ناوەندی هەواڵ

 

گەدە یەكێكە لە ئەندامەكانی بەشی سەرەوەی ڕێڕەوی هەرسكردن كە فەرمانی سەرەكی هەرسكردنی خۆراكەو پاشان ناردنی بەرەو ڕیخۆڵەكان،شێرپەنجەی گەدە ڕوودەدات كاتێك ئەو خانە ئاساییانەی كە هەن لە ناو گەدەدا بەشێوەیەكی كۆنتڕۆڵ نەكراو گەشە دەكەن و وەرەم دروستدەبێت، ئەم كردارەش بەشێوەیەكی هێواش و لەسەرخۆیی ڕوودەدات، شێرپەنجەی گەدە دروستدەبێت و گەشە دەكات بەماوەی چەندین ساڵ.

 

شێرپەنجەی گەدە گەشەی خانە شێرپەنجەییەكانە لە ناوپۆشی گەدەدا، هەروەها ناودەبرێت بە (Gastric Cancer)، ئەم جۆرە نەخۆشییە قورسە دەستنیشانکردنی چونكە زۆربەی خەڵك نیشانەكانی تێدا دەرناكەوێت لەسەرەتای قۆناغی نەخۆشیەكە.

گەشەکردنی شێرپەنجەی گەدە، وەک زۆرێک لە جۆرەکانی تری شێرپەنجە، بەزۆری فرە هۆکارە، واتە کاریگەری تێکەڵەیەک لە هۆکارەکانە نەک یەک هۆکار.

 

هەندێک لە هۆکارە مەترسیدارە ناسراوەکان، کە پەیوەندییان بە زیادبوونی ئەگەری تووشبوون بە شێرپەنجەی گەدە هەیە:

 

• هەوکردنی هێلیکۆباکتەری پایلۆری: بەکتریای هێلیکۆباکتێر پایلۆری (H. pylori) هۆکارێکی سەرەکی مەترسییە بۆ تووشبوون بە شێرپەنجەی گەدە. هەوکردنی درێژخایەن بە H. pylori دەبێتە هۆی هەوکردن و تێکچوونی ناوپۆشی گەدە، ئەمەش مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجە بە تێپەڕبوونی کات زیاد دەکات.

 

• هۆکارە جینییەکان: هەندێک گۆڕانکاری جینی بۆماوەیی پەیوەندییان بە زیادبوونی مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجەی گەدە هەیە. ئەو کەسانەی کە پێشینەی خێزانی شێرپەنجەی گەدەیان هەیە، ئەگەری تووشبوونیان بە نەخۆشییەکە زیاترە بەهۆی هۆکارە بۆماوەییە هاوبەشەکانەوە.

 

• تەمەن و ڕەگەز: شێرپەنجەی گەدە زیاتر لە کەسانی بەتەمەندا دەستنیشان دەکرێت، مەترسییەکەی دوای تەمەنی ٥٠ ساڵی بە شێوەیەکی بەرچاو زیاد دەکات، جگە لەوەش پیاوان زیاتر تووشی شێرپەنجەی گەدە دەبن بە بەراورد بە ژنان.

 

• ڕێجیم: ڕێجیمێک کە ڕێژەیەکی زۆر خۆراکی خوێ و پرۆسێس کراو، خواردنی دوکەڵاوی و ترشی و تونی، هەروەها کەمی میوە و سەوزە ڕەنگە ئەگەری تووشبوون بە شێرپەنجەی گەدە زیاد بکات. هەروەها خواردنی بڕێکی زۆر لە گۆشتی دوکەڵاوی و ئەو خۆراکانەی کە پیس بوون بە ئەفلاتۆکسین، کە ژەهرێکە لەلایەن هەندێک قاڵبەوە بەرهەم دێت، پەیوەندی بە زیادبوونی مەترسییەوە هەیە.

 

• بەکارهێنانی تووتن و کحول: جگەرەکێشان و خواردنەوەی کحولی زۆر پەیوەندی بە زیادبوونی مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجەی گەدە هەیە.

 

• نەشتەرگەرییەکانی پێشووی گەدە: ئەو کەسانەی کە هەندێک جۆری نەشتەرگەری گەدەیان بۆ کراوە، وەک لابردنی بەشێک لە گەدە بە هۆکاری دیکە، لەوانەیە ئەگەری تووشبوونیان بە شێرپەنجەی گەدە زیاتر بێت.

 

• بەرکەوتنی پیشەیی: هەندێک بەرکەوتنی پیشەیی، وەک کارکردن لە پیشەسازییەکان کە بریتین لە کانگاکانی خەڵوز، تۆزی کانزا، یان بەرهەمهێنانی لاستیک، پەیوەندییان بە زیادبوونی مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجەی گەدە هەیە.

 

گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە هەبوونی یەکێک یان چەند هۆکارێکی مەترسیدار مەرج نییە بەو مانایە بێت کە کەسێک تووشی شێرپەنجەی گەدە دەبێت، و ئەو کەسانەی کە هیچ هۆکارێکی مەترسیداریان ناسراو نییە هێشتا دەتوانن تووشی نەخۆشییەکە ببن. بە پێچەوانەوە، هەندێک لەو کەسانەی کە هۆکاری مەترسییان هەیە، ڕەنگە هەرگیز تووشی شێرپەنجەی گەدە نەبن، بەڵام تێگەیشتن و کەمکردنەوەی ئەم هۆکارە مەترسیدارانە، بە تایبەتی لە ڕێگەی گۆڕینی شێوازی ژیان و هاوکاریکردنی پزیشکی گونجاو، دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە کەمکردنەوەی مەترسی گشتی تووشبوون بە شێرپەنجەی گەدە.