سۆرگوڵ شێخۆ 

 

قامیشلۆ-پێنجەمین فێستیڤاڵی نێودەوڵەتیی فیلمی ڕۆژئاوا بە ناونیشانی “چیرۆکی هاوبەش، سینەمای ئازاد” کە لە ڕۆژانی ١٧-٢٠ی ئەم مانگە لە شاری قامیشلۆ بەڕێوەچوو، دوای نمایشکردنی ٨٦  فیلمی کوردی و جیهانی، کە ١٢ فیلمیان فیلمی ژنان بوون، کۆتایی هات.

 

سینەماکار عەدولە شاهین کە بەشداری لە فێستیڤاڵەکەدا کردبوو، وەڵامی پرسیارەکانی ئاژانسەکەمانی سەبارەت بە فێستیڤاڵەکە دایەوە.

 

گرنگیدانی ژنان بۆ فێستیڤاڵەکە

*پێنجەمین فێستیڤاڵی فیلمی ڕۆژئاوای ئەمساڵ سەرنجی خەڵکی زۆری بۆ خۆی ڕاکێشا، بەتایبەتی لەلایەن ژنانەوە. بەڕای ئێوە سەرچاوەی ئەم بەرژەوەندییە چییە؟ پەیوەندی ژنان لەگەڵ سینەما چۆن ناوچەکە دەگۆڕێت؟

بۆ فێستیڤاڵی نێودەوڵەتی فیلم خۆمان لە ڕۆژئاوا بینیەوە، فێستیڤاڵەکە سەرنجێکی زۆری لەلایەن ژنان و گەلانی جیاوازەوە وەرگرت کە لە ڕێگەی فێستیڤاڵەکەوە کۆبوونەوە. ئەو بەرژەوەندییەی کە فێستیڤاڵەکە وەریگرتووە بێ گومان لە شۆڕشەوە سەرچاوە دەگرێت کە لێرە ڕوویدا. کاریگەری شۆڕشی ژنانیش کاریگەری خۆی لەسەر فێستیڤاڵەکە هەبوو و کەشێکی جیاوازی پێبەخشی. ئەو ژنە سینەماکارانە و ئەو ژنانەی کە بە جلوبەرگی فۆلکلۆری خۆیانەوە بەشدارییان لە فێستیڤاڵەکەدا کرد، کەشێکی جیاوازیان دروستکرد. لەبیرمان نەچێت فێستیڤاڵەکە لە ڕێگەی کار و بیری ڕێبەر عەبدوڵا ئۆجالان بۆ ئازادی ژنان پەرەی پێدراوە. بنەمای ئامادەبوونی ژنان لە فێستیڤاڵەکەدا لە پێشبینییەکانی ڕێبەر ئاپۆوە سەرچاوە دەگرێت کە تا ئەمڕۆش لە ژیاندا ماون. بەم کاریگەرییە ژنان ڕوویان لە ناوچەی ڕۆژئاوا کرد کە شۆڕشی تێدا کرا و بە زمانی خۆیان سینەماکەیان بەرەوپێش دەبەن.

 

پەرەسەندنی نوێنەرایەتی ژنان لە سینەمای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا

*وێناکردنی کارەکتەرە ژنەکان لە سینەمای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا لەم ساڵانەی دواییدا گۆڕانکاری بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە. بەڕای ئێوە نوێنەرایەتیترین ئاڵەنگاریی ژنان لە سینەمای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا چین کە ئەمڕۆ لە سینەمای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ڕووبەڕووی دەبنەوە؟ ئەم فێستیڤاڵە چۆن دیدێکی نوێ لەم ڕووەوە پێشکەش دەکات؟

کاری ژنان لە سینەمای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا زۆر بەرچاوە. بۆیە ئەو پێشهاتانەی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕوودەدەن کاریگەری لەسەر بواری سینەماش هەیە. بۆیە کاتێک هێزی ژنان چاوپۆشی لێدەکرێت، کاری ژنانیش لە بەرەوپێشبردنیدا ئامادەن. لەسەر ئاستی جیهانی کارەکانی ژنە سینەماکارەکان بوونیان هەیە و بەنرخن. لە ڕۆڵ و ئەرکەکانی ژناندا وێنا کراوە کە لەلایەن جیهانی دەرەوەوە بۆیان دیاری کراوە، و دەکرێت زاڵبن بەسەریاندا. ئەمەمان لە فێستیڤاڵدا بینی کاتێک دەرهێنەرانی فیلمەکان بەرهەمەکانیان لە فێستیڤاڵەکەدا پێشکەش کرد. کاری ژنە سینەماکارەکان کە لە فێستیڤاڵەکەدا ئامادەبوون لەسەر ئاستی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان جێگەی سەرنجە. ژنانی زمان و نەتەوە جیاوازەکان کە لێرە کۆبوونەتەوە هەست دەکەن سەر بە ئێرەن. هەروەها ئەو فیلمانەی کە دروستی دەکەن هەوڵ دەدەن بە ئازادی هەستەکانیان دەرببڕن. کۆبوونەوەی ئەو هەموو دەرهێنەر و سینەماکارانە کاریگەری درێژخایەنی لەسەر کارەکانی فێستیڤاڵەکە دەبێت.

 

نیشاندانی ڕوانگەی ئازادی ژن لە سینەمادا

*کاریگەری تەڤگەری کۆمەڵایەتی لەسەر ئازادی ژنان لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا لەسەر بەرهەمهێنانی هونەری بە شێوەیەکی بەرفراوان باس دەکرێت. پێتوایە ئەم ڕوانگەیە چ جۆرە زمانێکی ئیتیکی و ئیستاتیکی و گێڕانەوە لە سینەمادا دروست دەکات؟

لە جیهاندا تێگەیشتنێکی زۆر جیاواز لە ئیستاتیک هەیە. ئێمە لێرە هەوڵ دەدەین کۆمەڵگەیەکی ئیتیکی و ئیستاتیکی بونیاد بنێین، ئەمە پێشبینی دەکرێت و کار بۆ دەکرێت. بێگومان کاریگەرییەکانی لەسەر بواری هونەر و سینەماش بەرچاوە. ئەو جوانیناسیانەی کە لە دونیادا لە بواری سینەمادا دەردەکەون و ئەو سینەمایەی کە ئێمە لێرەدا دەمانەوێت دروستی بکەین، لە یەک جۆر نین. وەک ئەوە نییە کە جەستەی مێینە و جوانییەکانی بگرین، ئەوەندەی ئێمە بیرکردنەوە و جوانییە ڕاستەقینەکەی دەگرین. دروستکردنی سینەما بە ڕوانگەیەکی مێینەییەوە ڕوانگەیەکی جیاواز دەبەخشێت. هەموو جۆرە هێرش و شەڕێکی تایبەت دژی ڕەوشتی کۆمەڵگە بەڕێوەدەچێت و گرنگە بە بیرکردنەوە لەو کارانەی کە دەکرێت کۆمەڵگایەکی ئەخلاقی و سیاسی بونیاد بنرێت.

 

کارێکی زۆر لە ژێر داگیرکاریدا

*بینینی دەرهێنەر و ئەکتەر و سینەماکارانی ژن لە فێستیڤاڵەکەدا گرنگە. دۆخی کولتووری ئێستای ڕۆژئاوا چ جۆرە ژینگەیەک بۆ ژنە سینەماکاران دابین دەکات بۆ بەرهەمهێنان؟ ئایا هێشتا ئاستەنگ هەیە کە دەبێت تێپەڕێنین؟

هەروەها لە چوارچێوەی شەڕدا ئاستەنگ زۆرە لەبەردەم کاری سینەمادا. لەژێر داگیرکاریدا کارێکی زۆر دەکرێت، بەڵام کاریگەرییەکانی دەرونیشیان هەیە. سەختییەکانی ئەم کارە زۆرن، وەک کارکردن لە ژێر دەنگی فڕۆکە و لە شەڕێکی تایبەتدا. ژنانی کار لە سینەمادا لە چوارچێوەی سێکسیزمی کۆمەڵایەتیدا ڕووبەڕووی هەندێک نەخشەی کۆمەڵایەتی دەبنەوە کە ساڵانێکە لە قاڵب دراون. لە هەمان کاتدا زەحمەتی زۆر هەیە لە تێپەڕاندنی سنووری داگیرکاری و ئەو هۆشیارییەی کە ساڵانێکە لە سینەمادا لە قاڵب دراوە. چۆن بەسەر ئەمەدا زاڵ دەبێت؟ بە کەسایەتییەکی شەڕکەرمسۆگەرە و خەباتێکی گەورەی دەوێت.

 

پێویستییەکی زۆر هەیە کە لە هەمان کاتدا بە هەست و سۆزی ئازادەوە کار بکات. ژنانی سینەماکار ڕووبەڕووی سەختییەکی گەورە دەبنەوە، ئێمە هەست بەم شتە دەکەین و دەیبینین. گرنگترین شت ئەوەیە لە نێوان ئەو هەموو هێرش و سەختییەدا بەردەوام بین لە کارکردن. بۆ ئێمە ئەو پەیوەندیانەی لە فێستیڤاڵەکەدا نیشان دەدرێن گەورەترین دیاری و پاداشتن. پەرەپێدانی پەیوەندی لەگەڵ هەستی ئازاد و دیموکراسی و خوشکانە و برایەتی گەلان لە بواری سینەمادا ئامانجی سەرەکییە بۆ ئێمەی ژنان. ئەگەر ئەم کارە بکەین دەتوانین لە ڕێگەی بەرهەمە سینەماییەکانمانەوە ئەو قوربانیانەی لەسەر ئەم خاکە دراون زیندوو بکەینەوە. بۆیە لە داهاتوودا کاری گەورەتر دەکەین بۆ بڵاوکردنەوەی بیری ڕێبەر ئاپۆ.