ئایا ڕاگەیاندن دادپەروەری لە ڕۆڵی ژنان لە کۆمەڵگەدا دەکات؟
سەرەڕای ئەو پێشکەوتنانەی کە ژنان لە هەموو بوارەکانی ژیاندا بەدەستیان هێناوە، بەڵام پرسیارەکە هەروایە: ئایا ڕاگەیاندن بەشداری دەکات لە پێشکەشکردنی بە شێوەیەکی گونجاو، یان بەشداری دەکات لە بەردەوامکردنی وێنەی کۆنەپەرستانە؟

رۆشێل جونیور
سوەیدا - ڕاگەیاندن بووەتە ئامرازێک کە کاریگەرییەکەی لە داڕشتنی وێنەی دەروونی و هۆشیاری بەکۆمەڵدا بەرچاوە، جا لە ڕێگەی ئەوەی لە هەواڵەکاندا پەخش دەکرێت یان ئەوەی لە دراما، ڕیکلام، یان پلاتفۆرمی پەیوەندی جێگرەوەدا پیشان دەدرێت.
سەرەڕای ئەو پێشکەوتنانەی کە ژنان وەک ئەکتەرێکی چالاک و پێشەنگ لە بوارە جیاجیاکاندا بەدەستیان هێناوە، بەڵام شێوازی وێناکردنی ڕۆڵی ژنان لە ڕاگەیاندنەکانەوە هێشتا پرسیاری زۆر دەوروژێنێت، ئایا ڕاگەیاندن ژنان وەک هاوبەشی ڕاستەقینە لە گەشەپێدان و بڕیاردان نیشان دەدەن، یان کورتیان دەکاتەوە بۆ ڕۆڵی کۆنەپەرستانە کە وێنەی نەریتی بەرهەم دەهێنێتەوە؟
ئێمە ئەم پرسیارەمان ئاراستەی نەوار عەزام، ڕۆژنامەنووس کرد کە هاوڵاتی شاری سوەیدای سووریایە، کە لە ساڵی ٢٠١٨ەوە لە بواری ڕاگەیاندن کاردەکات، بەهۆی دژایەتیکردنی لەگەڵ دەسەڵاتی ڕژێمی پێشوو، بە نهێنی پیشەکەی هەڵبژارد، ئەمەش بووە هۆی ئەوەی کە تووشی فشار و ئاڵەنگاری زۆر بێت، بەتایبەتی وەک ژنێکی چالاک لە بوارێکدا کە کۆمەڵگە هێشتا بە سووکایەتییەوە سەیری ژنان دەکات.
نەوار عەزەم وتی: نابێت هیچ بەربەستێک لە ڕێگەی خواستی ژن بوەستێت بۆ کارکردن و پەرەپێدانی خۆی و گەیشتن بە خواستەکانی، سەرەڕای ئەو هەڵمەتە ناوزڕاندنانەی کە لە تۆڕی کۆمەڵایەتیدا تووشی بووە، بە تایبەت لە سەردەمی ڕاپەڕینی کۆمەڵگەی سوەیدا دا، ئەم هەڵمەتانە تەنیا خواست و خۆڕاگریی زیاتریان کردووە بۆ درێژەدان بە کارەکانی.
بەکاڵاکردنی ژنان لەبری بەهێزکردنیان
پێی وایە ڕاگەیاندنی گشتی سەرەڕای هەوڵەکانی لە هەندێک بواردا بۆ بەرزکردنەوەی ڕۆڵی ژنان، زۆرجار ژنان وەک ئامرازێکی بازرگانی بەکاردەهێنن، پشت بە شێوە و دەنگ و جلوبەرگیان دەبەستێت، ئەو ئەمە بە "کاڵاکردن"ی ژنان دەزانێت و دەیکاتە ئامرازێک بۆ ڕاکێشانی بینەران، نەک وەک ئەکتەرێکی کاریگەر و لێهاتوو لەم بوارەدا پێشکەشیان بکات.
ئاماژەی بەوەشکرد، دەگمەنە ژنە ڕۆژنامەنووسێک هەلی پێبدرێت، چونکە بەڕاستی لێهاتووە، وەک ئەوەی لەگەڵ شیرین ئەبو عاقلەی نەمردا ڕوویدا، کە نموونەیەکی دەگمەن بوو لەم بوارەدا، زۆرێک لە ئاژانسەکانی ڕاگەیاندن لە کاتی هەڵبژاردنی پەخشکەرانی ژندا سەرنجیان لەسەر دەرکەوتنی جەستەییە،نەوەک لەسەر حیسابی لێهاتوویی، کە پێی وایە بە لەبەرچاوگرتنی چڕی بەرهەمهێنانی ڕاگەیاندنی ئێستا زۆر گرنگە.
لێهاتوویی، نەک ڕواڵەت
سەرەڕای ڕەخنەکان، نەوار عەزام جەخت لەسەر بوونی ئەو ئاژانسە ڕاگەیاندنا دەکاتەوە کە سەرکەوتوو بوون لە پێشکەشکردنی نمونەی ژن، وەکئۆپێرا وینفری، کەسایەتی ڕاگەیاندنی نێودەوڵەتی کە هەموو ڕەچاوکردنی جەستەیی، ڕەگەز، یان نەتەوەی تێپەڕاندووە بۆ ئەوەی دووپات بکاتەوە کە لێهاتوویی ستانداردی ڕاستەقینەی سەرکەوتنی ڕاگەیاندنە، هەڵوێستێک کە وتاری ڕاگەیاندن لە جیهانی عەرەبیشدا پێویستە بەرزی بگرێت.
ڕوونیکردەوە کە لە هەردوو کەیسەکەدا ڕاگەیاندن بەشدارییان کردووە لە پەراوێزخستنی ڕۆڵی ژنان لە هەندێک کاتدا، لە کاتەکانی دیکەشدا لە تیشک خستنەسەر مۆدێلە سەرکەوتووەکانی ژن، هەندێک لە کەناڵەکان دەستیان کردووە بە پێشکەشکردنی پەخشکەرانی ژن وەک پەیامنێری مەیدانی و شیکاران و پسپۆڕان، دوورکەوتنەوە لە وێنەی کۆنەپەرستانەی پەخشکەرێکی ژن کە سنووردارە بە خوێندنەوەی هەواڵەکان یان پێشکەشکردنی پێشبینییەکانی کەشوهەوا.
هێشتا چەشنە کۆنەپەرستانەکان زاڵن
ئاماژەی بەوەدا کە ڕاگەیاندنەکان هێشتا بەدەست کەموکورتییەکەوە دەناڵێنن لە پێشکەشکردنی وێنەیەکی هاوسەنگ لە ژنان، زۆرجار ڕۆڵیان سنووردارە بە بەرنامەکانی تەندروستی و جوانکاری پەیوەست بە دایکایەتی و چاودێری پێست و ڕواڵەتی جەستەیی و شکست دەهێنن لە پێشکەشکردنی مۆدێلی ژنانی چالاک لە کۆمەڵگەدا، وەک پارێزەر و مامۆستا و چالاکوان.
نەوار عەزام هەروەها باسی لە هەندێک دەستەواژەی کرد کە لە وتاری ڕاگەیاندندا بەکاردەهێنرێن کە پێی وایە پێگەی ژن کەم دەکەنەوە، وەک "لە پشت هەموو پیاوێکی گەورەوە ژنێکە"، ئەم دەستەواژەیە ژنان دەخاتە سێبەرەوە، وەک ئەوەی ڕۆڵیان لاوەکی بێت یان تەنیا پشتیوانیکردن بێت، پێماسە کردنی ژنانی سەرکەوتوو بە "دە پیاو" یان وێناکردنی سەرکەوتنەکانیان وەک تایبەتمەندیەک ڕەنگدانەوەی بەردەوامیی نیگای پیاوانە لە ڕاگەیاندنەکاندا، وتی: زۆرجار ڕاگەیاندنەکان ژنان وەک ئامرازێکی پڕوپاگەندە بە پشتبەستن بە ڕواڵەت و دەنگ و جلوبەرگیان بەکاردەهێنن، ئەمەش بەکاڵاکردنیان پێکدەهێنێت و دەیانکاتە ئامرازێک بۆ ڕاکێشانی بینەر لەبری ئەوەی وەک توخمێکی کاریگەر بیانخاتە ڕوو.
جەختی لەوەکردەوە کە دەبێت واز لە خستنەڕووی ژنان وەک قوربانی یان بوونەوەرێکی بێ توانا بهێنین کە پێویستیان بە هاوسۆزییە، دەست بکەین بە ناسینی ڕۆڵی ئەوان وەک بوونێکی سەربەخۆ کە توانای جێگیرکردنی خۆیان و گەیشتن بە ئاواتەکانیان هەیە بەبێ ئەوەی پێویستیان بە قسەکردنێکی قارەمانانە یان سۆزداری هەبێت کە لە گۆشەیەکی دیکەوە زیانیان پێ بگەیەنێت.
بانگەوازێک بۆ گۆڕانکاری لە ڕیتۆریکدا
نەوار عەزەم، ڕۆژنامەنووس لە کۆتایی قسەکانیدا داوای گۆڕینی وتاری ڕاگەیاندنی بەرامبەر بە ژنان کرد، بە دوورکەوتنەوە لەو دەستەواژانەی کە گرنگییەکانیان پەراوێز دەخەن یان کەم دەکەنەوە، لەبری ئەوە تیشکی خستەسەر بەرزکردنەوەی تواناکانیان و دەستکەوتەکانیان، دوور لە چەشنە کۆنەپەرستانەکان، بەتایبەتی لە ناوچە جێناکۆکەکان، کە ژنان سەرەڕای هەلومەرجی دەوروبەریان، تواناکانی خۆیان سەلماندووە.