Navenda Nûçeyan – Çavdêriya Mafên Mirovan a Sûriyeyê (SOHR), ragihand ku di navbera 8’ê Kanûna 2024’an û 6’ê Tebaxa îsal de li seranserê Sûriyeyê 9 hezar û 889 kes hatine kuştin. Ev mirin wekî encamek rasterast a kaosa ewlehiyê ya berfireh a ku ji ber tundûtûjiya ji hêla aktorên herêmî û derveyî ve hatî kirin çêbûye hatine tomar kirin.

Çavdêriyê diyar kir ku 396 jê zarok û 541 jê jin, 7 hezar û 449 sivîl, di nav kesên ku hatine kuştin de bûn. Ev rewş bi zelalî lawaziya jîngeha ewlehiyê ya welêt û gefê li ser beşên herî xeternak ên civakê nîşan dide.

Darvekirin û înfaz

Yek ji aliyên herî berbiçav ên vê serdema trajîk zêdebûna darvekirinên li zeviyan û belavbûna kuştinên li ser bingeha nasnameyê bû. Li gorî raporê, bi tevahî 2 hezar û 535 darvekirin bi rêbazên "hovane" hatine kirin. Ev binpêkirin di Adarê de gihîştin lûtkeyê û hezar û 726 darvekirin tenê di wê mehê de hatine tomar kirin.

Di heman demê de, tundûtûjî bi êrîşên cîhadîstên Hayat Tahrîr el-Şam (HTS) li peravên Sûriyeyê zêde bû. Ev binpêkirin ne tenê wekî kiryarên bêserûber an takekesî, lê di heman demê de wekî kiryarên sîstematîk ên ku armanc dikin kûrtirkirina dabeşbûnên di navbera beşên pêkhatî yên civakê de têne destnîşankirin. Ev nêzîkatî rasterast gefê li hewldanên avakirina dewletek demokratîk a nûjen a li ser bingeha azadî û wekheviyê dixwe. Her wiha bi giranî hewlên lihevhatina neteweyî û aramiya mayînde dixe xetereyê.

Piştî hilweşîna rejîma berê, pêlek kaosê li seranserê welêt belav bû, bandor li hemî herêman kir, bêyî ku girêdana mezhebî çi be. Rêjeyên sûc pir zêde bûn, û darvekirin û komkujiyên ku li ser bingehên mezhebî û siyasî têne kirin bûn bûyerên dubare.